Uiteensetting van die godsdiens

[p. 200]

[Pagina 200-219]

feriemdie foerauns sain laifnie boeu̯aiten haar ghasiegh an hant alien maar aas hai baang es fir sain šahwat daan hai kanie kaik haar ghasiegh an handienie     yaʿnī wie kaik die ghasiegh oeu̯af die ander pelek fan fariemdie foerauns met šahwat allāhu taʿālā saal oeu̯arder fir die malā'ikats oeu̯am teset ien die man sain oeu̯agh die loeu̯at wat ghasemelt es met die ǧahannam sain fier     an es niet ǧā'iz man wat fariemdie djoeu̯angie maisie sain ghasiegh an hatnie an maskie met mienig oeu̯am tehelp an maskie hai het niet šahwat fir haar nie     yaʿnī wie wat fariemdie foerau sain hant allāhu taʿālā saal oeu̯arder fir die malā'ikats ien dagh 'āu̯irat oeu̯am taset ien die man sain hant ghoeroetie koeu̯al fan ǧahannam sain fier     an es niet ǧā'iz man wat oeu̯at foerau sain hant ien die tait hai baang es fir     sain oeu̯af fir haar šahwat     man kan kaik fir die foerau sain     ghasiegh an handie wat hai wel terau an maskie es hai baang fer šahwat     die man wat sain ḇakr koeu̯art tien sain boeu̯aik af ghasienie     es yaʿnī die man wat niks fan sain ḇakr nie ghabilaifnie an die man wat sain iejars oeu̯ait ghadaroeu̯ak es nitṣoe kapaater die tewie oeu̯ak     kanie kaik feriemdie foeroens sain ghasiegh an handienie ien die tait hoeu̯aile es baang fer šahwat     es makrūh ien man soen fer die ander man ien sain moent oeu̯af oeu̯ap sain hant oeu̯af oeu̯ap die ander pelek fan sain laif ien tait hoeu̯aile koem bai makaar oeu̯af ghaat fan makaar an oeu̯ak es makrūh ien foerau soen fir die ander foerau sain moeu̯ant oeu̯af waang ien die tait koeu̯am bai makaar oeu̯af ghaat fan makaar     an es makrūh tewie mans wat haals oeu̯am haals ien die tait hoeu̯aile boelief waas naakent     ien man maak muṣāfaḥat met die ander man es niet makrūh yaʿnī ien man wat die ander man sain hant dat es niet makrūh maar aas mans maak muṣāfaḥat met tewie handie det es sunnat     yaʿnī oeu̯ans het ghafaraagh fir rasūlu llāh kan oeu̯ans ien fer die ander wat haals oeu̯am haals rasūlu llāh het ghasiegh nie djoeu̯aile kanie an oeu̯ans het wier ghaferaagh fir rasūlu llāh kan oeu̯ans ien die ander sain hant     wat makaar rasūlu llāh hat ghasiegh jaa     es niet ǧā'iz tewie mans salaap oeu̯ap ien koeu̯ai an maskie ienie salaap oeu̯ap ien kaant an     die ander salaap oeu̯ap die ander kaant fan die koeu̯ai     aas soen ʿālim sain hant det es niet faut     aas soen sain aigie hant dat     es makrūh     aas soen die ghoeroeu̯ant wat foer die ʿālim es oeu̯af soendie ghoeroeu̯ant wat foer muslim sain koening es fir salām sain pelek paart dat es makrūh an wie maak die werk hai karai ṣoeu̯andie an die ʿālim an die koening aas taferaidie es met diesie werk hoeu̯aile karai oek ṣoeu̯andie     aas ghief salām fir ienaghie maiasie met koeroeu̯am ghait saam dat es ghoeroeṭie bidʿat bifoeu̯arbijal det es maǧūsī sain werk     aas ǧimāʿ met sain foerau an die manī het ghabeghent fersaparai fan sain roeu̯agh bien oeu̯am aftekoeu̯am daan hai oeu̯ait ghahaal sain ḇakr laat die manī niet ien baar raḥm ghaatnie dat es ḥarām soender haar permesie

