De commandant van de negerjagers. Historisch verhaal van de krijgstochten tegen de boschnegers in Suriname, 1772-1778

[p. 10]

II.

- Ziezoo, nu kunnen we eens rustig praten, begon Mijland, toen alles rondom hen rustig was geworden, en als je nu geen slaap hebt, Driessen, dan moest je me toch eens vertellen, hoe het komt, dat je niet verder bent gekomen dan gewoon soldaat. Je bent nu toch al verscheidene jaren in de kolonie en ik weet te goed dat je in het lieve vaderland een goede opvoeding hebt genoten. Hoe komt dat toch?

- Dat zal je spoedig genoeg zelf ervaren, Mijland, begon Driessen. Het is hier een vervloekt land, die geheele mooie kolonie. Onze landgenooten zijn beesten en de dienst in de bosschen is hondenwerk. Het een gevoegd bij het andere, maakt dat je er spoedig genoeg van krijgt.

- Nu, eerlijk gezegd, Driessen, had ik gedacht je hier al haast als officier te ontmoeten, zei de onderofficier, en het viel mij verschrikkelijk tegen, toen ik je zóó ontmoette.

- Bah! de lust vergaat je hier om moeite te doen, zei Driessen. Je bent pas hier, maar wacht maar, we zullen elkander wel eens nader spreken, over een jaartje, als je het ten minste zoolang uithoud.

- Maar kom nu eens ter zake, Driessen, begon

[p. 11]

Mijland weer. Je praat in algemeene termen, maar noemt geen feiten, hoe kan ik dan weten wat je bedoelt.

- Welnu, dan zal ik je het een en ander meedeelen om je op te frisschen. Ik verzoek je echter mij te gelooven, als ik zeg, dat ik zelfs bij het onwaarschijnlijkste je geen leugens op de mouw spel. Er gebeuren hier dingen, die nergens anders zouden kunnen gebeuren en onze landgenooten, die hier in rijkdom en als kleine vorsten op hunne plantages leven, gaan trouw ter kerk, maar begaan toch de grootste misdaden.

- Ik was hier nog maar heel kort, toen ik voor mijn kapitein een brief moest brengen naar den bewoner van een plantage, waar mijn kapitein nogal druk kwam. Daar ik op antwoord moest wachten, liep ik voor het huis heen en weer, toen een der opzichters of zoogenaamde blank-officieren, daar aanwezig, uit een loods kwam en een jong meisje, eene alleraardigste negerin, gelastte hem zijne schoenen te halen en aan te trekken. Zooals je weet, loopen we hier veel op onze bloote voeten. Het meisje ging en kwam terstond terug. Zij ging op de knieën liggen en deed hem de schoenen aan. Nu had ik al dadelijk gedacht, dat ik dien kerel kende en terwijl ik daar zoo stond, bleek het mij opeens wie hij was, n.l. zekere Jan Donker, een door en door liederlijk sujet, die in het vaderland nimmer had gedeugd en eindelijk een plaatsje had gekregen op een plantage.

- Juist had ik die opmerking gemaakt, toen ik hem een lichte kreet hoorde slaken. Er lag een stukje steen of zoo iets in een der schoenen en daaraan had hij bij het aantrekken zich bezeerd.

- Het meisje werd zoo bleek als een negerin worden

[p. 12]

kan, want het arme schepsel schrikte, dat hare handen beefden.

- Dat heb je opzettelijk gedaan, jou adder! riep de opzichter uit.

- Het meisje betuigde echter bij hoog en laag haar onschuld.

- Flap! daar gaf hij haar een schop in het gezicht, dat zij bloedend uit neus en mond voorover op den grond viel en buiten kennis bleef liggen.

- Ik was zoo wit geworden als een doek, en vergetend in welk land en op welke plaats ik mij bevond, sprong ik op den ellendeling toe, greep hem bij de keel en schudde hem heen en weer, totdat ik vreesde, dat de adem er uit was, toen wierp ik hem met een smak tegen een boom aan.

- Schuimbekkend van woede stond hij op en hijgend begon hij mij te bedreigen.

- Ik liet hem echter merken, dat ik volstrekt niets om hem gaf en zoo hij niet spoedig stil was, ik hem dan nog eens beter kennis zou laten maken met mijne vuisten.

- Hij vergaf het mij natuurlijk nooit en zijn meester bracht het bij den kapitein aan, die mij er voor strafte.

- Dat was het begin van mijne achteruitzetting, aldus eindigde Driessen, mijn kapitein vergaf het mij niet, dat ik mij zoo onbehoorlijk had gedragen en hem in moeielijkheid had gebracht met een familie, waarmede hij zoo bevriend was. Hij was een zeer bekrompen man, die gaarne overal te gast ging en het kon hem niets schelen, al martelde men de slaven nog zoo erg.

