De slavenhaler. Tooneelen van Afrika's westkust en reis naar het land der Peuls

XVI.
De stad Kya. - Een Mandingo-opperhoofd. - De Mandingo's.

Het scheen wel of kapitein Campo berouw had van zijne belofte, of dat hij vreesde te ver te zijn gegaan, althans gedurende de volgende dagen gedroeg hij zich geheel anders dan op dien eersten dag van de reis. Zoo vaak Fernando het onderwerp aanroerde, ontweek hij het en het was alsof hij alle goede voornemens als het ware met geweld poogde te onderdrukken.

Wat Fernando betreft, deze was slim genoeg om niet aanhoudend op hetzelfde aambeeld te slaan, hij begreep dat hij zijn tijd moest afwachten en vergenoegde zich met de belofte van den kapitein.

De eerste dagen van de reis leverden nog niet veel beters op. In den avond van den vierden dag kwam men aan een groot dorp van Mandingo's, dat men den weidschen naam van stad gaf en Kya heette.

De poort van het goed versterkte dorp was gesloten, maar

[p. 84]

toen kapitein Campo den neger, die er op wacht was, mededeelde, dat hij van don de Vivès kwam, werd na eenige oogenblikken de poort geopend.

Een Mandingo-opperhoofd in arabische kleeding gehuld verwelkomde den kapitein, maar nauwlijks had hij hem goed opgenomen, of hij herkende kapitein Campo en toonde daar zijne groote vreugde over.

Meermalen was kapitein Campo voor de Vivès in deze streken geweest, en ofschoon er vele jaren verloopen waren, herkende de scherpzinnige neger den man met wien hij altijd goede zaken had gedaan en met wien hij zulke vroolijke avonden had doorgebracht.

Een massa vrouwen werden nu aanstonds aan het werk gezet om eene woning in gereedheid te brengen, opdat de welkome gasten een behoorlijk logies zouden hebben. De beste van alle hutten, de woning van het opperhoofd zelf, werd behoorlijk gereinigd, matten werden over den vloer uitgespreid, de legersteden met vachten overdekt en vuur ontstoken om den wat bedompten dampkring te zuiveren.

Eenige negers, door het opperhoofd aangewezen, vatten aanstonds post rondom de woning, om de nieuwsgierigen op behoorlijken afstand te houden en met luider stemme gaf het opperhoofd bevel onverwijld een vet schaap voor het avondmaal gereed te maken.

In afwachting van den maaltijd begon Campo over de zaken te spreken, terwijl Fernando te vergeefs trachtte iets te verstaan van de Mandingo-taal, waarin het gesprek werd gevoerd.

Eindelijk verscheen het maal en Fernando, die niet anders dan een onsmaaklijken oneetbaren poespas had verwacht, was niet weinig verbaasd, toen hij een schotel heerlijk op europeesche wijs geroosterd en gebraden lamsvleesch, een schotel met een

[p. 85]

sappig in roomsaus zwemmend stoofsel van balletjes lamsgehakt met pistaches en een schotel rijst zag opdragen.

- Ja, ja! zei kapitein Campo, gij hebt reden om verbaasd te zijn en ik zie tot mijn genoegen, dat Ali is vooruitgegaan in beschaving en de Europeesche wijze van de spijzen te bereiden verkiest boven zijn Afrikaanschen ragout, waarvan het gezicht alleen mij vroeger deed walgen. Hij is bij ons in de leer geweest, en hij heeft de verwachting niet beschaamd.

Het Mandingo-opperhoofd glimlachte over dit compliment en zag met een glans van genoegen op het gelaat, hoe zijne gasten smulden.

- Maar, zeide de kapitein, de mensch kan bij voedsel alleen niet leven, wij moeten onzen gastheer op onze beurt onthalen.

Uit eene kleine kist een flesch vurigen wijn te voorschijn halende, zette hij die met een glas op tafel.

Zoodra de neger dit zag, begonnen zijne oogen te fonkelen, en zonder complimenten de flesch ontkurkende en het glas versmadende, zette hij haar aan den mond.

De kapitein viel schaterlachend achterover.

- Dat is nu een Muzelman, zeide hij tot Fernando, een Muzelman, die geen wijn mag drinken. O geest van den Profeet, daal neder!

Fernando lachtte en keek naar den neger, die de flesch eerst neerzette toen de laatste drop er uit was. Daarna veegde deze met de handpalm zijn mond af, en keek vroolijk lachend den kapitein aan.

- Maar met dat al hebben wij niets, zeide hij tot Fernando, eene tweede flesch te voorschijn halende, en het glas vullende.

Toen beiden een glas hadden gedronken, gaf hij den neger een wenk, die zich geen tweemaal liet noodigen, maar zich snel van de flesch meestermaakte, en deze leegdronk.

[p. 86]

- Smaakt het? vroeg de kapitein lachend.

De neger smakte met de tong en geraakte in de grootste opgewondenheid. Hij begon allerlei wartaal te praten, en bood den kapitein slaven, woningen, vee, kortom alles aan wat hij bezat. Daarna begon hij den Profeet aan te roepen en hield eene toespraak, om zijne gasten het voortreflijke van het Mohamedanisme aan het verstand te brengen.

De kapitein beantwoordde dat alles door te lachen en grappen te maken.

Zoo naderde het uur, waarop men zich wenschte te ruste te leggen, en de Mandingo bleef zich maar steeds uitputten in betuigingen van vriendschap en toewijding, en begon ten slotte de heilige spreuken van den Koran op eene beestachtige manier uit te schreeuwen en te brullen.

Dat begon Campo te vervelen.