[p. 201]

vreemde vroue se lyf kyk nie, behalwe haar gesig en hand alleen; maar as hy bang is vir sy hartstog, dan kan hy nie (na) haar gesig en hande kyk nie. Naamlik: ‘Wie (na) die gesig of die ander plek van vreemde vroue met hartstog kyk, Allah - hy is verhewe - sal vir die engele beveel¹ om in dié man se oog die lood wat met die hel se vuur gesmelt is te sit’. En (dit) is nie geoorloof (dat 'n) man ('n) vreemde jonge meisie se gesig en hand² vat³ nie, ook al (is dit) met (die) bedoeling om te help en ook al het hy nie hartstog vir haar nie. Naamlik: ‘Wie ('n) vreemde vrou se hand vat³, Allah - hy is verhewe - sal vir die engele beveel¹ op (die) jongste dag om in dié man se hand ('n) groot kool van (die) hel se vuur te sit’. En (dit) is nie geoorloof (dat 'n) man ('n) ou vrou se hand vat³ op die tyd dat hy bang is vir sy of haar hartstog (nie). ('n) Man kan kyk vir die vrou se gesig en hande wat hy wil trou, ook al is hy bang vir hartstog. Die man wie se geslagsdeel kort teen sy buik afgesny is, naamlik die man van wie se geslagsdeel niks gebly (het) nie en die man wie se eiers uitgedruk is soos ('n) kapater - die twee ook kan nie (na) vreemde vroue se gesig en hande kyk nie op die tyd (dat) hulle bang vir hartstog is. (Dit) is afkeurenswaardig (dat) 'n man vir die ander man in sy mond of op sy hand of op die ander plek van sy lyf soen op die tyd (dat) hulle bymekaar kom of van mekaar weggaan en ook is (dit) afkeurenswaardig (dat) 'n vrou vir die ander vrou se mond of wang soen op die tyd (dat hulle) bymekaar kom of van mekaar gaan. En (dit) is afkeurenswaardig (dat) twee mans hals om hals vat³ op die tyd (dat) hulle bo-lyf nakend was. (Dat) 'n man ('n) handdruk maak met die ander man is nie afkeurenswaardig (nie), naamlik een man vat³ die ander man se hand; dit is nie afkeurenswaardig (nie), maar as mans (die) handdruk met twee hande maak, is dit gewoonte. Naamlik: ‘Ons het vir die apostel van Allah gevra: Kan ons een vir die ander hals om hals vat³? Die apostel van Allah het gesê: Nee, julle kan nie. En ons het weer vir die apostel van Allah gevra: Kan ons een die ander mekaar se hand vat³? Die apostel van Allah het gesê: Ja’. (dit is nie geoorloof (dat) twee mans op een kooi slaap (nie) ook al slaap (die) een op een kant en die ander slaap op die ander kant van die kooi. As ('n mens 'n) geleerde se hand soen, is dit nie fout (nie). As (hy) sy eie hand soen is dit afkeurenswaardig. As (hy) die grond wat voor die geleerde is soen, of die grond wat voor (die) Moslems se koning is soen vir ('n) groet se plek - part - is dit afkeurenswaardig en wie dié werk maak, hy kry sonde en die geleerde en die koning, as (hulle) tevrede is met hierdie werk, hulle kry ook sonde. As (hy) vir enige mens⁴ ('n) groet gee met kromheid saam, is dit groot nuwigheid, want dit is (die) vuur-aanbidder se werk. As ('n man) gemeenskap met sy vrou het en die saad het begin (om te) versprei van sy rugbeen om af te kom (en) hy dan sy geslagsdeel uitgehaal (het) sodat die saad nie in haar baarmoeder gaan nie, is dit sonder haar permissie verbode.

1 ‘to order’.

2 Lees ‘hant’ i.p.v. ‘hat’.

3 Verstaan ‘fat’ i.p.v. ‘wat’.

3 Verstaan ‘fat’ i.p.v. ‘wat’.

1 ‘to order’.

3 Verstaan ‘fat’ i.p.v. ‘wat’.

3 Verstaan ‘fat’ i.p.v. ‘wat’.

3 Verstaan ‘fat’ i.p.v. ‘wat’.

3 Verstaan ‘fat’ i.p.v. ‘wat’.

3 Verstaan ‘fat’ i.p.v. ‘wat’.

4 Lees ‘miesie’ i.p.v. ‘maiasie’; die Arabiese teks het ‘persoon’.

[p. 202]

diesie faṣl peraat fan die its wat miesie kan firkoep an fan fat miesie kanie ferkoepnie

