De commandant van de negerjagers. Historisch verhaal van de krijgstochten tegen de boschnegers in Suriname, 1772-1778

[p. 152]

XXVIII.

Toen het vuur minder werd en de verstikkende rook geweken was, trok men het dorp binnen en begon den boel eens te onderzoeken.

Gado Saby bestond uit ongeveer honderd huizen of liever hutten, waarvan er verscheidene zeer groot waren en voor negerwoningen werkelijk buitengewoon, want sommige hadden zelfs twee verdiepingen.

Uit de rookende puinhoopen werden door de soldaten allerlei voorwerpen voor den dag gehaald, waaronder zelfs zilveren borden met de letters B.W., waarschijnlijk afkomstig van de door hen voor eenigen tijd geplunderde plantage Brunswijk.

Maar men vond bij het verder doordringen ook nog iets anders dan gestolen voorwerpen en potten met rijst. Want Driessen en Mijland deinsden, tusschen de verbrande hutten loopend, op zeker oogenblik opeens terug op het gezicht van staken, waarop de afgehouwen hoofden van menschen prijkten.

Bij nadere bezichtiging, nadat zij hunnen af keer hadden overwonnen, bespeurden zij dat twee er van van negers waren, de andere van Hollandsche soldaten. Men vernam later dat die twee hoofden van jonge negers waren, die te veel getoond hadden den blanken gunstig gezind te zijn.

[p. 153]

Op hetzelfde oogenblik tuimelde de vent voorover van den boomstam. (Blz. 149)

[p. 154]

Inmiddels werden onze beide wandelaars door een groot gejoel aangetrokken, dat op korten afstand gehoord werd. Zij verhaastten hunne schreden en zagen weldra een verschrikkelijk tooneel, dat hun de haren te berge deed rijzen.

De negerjagers waren bezig zich op hun manier te vermaken. Zij hadden alle gesneuvelde Boschnegers, die zij in het dorp en daar buiten gevonden hadden, de hoofden afgehouwen en wierpen elkander die nu toe onder een algemeen gelach. Het was de afgrijselijkste kegelpartij, die men zich bedenken kan. Anderen zaten neergehurkt en sneden de hoofden, neus, ooren en lippen af; weer anderen sneden de wangen uit en de kaakbeenderen, terwijl verscheidenen zich handen van gesneuvelden hadden toegeëigend.

- Dat is afschuwelijk! zeide Mijland.

Driessen, die zich verschrikkelijk ergerde, zeide niets, maar nam Mijland onder den arm.

- Kom, laten we gaan, het walgt me hier.

- Maar verbied het hun dan toch, zei Mijland.

Driessen haalde de schouders op.

- Het zou niets geven, zeide hij.

- Wat, en gij zijt hier commandant, riep Mijland uit. Ge wilt toch niet zeggen, dat uwe negerjagers u niet zouden gehoorzamen?

- In dit geval niet, antwoordde Driessen. Dit is een recht van hen, een oud gebruik, dat ik niet kan beletten, de kolonel zou het niet eens kunnen. Als ge het hun zeidet, zouden zij u antwoorden, dat het geheel centre fassy is, d.w.z. ‘de gewoonte van het land.’ Als zij zich genoeg vermaakt hebben, schoppen zij die koppen als kaatsballen overal heen en dan is het uit.

[p. 155]

Buiten het dorp gekomen ontmoetten zij een paar negerjagers van Driessen, die hen op verschillende plaatsen van het bosch bloedige sporen lieten zien, welke natuurlijk van gewonde en gevluchte of weggevoerde Boschnegers waren.

In het dorp rustten de troepen van de vermoeienissen van den dag uit. De meesten zaten in groepjes bij elkaar, ieder vertellende wat hem wedervaren was of wat hij gezien had. Buit van aanbelang was er niet gemaakt, het bepaalde zich tot kleinigheden van weinig waarde.

Omstreeks drie uur in den middag vielen er plotseling schoten. De Boschnegers deden een aanval.

IJlings was iedereen gereed en krakend klonken de schoten door het bosch, maar geen enkele vijand liet zich zien. Het was de oude taktiek weer, en na een poosje te hebben gevuurd en hem te hebben gezocht, zonder succes, hield het schieten op.