- Wij moeten, voor den duivel! toch slapen, zeide hij, en het opperhoofd bij de schouders grijpende, duwde hij hem zonder complimenten zoo onzacht naar buiten, dat Ali-Ibrahim zijn evenwicht verloor en op den neus viel.

Fernando, die zwijgend dit tooneel had aangezien, dacht niet anders dan dat de neger zou opspringen en. den kapitein aanvallen, maar het liep geheel anders af.

Het opperhoofd rees op, putte zich nogmaals in beleefdheden uit, en vertrok om zijn roes uit te slapen.

- Ziezoo, laten wij nu gaan slapen, zei de kapitein, want ik wensch morgen verder te gaan.

Een poosje later lagen beiden op hunne legersteden van zachte huiden en sliepen, alleen Fernando droomde van het opperhoofd, dat zoo weinig zijne waardigheid ophield, en van de Mandingo-negers.

De Mandingo's, die eene groote landstreek in Senegambië

[p. 87]

bewonen, zijn groote en welgemaakte negers, die wel het wollige haar, maar toch niet de gitzwarte huidkleur en de dikke lippen van den neger hebben. Hunne taal is in die streek van Afrika zeer ver verbreid, hetwelk voor handelaars een groot gemak is, daar men met de Mandingo-taal overal terecht kan.

Hun godsdienst is het Mohamedanisme, vermengd met eenige overblijfselen van den ouden afgodendienst en eenigszins naar den aard van het volk gewijzigd. Zoo gelooven zij b.v. nog even sterk als vroeger aan de macht van den ‘greegee’, spreuken van den Koran in goed gelooide en versierde lederen zakjes besloten, die zij als talismans dragen en welke door hunne ‘marabouts’ (godsdienstleeraren) gemaakt worden.

Vroeger werd hun godsdienstzin overal vertoond door nachtlijke oefeningen of plechtigheden, waarbij een luidruchtig echt negergezang, d.w.z. met veel lawaai, het voornaamste was. Ondanks zij nu Mohamedanen zijn, hebben zij die eigenaardigheid behouden door haar op den nieuwen godsdienst over te brengen. Het eenige verschil is, dat zij thans des nachts luidruchtig de heilige verzen van den Koran uitgalmen en dat zingen niet zoo menigvuldig plaats heeft. Eene andere plechtigheid, die zij uit hun vroeger bijgeloof hebben behouden, is die ter eere van de nieuwe maan. Bij die gelegenheid spuwen de Mandingo's in de handen en zwaaien die rondom het hoofd. De maansverduisteringen worden volgens hen veroorzaakt door eene groote kat, die ergens aan den hemel is te vinden en haar poot tusschen de maan en de aarde steekt.

Toch heeft het Mohamedanisme hier veel goeds uitgewerkt, want het offeren van menschen is er door afgeschaft en evenzeer het verkoopen van hunne eigen kinderen. Dat zij werkljjk goede Muzelmannen zijn, bewijst het streng vasthouden aan de voorschriften. Een uur voor zonsopkomst en ondergang

[p. 88]

roept de Marabout hen op tot het gebed, en een ieder geeft terstond daaraan gehoor en laat zich door niets storen.

Een uitvloeisel van het Mohamedanisme, dat voor een neger dikwijls zeer moeilijk is na te komen, is het vasten. Toch houdt de Mandingo die streng, wat voor hem in het bizonder zeer pleit, om dat hij een echte smulpaap is.

Als een staaltje hiervan diene, dat hun voedsel voornaamlijk bestaat uit rijst met melk, voorts weet hij zich oesters te verschaffen, die zij van de takken der boomen plukken, waaraan deze schelpdieren zich bij hoog water vasthechten en als het water zakt blijven hangen. Vervolgens eten zij karpers, tong, en andere visschen; gazellen-koteletten weten zij uitstekend klaar te maken; gebraden apen met leversaus is een niet te versmaden gerecht en krokodillen-eieren en gerookt olifantenvleesch is eene lekkernij voor hen. Sprinkhanen verzamelen zij om een lekkeren schotel te hebben en landkrabben mesten zij opzetlijk vet, terwijl zij van gerookt krokodillenvleesch en nijlpaard-biefstuk niet afkeerig zijn. De beroemde palmkool is eene ware lekkernij, en ananassen, pisang, zilverbananen en papaus behooren eveneens tot de Mandingo-keuken.

De vrouw staat bij de Mandingo's niet op dat lage peil als bij vele andere stammen, waar zij meer lastdier en slavin dan vrouw is. Bijna algemeen zijn zij de baas en als een Mandingo het hart heeft zijne vrouw te verstooten, vallen de gezamenlijke vrouwen van een dorp hem aan en maken het hem zoo lastig, dat hij blijde is de verstooten vrouw door een flink geschenk te kunnen bewegen weer in zijne woning terug te keeren.

De ‘marabouts’ hebben veel invloed. Zij zijn de voorgangers in de godsdienstoefeningen en de opvoeders en leermeesters der kinderen. Hunne grootste verdiensten vloeien voort uit het verkoopen van amuletten, welke door sommige Mandingo's in

[p. 89]

zoo'n groot aantal worden gedragen, dat de aaneengenaaide zakjes als het ware een kuras vormen. De marabouts wijken in hunne kleeding niet van het volk af, maar zijn kenbaar aan den fez (hoofddeksel, muts), die steeds schitterend, rood, geel of blauw is.

Het bijgeloof, dat menschen de gedaante van dieren kunnen aannemen, heerscht bij de Mandingo's voort ondanks hunne bekeering tot het Mohamedanisme.