aas firkoep miesie sain mes wat es niet dijoermakaar met kelai dat es makru̯h     aas firkoep miesie sain mes wat doeu̯armakaar es met kalai det es ǧā'iz     aas fir koeu̯ap ghadiertie sain mes det es ǧā'iz maar bai šāfiʿī det es ḥarām     aas firkoeu̯ap hoeu̯ais oeu̯af die ander wat ghabau es ien die makkat det es ǧā'iz maar aas ferkoeu̯ap die ghoeroeu̯ant wat die hoeu̯ais oeu̯ap ghasataat het oeu̯af ferkoeu̯ap die ander setoekie ghoeroeu̯ant fan makkat dat es makrūh     an aas ferhijoer ien setoekie ghoeroeu̯ant ien die makkat det es oeu̯ak makrūh     yaʿnī rasūlu llāh hat ghasiegh makkat es ḥarām yaʿnī gha'ien miesie kanie maak makkat aighendoeu̯am fir hamnie an kanie firkoeu̯ap sain ghoeroeu̯antnie an kanie firhijoer sain hoeu̯aises nie     an wie iet makkat ghoeroeu̯ant sain hijoerghielt es nitṣoe hai iet     ribā     aas koeu̯ap koering oeu̯af raais oeu̯af saiker oeu̯af mijoel oeu̯af die ander wat miesie iet oeu̯af koeu̯ap ghars oeu̯af foer oeu̯af     die ander wat ghadiertie iet an hai bierie wiegh det oeu̯am wier taferkoeu̯ap met dijoerdie parais det es makrūh aas die setaat kalain es befoeu̯arbijal hai maak sakaar die fir ander miesie an fir ghadiertie     yaʿnī wie koeu̯ap iet baar an set det wiegh fier tagh nagh hai as fier fan allāhu taʿālā sain raḥmat an allāhu sain raḥmat es fier fan hem     yaʿnī wie koeu̯ap iet baar an bierie wiegh hai es ṣoeu̯andie maaker     die koering an die ghars an die kaf an die foeu̯ar an die ander wat hai ghakarai het fan sain doeu̯arp aas hai det wiegh bierie det es niet makruh     aas hai laat oeu̯ait koeu̯am miesie oeu̯af ghadiertie sain ietbaar fan ander laant daan hai het wiegh ghabierie det es niet makrūh     aas firkoeu̯ap die sauu̯oes fan die deroeu̯aiwie fer die fain maaker det es niet ṣoeu̯andie fer die man wat ghaferkoeu̯ap die sauu̯s maar die man wat ghamaak wain fan die sauu̯s hai karai ṣoeu̯andie     aas ien muslim ghalien ghielt fir die ander muslim wat firkoeu̯ap wain an die wain firkoeper het ghabataal soekoelt fan wain ghielt daan es niet ḥalāl fer die lienar niem fan     die wain sain ghielt befoeu̯arbijal diesie ghielt es ḥarām fir aaltiwie     aas die soeloeldinaar waas kāfir an hai het ghabetaal die soekoeu̯alt met wain sain ghielt daan die muslim kan niem an die ghielt fan die kāfir     es niet ǧā'iz fir muslim ghoeu̯awirment maak parais fan iet baar an dereng baar doeu̯aidlek an es niet ǧā'iz dewing miesie moet firkoeu̯ap met die parais wat die ghoeu̯awirment doeu̯aidlek ghamaak     aas kelienie kint sain biroer an sain oeu̯am an sain moeu̯ader an die man wat oeu̯ap ghatiel fir hem koep iet oeu̯af dereng baar oeu̯af kelierie oeu̯af die ander wat noedagh es fer die kent met sain ghielt det es ǧā'iz an aas die kent het niet ghielt daan wie     paas oeu̯ap fir die kint fan hoeu̯aile kan firkoeu̯ap die kint sain ghoedring fir oeu̯ankoestie noedagh es fir hem     aas die kint sain moeder paas oeu̯ap fir hem daan sai ken firhoeu̯air fir hem

[p. 203]

Hierdie afdeling praat van die iets wat ('n) mens kan verkoop en van wat¹ ('n) mens nie kan verkoop nie.

