De commandant van de negerjagers. Historisch verhaal van de krijgstochten tegen de boschnegers in Suriname, 1772-1778

[p. 111]

XIX.

Nadat de troepen den 30sten November 1773 waren opgebroken, ten einde naar de Wana-kreek terug te keeren en aldaar den 3den December waren aangekomen, zonder eenige ontmoeting te hebben gehad, ontving men den 6den weder eenig bericht van den vijand.

Twee slaven, uit de legerplaats gezonden om Catanusboomen te hakken, kwamen des morgens omstreeks 6 ure zeer ontsteld in de legerplaats terug met de mededeeling, dat ongeveer een mijl van het kamp een troep Boschnegers was voorbijgetrokken. Zij waren zóó verschrikt, dat zij geen bericht konden geven van de richting waarin de vijand gegaan was; zij hadden wel met hen gesproken en daardoor wisten zij, dat kapitein Ariko hen aanvoerde, maar zij waren hun hoofd geheel kwijt geraakt door die ontmoeting.

Den volgenden dag eerst liet de kolonel zijn troep oprukken om deze opstandelingen te vervolgen, terwijl een gedeelte achterbleef ter bewaking van het kamp, met de levensmiddelen en krijgsbehoeften.

Ten einde het spoor der opstandelingen te ontdekken, trok men eerst naar de plaats waar de muiters gezien waren en terstond ontdekte men, dat de negers de waarheid hadden gesproken. In de kreek toch lag een

[p. 112]

zware palmboom van den eenen oever tot den anderen. Deze was met slingerplanten aan den oever vastgemaakt en vormde zóó een brug, waarover de Boschnegers de kreek waren overgetrokken.

Ondanks dit duidelijk teeken, besloot de kolonel dien weg niet te nemen. Niet ten onrechte meende hij, dat het een list was, waardoor de vijand hem op een dwaalspoor hoopte te brengen, en in die veronderstelling zette hij den tocht voort, juist in tegenovergestelde richting. Geen der officieren was echter de meening van den kolonel toegedaan, en wat de negerjagers betreft, die nogal goed bekend waren met de gewoonten hunner opgestane broeders, zij zouden zonder aarzelen op het gevonden spoor zijn voortgegaan.

Maar er viel niets aan te veranderen; de colonne trok oostwaarts in plaats van westwaarts, langs een weg door mul zand en door savannen en kwam tegen den avond uitgeput en hongerig aan de Wana-kreek aan, zonder zelfs voor dien dag voedsel te hebben.

Gedurende de volgende dagen was het een heen en weer marcheeren zonder eind; nu eens in die richting, dan weer in deze, zocht de kolonel de negers, wier spoor verloren was bij de kreek, waar zij waren overgetrokken. Des morgens brak men op om des avonds afgemat, hongerig en versmachtend van dorst zich te laten neervallen op de plek, die voor legerplaats gekozen was. Verscheidene manschappen en officieren werden ziek van vermoeienis en ontbering, maar de kolonel Fourgeoud was onvermoeid. Soms groef men diepe kuilen om water te zoeken en vond dan dikwijls, na lang gewerkt te hebben, niets dan een troebel vocht,

[p. 113]

dat eer op modder dan op water geleek. Dit belette echter niet, dat het gretig gedronken werd.

Na drie dagen zoo te hebben rondgetrokken, zonder een spoor van de muitelingen te ontdekken, werd de kolonel zelf ziek. Men bevond zich op een zanderig terrein, waar men aan de felste zonnehitte was blootgesteld, zonder een drop water tot leniging van den dorst te hebben. Bij tientallen lagen matrozen en soldaten op den grond, door brandende koortsen gefolterd. De verdroogde tong en de lippen, die geheel zwart geworden waren, getuigden van het onduldbaar lijden dezer ongelukkigen.

Driessen met zijne negerjagers waren er nog het best aan toe. Zij hadden dienst als voorpost en waren daartoe in een bosch gelegerd, waar een soort van wilde pijn boom groeide. Nauwelijks hadden zij dit ontdekt of zij verschaften zich water van die boomen, door de kleine boompjes beneden de bladeren af te snijden. Uit dit afgesneden gedeelte liep dan het water, dat men in eene kalebas opving. Het was bijna zuiver, helder water, dat in den regentijd door de bladeren opgevangen wordt en door verschillende kanalen als het ware in een soort van vergaarbak van de plant komt. Op die wijze gelukte het hun eenige kalebassen vol water te bekomen, waardoor ieder een weinig verkwikte.

Het was den geluk voor allen, dat zij in dien toestand niet door den vijand werden verontrust. Als deze toch geweten had in welk een verschrikkelijken toestand hunne vijanden verkeerden, dan zouden zij zeker niet geaarzeld hebben hen aan te vallen en dan zou de uitslag zeer hopeloos zijn geworden voor de koloniale troepen.

Het ergst van allen leden de nieuwelingen en de

[p. 114]

ongelukkige slaven. Deze laatsten bonden zich riemen om het lijf om niet te veel last te hebben van hunne ledige maag. Sinds twee maanden, dat zij deze expeditie vergezelden, leefden zij van palmkool, granen en wilde wortelen. Ook de soldaten hadden het niet veel beter: bedorven beschuit, waar de maden uitkropen, met gezouten vleesch maakte hun dagelijksch rantsoen uit. Menigmaal bovendien konden zij dat vleesch niet eens eenigszins toebereiden. Dan verbood de kolonel het ontsteken van vuren en om hunnen honger te stillen, moesten zij het maar rauw verslinden.

Met de kleeding en ligging was het ook al niet beter gesteld. De meesten hadden geen enkel heel stuk meer aan het lijf. Officieren en soldaten liepen menigmalen blootshoofds en met bloote voeten. De hoed was versleten of verloren geraakt, kousen en schoenen totaal op en het gebeurde dat officieren, ten einde hun ondergoed te kunnen wasschen, zoolang moesten gaan baden tot het gewasschen hemd weer droog was, want het was hun eenige.