- Maar dat is toch zeker het geval niet overal, dat

[p. 13]

die menschen zoo mishandeld worden. Wij Nederlanders zijn toch niet van zoo'n natuur, om de slaven met opzet en voor niets of voor wissewasjes te mishandelen, merkte Mijland aan.

Driessen lachte schamper.

- Ik heb nog vrijwat ergers gezien, zeide hij. Ge moet de strafoefeningen maar eens bijwonen op veroordeelde slaven te Paramaribo, dan zult ge eens wat zien.

Op dat oogenblik klonk een luid gebrul door de bosschen, dat Mijland verschrikt deed opzien.

- Wat is dat? vroeg hij.

- Waarschijnlijk een jaguar, zei Driessen, die zijn hier nogal te vinden.

- Dat is een tijger, niet waar?

- Ja, een tijger.

- Zou hij ons niet kunnen bespringen?

- Neen, dat zal hij wel laten, zij doen dat niet, misschien als hij ergen honger had en je lag in een hangmat in het bosch of in een tent, maar op een vaartuig als het onze waagt hij zich niet.

- Nu, om tot mijn verhaal terug te keeren, vervolgde Driessen, doordat ik overal en altijd onomwonden mijn afkeer over de behandeling, die de negers hier ondergaan, heb te kennen gegeven, heb ik mij nogal spoedig vijanden gemaakt. Onder de officieren en minderen zijn er verscheidenen, die hetzelfde doen ten opzichte van de slaven, die hen op de tochten in de bosschen vergezellen. Menigmalen heb ik in onzalige oogenblikken partij getrokken voor zulke ongelukkige wezens en dat is mij steeds kwalijk genomen. In het begin deed ik mijn best om carrière te maken, maar toen ik herhaal-

[p. 14]

delijk bespeurde, dat men mij met opzet voorbijging met bevordering, heb ik er geen moeite meer voor gedaan. Het helpt mij toch niet.

- Kom, kom, zei Mijland, ge moet den moed niet verliezen.

- Jawel, ge hebt goed praten, zei Driessen, maar als ge geplaagd waart, zooals ik, dan zoudt ge net doen als ik en den moed opgeven. Zoudt ge het gelooven, dat men menigmalen zoover ging om mij naar het leven te staan? Op tochten in de bosschen heeft men mij wel eens opzettelijk achtergelaten en soms dingen gelast, die, als ik er mij niet had weten uit te redden, mijn dood zouden hebben veroorzaakt.

Mijland schudde ontevreden het hoofd.

- Ik vind het schandelijk, riep hij uit, maar er zullen toch ook wel goede, rechtschapen menschen zijn ook onder de officieren.

- Zeker, zeide Driessen, daar hebt ge onzen luitenant, Cramer, dat is een nobele man en als ik altijd onder hem had gediend, zou het nog wat anders zijn.

- Welnu, thans dien je onder hem, zeide Mijland, en je oude schoolmakker is onderofficier. Je hebt dus vooreerst slechts te maken met twee menschen, die je genegen zijn, laten wij dan eens afwachten, hoe het nu zal gaan en doe je best eens. De tocht, die ons opgedragen is, kan maanden duren. Waarschijnlijk zullen wij hoe langer hoe dieper de bosschen ingaan, want, zooals ge ook zult weten, heeft kolonel Fourchaud het plan de muitelingen voor goed te vernietigen. Ik houd mij overtuigd, dat er gelegenheid genoeg voor je zal zijn om je goeden wil te toonen, en daar je hier al een oud

[p. 15]

gediende bent, bekend met het land en met de manier van oorlogvoeren, heb je veel op anderen en vooral op ons, nieuwelingen, voor.

Driessen knikte.

- Welnu, laten wij dan gerust de dingen afwachten, besloot Mijland, maar beloof me, dat je den moed niet zult laten zakken. Doe je dat?

- Ja, mijn hand er op, zei Driessen met veel meer opgewektheid dan hij in jaren betoond had.

- Ik dank je, zeide Mijland, hem de hand drukkend. En met dezen handdruk hernieuwen wij onze oude vriendschap, die voor beiden goed kan zijn. Ik kan, als nieuweling, veel van je leeren en wederkeerig beloof ik je te helpen, waar ik kan. Begin nu maar eens met mij iets te vertellen van die muitelingen, waar we op afgaan, want de geschiedenis van die oproerige negers zult ge toch wel op je duimpje kennen.

- Met het meeste genoegen, zeide Driessen.