As (hy) mense se mis wat nie deurmekaar met klei is (nie) verkoop, is dit afkeurenswaardig. As (hy) mense se mis wat met klei deurmekaar is verkoop, is dit geoorloof. As (hy) gedierte se mis verkoop, is dit geoorloof, maar volgens Šāfiʿī is dit verbode. As (hy 'n) huis of die ander (bouwerk) wat in die Mekka gebou is verkoop, is dit geoorloof, maar as (hy) die grond waarop die huis gestaan het verkoop, of die ander stukkie grond van Mekka verkoop, is dit afkeurenswaardig. En as (hy) 'n stukkie grond in die Mekka verhuur, is dit ook afkeurenswaardig. Naamlik: ‘Die apostel van Allah het gesê: Mekka is heilig, naamlik geen mens kan Mekka vir hom eiendom maak nie en (hy) kan nie sy grond verkoop nie en kan sy huisie nie verhuur nie en wie Mekka-grond se huurgeld eet is netsoos (of) hy woeker eet’. As (hy) koring of rys of suiker of meel of die ander (goed) wat mense eet koop, of gars of kaf of voer of die ander (goed) wat gedierte eet koop en hy bêre dit weg om weer met duurder prys te verkoop, is dit afkeurenswaardig as die stad klein is, want hy maak die (goed) skaars vir ander mense en vir gedierte. Naamlik: ‘Wie eetbare (goed) koop en dit wegsit veertig nagte, hy is² ver van Allah - hy is verhewe - se barmhartigheid en Allah se barmhartigheid is ver van hom’.

Naamlik: ‘Wie eetbare (waar) koop en wegbêre, hy is ('n) sonde-maker’. Die koring en die gars en die kaf en die voer en die ander (goed) wat hy van sy dorp gekry het, as hy dit wegbêre, is dit nie afkeurenswaardig (nie). As hy mense of gedierte se eetbare (waar) van ('n) ander land laat uitkom (en dit) dan weggebêre het, is dit nie afkeurenswaardig (nie). As (hy) die sous van die druiwe vir die wynmaker³ verkoop, is dit nie sonde vir die man wat die sous verkoop (het nie), maar die man wat van die sous wyn gemaak (het), hy kry sonde. As 'n Moslem vir die ander Moslem wat wyn verkoop geld geleen (het) en die wynverkoper (sy) skuld van wyn-geld betaal het, dan is (dit) nie geoorloof vir die lener (om) van die wyn se geld (te) neem (nie), want hierdie geld is vir altwee verbode. As die skuldenaar⁴ ('n) heiden was en hy die skuld met wyn se geld betaal het, dan kan die Moslem die geld van die heiden neem.

(Dit) is nie geoorloof vir (die) Moslem goewerment (om die) prys van eetbare en drinkbare (ware) duidelik (te) maak (nie) en (dit) is nie geoorloof (om die) mense (te) dwing (dat hulle) met die prys wat die goewerment duidelik gemaak het moet verkoop. As ('n) klein kind se broer en sy oom en sy moeder en die man wat vir hom opgetel (het) eet- of drinkbare (ware) of klere of die ander (goed) wat vir die kind nodig is met die kind se geld koop, is dit geoorloof en as die kind nie geld het (nie), dan kan wie van hulle vir die kind oppas die kind se goedere verkoop vir (die) onkoste (wat) vir hom nodig is. As die kind se moeder vir hom oppas, dan kan sy vir hom verhuur.

1 Lees ‘wat’ i.p.v. ‘fat’.

2 Lees ‘es’ i.p.v. ‘as’.

3 Lees ‘wain’ i.p.v. ‘fain’.

4 Lees ‘soekoeldinaar’ i.p.v. ‘soeloeldinaar’.

[p. 204]