Dit voorval bewees echter, dat men op zijne hoede moest zijn, en toen de afgematte troepen des avonds in hunne hangmatten, uitgespannen tusschen de hooge fraaie boomen, die nog des morgens het negerdorp beschut hadden tegen de zonnestralen, insliepen, toen was het geheele dorp door schildwachten omringd.

Een paar uren verliepen; toen werd Driessen wakker gemaakt door een zijner manschappen.

- Wat is er aan de hand? vroeg hij.

- Boschnegers, massera!

Driessen was terstond uit zijn hangmat, wekte snel Mijland en een paar officieren en verzocht hun den kolonel te wekken.

Nauwelijks had deze vernomen wat er gaande was, of

[p. 156]

hij gaf bevel vooral niet te schieten, daar bijna al het kruit den vorigen dag verschoten was. Had de vijand iets in den zin, dan moest men hem maar met de blanke wapens afwachten, en opdat men geen gevaar zou loopen, werd het commando gegeven op den grond te gaan liggen.

Een spoedig toegezonden kogelregen deed het voortreffelijke van dezen maatregel zien. De geheele troepenmacht lag op den grond en alle kogels vlogen over hen heen in de boomen.

Weldra klonk een stem in de duisternis, die het op de negerjagers gemunt had, waarschijnlijk omdat aan deze kloeke soldaten een groot deel van de overwinning moest worden toegeschreven.

De Boschnegers noemden hen lage, laffe honden, die tegen hunne eigene broeders en landgenooten streden. Zij daagden hen tegen den volgenden dag tot een afzonderlijk gevecht uit van man tegen man, als zij het hart hadden. Zij zwoeren, dat zij niets liever verlangden dan hunne handen te wasschen in het bloed dier schelmen, die de voornaamste bewerkers waren van de verwoesting van het schoone Gado Saby.

Nu verhief een der kapiteins van de Boschnegers zijn stem en antwoordde, dat zij niets anders dan een troep roovers en bandieten waren, tegen wie zij altijd bereid waren te vechten, zelfs al waren zij tweemaal zoo sterk als zij. Zij moesten slechts hunne leelijke gezichten vertoonen, dan zouden ze leeren, dat zij geen vrees koesterden voor weggeloopen slaven, die te lui waren om te werken.

Op deze onzinnige manier duurde dit gesprek, als men het zoo noemen mag, den geheelen nacht voort. Nu

[p. 157]

eens uitten de partijen allerlei schimpwoorden, dan weder zongen zij uittartende liederen of brulden elkander hun uitdagend krijgsgeschrei toe, afgewisseld door het getoet op de jachthoorns.

Het was een zonderling ding in den stikdonkeren nacht.

Eindelijk begon zelfs de kolonel deel aan het gesprek te nemen. Hij trachtte hen over te halen zich over te geven en te onderwerpen, hun alle beloften doende van goede behandeling. Doch, evenals bij eene vroegere gelegenheid, lachten zij hem hardop uit. Zij scholden hem ten slotte uit voor een uitgehongerden Franschman, die uit zijn land gevlucht was en noodigden hem uit, als hij moed had, hun een bezoek te brengen. Hem zou geen leed geschieden. Integendeel, zij zouden hem goed behandelen.

Ook de blanke soldaten kregen hun beurt. De Boschnegers beklaagden die blanke slaven, die voor eenige stuivers daags zich in de bosschen moesten wagen, waar zij òf vermoord werden òf ellendig zouden omkomen in de moerassen en door het klimaat. Zij achtten hen zelfs te min om hun kruit op hen te verspillen. Mochten echter de planters of hunne opzichters het wagen hun in den weg te komen, dan zouden zij hun geen genade bewijzen. Geen enkele zou terugkeeren. Ook den negerjagers wachtte een gelijk lot. Zij hoopten van dezen spoedig een groot aantal om hals te brengen. Het gesprek eindigde met de voorspelling, dat Bonny, hun opperhoofd, weldra het opperhoofd van de kolonie Suriname zou zijn.

Toen schoten zij nogmaals hunne geweren af, deden

[p. 158]

de bosschen weergalmen van een driewerf herhaald krijgsgeschrei en trokken af.

De dageraad begon juist door te breken en de ongelukkige soldaten hadden dien geheelen nacht weer geen oog dichtgedaan.