die faṣl peraat fan defrent mas'alats

teraak tijar es sunnat maar aas het niet bidʿat saamnie an die miesie wat hoeu̯aile gharoep het moet ghaat an aas hai nie ghaatnie karai ṣoeu̯andie     yaʿnī die man wat miesie gharoeu̯ap oeu̯am teterak tier fir hem aas hai nie puu̯āsnie moet ghaat an moet iet aas hai nie ietnie karai ṣoeu̯andie an hai het ghamaak die miesie sakaam     maar aas hai puu̯āsah moet oeu̯ak ghaat an moet maak duʿā' maar moenie ietnie aas hai nie ghaatnie karai ṣoeu̯andie     die man wat gharoeu̯ap es bai die iet maal moet niks fiegh niem fir hem oeu̯af fer die biedelaar nie maar kan wiegh bereng an kan ghief fir     die biedelaar fan die ietbaar met die baas fan die koeu̯as sain permiesie     aas het bai die iet maal ḥarām nitṣoe die fariemdie foerauns     wat daar es met hoeu̯aile oeu̯apie ghasiegh oeu̯af hoeu̯aile sieg daar oeu̯af soemaghie miesie dering wain oeu̯af bier daar oeu̯af het soemaghie miesie peraat seliegh fer miesie daar oeu̯af poeu̯aps daar oeu̯af het     ander ṣoeu̯art bidʿat daar an die man wat gharoep es bai die iet maal het ghawiet det es ṣoeu̯andie hai moenie ghaat naa die iet maalnie     yaʿnī ṣaḥābat ʿalī gharoep fer rasūlu llāh oeu̯am ta'iet koeu̯as daan rasūlu llāh het ghakoeu̯am an het ghasin soemaghie poeu̯aps ien die hoeu̯ais daan rasūlu llāh het oeu̯am ghaderaai an wiegh ghaghaat daan ṣaḥābat ʿalī het aaldie poeu̯aps wiegh ghaghoei oeu̯ait die hoeu̯ais     aas batjah subḥāna llāhi oeu̯af batjah alḥamdu lillāhi oeu̯af batjah allāhu 'akbar oeu̯af batjah lā 'ilāha illā llāhu mat mienig parais fir allāhu taʿālā oeu̯af batjah ṣalāt oeu̯ap nabī met mienig duʿā' fir nabī ʿalaihi ssalām ien ʿibādat pelek det es ghoei werk an hai saal     karai boeloening fan allāhu taʿālā ien dagh 'āh̬irat     aas hai batjah die woeu̯ardie oeu̯af batjah ander ḏikr ien die pelek wat miesie wain oeu̯af bier dering oeu̯af ien die daans pelek oeu̯af ien die seng oeu̯af bieting pelek oeu̯af batjah ien die ander ṣoendie sain pelek det es ḥarām an hai karai ṣoeu̯andie     aas batjah diesie foeu̯ardie oeu̯af die ander ḏikr ien ṣoeu̯andie sain pelekie met mienig kinoer fir die     ṣoeu̯andie maakir an laat hai moet bekier fan sain ṣoeu̯andies det es ghoei werk     aas koeu̯ap man oeu̯af die ander firkoeu̯apirs batjah lā 'ilāha 'illā llāhu oeu̯af subḥāna llāhu oeu̯af batjah ṣalawāt oeu̯ap nabī     aas beghent oeu̯ap maak sain ghoedring hai karai ṣoeu̯andie befoeu̯arbijal hai het ghabatjah die ḏikr fir dunyā sain affirie     maar die ǵāzī     yaʿnī man wat ghaat naa die oeu̯arliegh oeu̯am tehelp 'islām sain     agāma aas hai batjah allāhu 'akbar oeu̯af batjah lā 'ilāha 'illā llāhu     ien die tait terek sain saawel oeu̯am teselaat die kāfirs oeu̯af die ʿālim batjah allāhu 'akbar oeu̯af batjah lā 'ilāha 'illā llāhu ien die pelek     wat miesie peraat fan ʿilm det es ǧā'iz befoeu̯arbijal hoeu̯aile sain mienig es oeu̯am temaak hoeu̯agh fir die agāma     aas batjah qur'ān met lāgū det es ḥarām an wie set oeu̯am tehoeu̯ar fer hem karai oeu̯ak ṣoendie befoeu̯arbijal tabatjah met lāgū waas nie ghawies ien 'asḥāb taitnie an oeu̯ak det es riedie 'aḏān met lāgūs es ḥarām     aas

[p. 205]

Die afdeling praat van verskillende¹ vraagstukke.

Trakteer is gebruik, maar (net) as (dit) geen nuwigheid saam het nie; en die mens wat hulle geroep het moet gaan, en as hy nie gaan nie kry (hy) sonde. Naamlik: ‘Die man wat mense geroep (het) om vir hom te trakteer, as hy nie vas nie, moet hy gaan en (hy) moet eet; as hy nie eet nie, kry (hy) sonde en hy het die mense skaam gemaak’. Maar as hy vas, moet (hy) ook gaan en ('n) smeekbede maak, maar (hy) moet nie eet nie; as hy nie gaan nie, kry (hy) sonde.

Die man wat geroep is by die eetmaal moet niks wegneem² vir hom (self) of vir die bedelaar nie; maar (hy) kan wegbring en kan vir die bedelaar van die eetbare (waar) gee met die baas van die kos se permissie. As (mens) by die eetmaal (iets) verbode het, soos die vreemde vroue wat daar met hulle oop gesig is, of hulle sing³ daar of sommige mense drink wyn of bier daar, of (hulle) het sommige mense (wat) daar sleg praat van mense, of poppe daar of (hulle) het ('n) ander soort nuwigheid daar en die man wat by die eetmaal geroep is het geweet dit is sonde, hy moet nie na die eetmaal gaan nie. Naamlik: ‘(Die) metgesel Ali (het) vir die apostel van Allah geroep om kos te eet; dan het die apostel van Allah gekom en het sommige poppe in die huis gesien; dan het die apostel van Allah omgedraai en weggegaan; dan het (die) metgesel Ali al die poppe uit die huis weggegooi’. As (iemand) ‘Lofprysing aan Allah’ voordra of ‘Die lof aan Allah’ voordra of ‘Allah is die grootste’ voordra of ‘Daar is geen god behalwe Allah’ voordra met (die) bedoeling (om) vir Allah - hy is verhewe - (te) prys, of ‘Eer op (die) profeet’ voordra met (die) bedoeling (van 'n) smeekbede vir (die) profeet - aan hom die groet - op ('n) plek van verering, is dit ('n) goeie werk en hy sal beloning van Allah - hy is verhewe - kry op (die) jongste dag. As hy dié woorde voordra of ('n) ander godsbenaming voordra in die plek waar mense wyn of bier drink of in die dansplek of in die sing- of boksplek⁴ of (dit) in die ander sonde se plek voordra, is dit verbode en hy kry sonde. As (hy) hierdie woorde⁵ of die ander godsbenaming in sonde se plekke voordra met (die) bedoeling (om) vir die sonde-maker (te) beknor en dat hy (hom) moet bekeer van sy sondes, is dit ('n) goeie werk. As ('n) koopman of die ander verkopers ‘Daar is geen god behalwe Allah’ of ‘Lofprysing aan Allah’ voordra, of ‘Eerbewyse aan (die) profeet’ voordra, as (hy) sy goedere begin oopmaak, kry hy sonde, want hy het die godsbenaming voorgedra vir (hierdie) wêreld se affêre. Maar die veroweraar, naamlik die man wat na die oorlog gaan om (die) Islam se godsdiens te help, as hy ‘Allah is die grootste’ voordra, of ‘Daar is geen god behalwe Allah’ voordra op die tyd (dat hy) sy sabel trek om die heidene te slaan, of (as) die geleerde ‘Allah is die grootste’ voordra, of ‘Daar is geen god behalwe Allah’ voordra in die plek waar mense van teologie praat, is dit geoorloof, want hulle se bedoeling is om vir die godsdiens hoog te maak. As (iemand die) Koran met melodie voordra, is dit verbode, en wie sit om vir hom te hoor kry ook sonde, want (om) met melodie voor te dra was nie gewees in (die) metgeselle-tyd nie en dit is ook (die) rede (dat) gebedsoproep met melodie verbode is. As ('n mens)

1 ‘different’.

2 Lees ‘wiegh’ i.p.v. ‘fiegh’.

3 Lees ‘sieng’ i.p.v. ‘sieg’.

4 ‘beating’.

5 Lees ‘woeu̯ardie’ i.p.v. ‘foeu̯ardie’.

[p. 206]

peraat haart bai die pelek wat ien man batjah qur'ān det es ḥarām     oeu̯af peraat haart bai die ǧanāzat det es oeu̯ak ḥarām     an es ḥarām peraat haart bai lesen fan agāma     batjah qur'ān bai     die qubūr es makrūh     muḥammad het ghasiegh aas batjah 'ayyat qur'ān ghahiem bai die qabr det es ǧā'iz     safayān ṯawrī het ghamaak riwāyat det muḥammad ibn ḥanīfat het ghamaak ṣalāt ǧanāzat oeu̯ap ibn ʿabbās ien die tait hai het ghawafāt an ghabatjah fier takbīrs ien die ṣalāt an afghebreng fer hem ien die qabr fan die qiblat kaant an ghaset die tant oeu̯ap sain qabr oeu̯amtarant derie daagie     aas fesiet qubūr an sataat felak oeu̯awir die ghasiegh fan die doeu̯aia an ghief salām fir hem daan maak duʿā' fir die doeu̯aia met setaat oeu̯ap foet oewir die qiblat det es mustaḥab     aas ien man siegh fir die ander oeu̯ap setaan oeu̯af siegh fir hem setaan det es niet ʿibādat     an es niet ṣoendienie     aas peraat lijoekins oeu̯af sekender aghter miesie oeu̯af maak tewie miesie koeu̯aai fer indie met lijoekins oeu̯af peraat seliegh fir ien man ien sain ghasiegh karai ṣoendie befoeu̯arbijal det es alghar ḥarām met 'ayyat qur'ān an met ḥadīṯ rasūlu llāh     aas peraat ien die masǧid oeu̯af peraat ien die tait hai maak qadā' ḥāǧah oeu̯af besnen oeu̯af peraat ien die tait hai maak ǧamāʿ det es ḥarām     aas muslim sain ghoewirnier peraat liegh ien die oeu̯arlegh     oeu̯am te'oerwien die faiaandie fan die agāma dat is niet ḥarām     oeu̯af paraat liegh oeu̯am temaak tafiriedie toesen tewie miesie det es niet ḥarām oeu̯af peraat liegh oeu̯am temaak tefiraidie fir sain foerau wat koeu̯aat ghawies det es niet ḥarām     oeu̯af peraat     liegh oeu̯am tesoetoet teragh die oeu̯an riegh maakir sain boeu̯asaghait fan die soeu̯aakie miesie det es niet ḥarām     taʿrīḍ met liegh es     ḥarām maar aas hai ferliegie es oeu̯am temaak taʿrīḍ met det es     ǧā'iz     taʿrīḍ met liegh hoe es saal doeu̯aidlek maak     aas     peraat liegh woeu̯art met mienig fir die maʿnā wat es nie lieghnie det es taʿrīḍ nitṣoe ien man ghasiegh iek het gha'iet sain mienig hai het ghester gha'iet an wat ṣoe woerṭ es     aas miesie sekender aghter die oeu̯anriegh maaker wat maak miesie sijar met sain foeu̯ardie oeu̯af met werkes det es niet ǵaibat     djoeu̯aile moet peraat fan die ṣoeu̯andie maakir sain wirks laat miesie kan beqaar fir hoeu̯aile fan     hem     an het niet ṣoeu̯andie fer die man wat kelaa fan die oeu̯anriegh makir bai die man wat kan beliet an wijar fer hem     aas sekender aghter die ienaghie man boeu̯aiten maak doeu̯aidlek die man fir miesie det es niet ǵaibat yaʿnī det es niet ḥarām     sekender     fan miesie met toeu̯ang oeu̯af sepoet far miesie met keniep oeu̯agh oeu̯af met wies met hant oeu̯af roer sain wais beraam oeu̯af met sekeriewie oeu̯af hau fer ghiek fir hem oeu̯af sepoeu̯at fir miesie met ander ṣoertie werks det es alghar ḥarām     aas ienaghie muslim peraat fan die ander muslim sain salieghtie wirk met riedie hai waas djamr fer hem det es niet ǵaibat     aas sepijoel met nard oeu̯af     met šatranǧ det es ḥarām oeu̯af sepijoel met tjoe sain sapijoeltjies

[p. 207]

hardop praat by die plek waar 'n man (die) Koran voordra, is dit verbode; of hardop praat by die begrafnis, dit is ook verbode. En (dit) is afkeurenswaardig (om) hardop (te) praat by (die) onderwys¹ van (die) godsdiens. (Om die) Koran by die graftes voor (te) dra is afkeurenswaardig. Muhammad het gesê: ‘As (hy 'n) Koranvers saggies by die graf voordra, is dit geoorloof’. Sufyān² Zawrī het (die) oorlewering gemaak dat Muḥammad ibn Ḣanīfat ('n) begrafnisgebed gemaak het oor Ibn Abbas op die tyd (dat) hy oorlede is en vier lofprysings by die gebed voorgedra (het) en vir hom afgebring (het) in die graf van die gebedsrigting-kant en die tent op sy graf omtrent drie dae gesit (het). As ('n mens) graftes besoek³ en vlak oor die gesig van die dooie staan en vir hom (die) groet gee (en) dan ('n) smeekbede vir die dooie maak met staan op (die) voet oor die gebedsrigting, is dit gewens. As 'n man vir die ander ‘opstaan’ sê of vir hom ‘staan’ sê, is dit nie (gods-)verering (nie) en is nie sonde nie. As (hy) leuens praat of agter mense skinder of twee mense kwaai vriende met leuens maak of vir 'n man in sy gesig sleg praat, kry (hy) sonde, want dit is algar verbode kragtens ('n) Koranvers en kragtens die berig van die apostel van Allah. As (hy) in die moskee praat of praat in die tyd (dat) hy (die) voldoen aan sy behoefte maak of urineer of praat in die tyd (dat) hy seksuele gemeenskap maak, is dit verbode. As (die) Moslems se goewerneur leuens⁴ tydens die oorlog praat om die vyande van die godsdiens te oorwin, is dit nie verbode (nie). Of (as iemand) leuens⁴ praat om tussen twee mense tevrede te maak, is dit nie verbode (nie) of (as hy) leuens⁴ praat om vir sy vrou wat kwaad gewees (het) tevrede te maak, is dit nie verbode (nie). Of (as hy) leuens⁴ praat om die onregmaker se boosheid van die swakke mense terug te stoot, is dit nie verbode nie. Dubbelsinnigheid met leuens⁴ is verbode, maar as hy verleë⁵ is om dubbelsinnigheid met (leuens) te maak is dit geoorloof. Hoe dubbelsinnigheid met leuens⁴ is, sal (ons) duidelik maak. As (hy) ('n) leunagtige⁴ woord praat met (die) bedoeling vir die betekenis wat nie leuen⁴ is nie, dit is dubbelsinnigheid, soos: 'n man (het) gesê: ‘Ek het geëet’; sy bedoeling (is): ‘Ek het gister geëet’ en wat so voort⁶ is. As ('n) mens skinder agter die onregmaker wat mense seer maak met sy woorde⁷ of met werke, is dit nie kwaadspreek (nie).

‘Julle moet van die sonde-maker se werke praat, dat (die) mense vir hulle(self) van hom kan bewaar⁸’. En daar is nie sonde vir die man wat oor die onreg-maker kla by die man wat (hom) kan belet en vir hom afweer nie. As ('n mens) agter die enige man skinder sonder (om) die man vir mense duidelik (te) maak, is dit nie kwaadspreek (nie), naamlik dit is nie verbode (nie). (Om te) skinder van mense met (die) tong, of vir mense (te) spot deur (die) oog (toe te) knyp, of deur met (die) hand (te) wys of (deur) sy winkbrou (te) roer, of deur (te) skryf, of vir hom vir (die) gek (te) hou, of vir mense met ander soorte werk (te) spot - dit is algar verbode. As enige Moslem van die ander Moslem se slegte werk praat om rede hy jammer vir hom was, is dit nie kwaadspreek (nie). As ('n mens) met trik-trak of met skaak speel, is dit verbode; of (as hy) met tjoe⁹ se speletjies

1 ‘lesson’.

2 Lees so i.p.v. ‘safayān’.

3 ‘visit’.

4 Eintlik ‘lieg’.

4 Eintlik ‘lieg’.

4 Eintlik ‘lieg’.

4 Eintlik ‘lieg’.

4 Eintlik ‘lieg’.

5 Bedoel is ‘in die noodsaak’.

4 Eintlik ‘lieg’.

4 Eintlik ‘lieg’.

4 Eintlik ‘lieg’.

6 Lees ‘foerṭ’ i.p.v. ‘woerṭ’.

7 Lees ‘woeu̯ardie’ i.p.v. ‘foeu̯ardie’.

8 Lees ‘bewaar’ i.p.v. ‘beqaar’.

9 Vermoedelik die Maleise woord ‘tjūkī’, 'n spel wat met 'n aantal skywe en twee dobbelstene gespeel word.

[p. 208]

wat ghanoeu̯am 'arbaʿat ʿašara det es ḥarām     an aas hai sepijoel met ienaghie fan die ander sepijoeltjies nitṣoe daamp an doeu̯ameloekanatkiem an setien doeu̯awel an wat ṣoe woeu̯arṭ es det es alghar ḥarām     yaʿnī aldie ṣoeu̯artie sepijoeltjies wat miesie sepijoel     es ḥarām     aas hoeu̯ar ienaghie moesiek det es oek ḥarām oeu̯af set bai die moesiek det es oek ḥarām     die man oeu̯af djoeu̯angtjie wat sain ḏakr an tewie iers af ghasinai es daan die ander maiasie kanie hoeu̯a fir hoeu̯aile ien die hoeu̯ais toesen foerauns befoeu̯arbijal det es ḥarām     aas foeroens sit tjamār an hoeu̯aile sain koeu̯ap     det es ḥarām oeu̯af hoeu̯aile sit tjamār an die ander foeroens sain koeu̯ap det es auk ḥarām an maskie waas die tjamār fan hoeu̯aile     sain iegie haarie     yaʿnī allāhu taʿālā het ghamaak laʿnat fir die foerau wat set tjamār ien ander foerauns sain koeu̯ap an ghamaak laʿnat fer die foerau wat deragh tjamār     aas firsoek fan allāhu taʿālā ghoedghait met die woeu̯ardie wat es niet riegh fer allāhu taʿālā det es ḥarām     aas miesie firaagh fan allāhu taʿālā ghoedghait met diesie woeu̯ardie yaʿnī met 'as'alka biḥaqqi 'anbiyā'ika warasūlika 'aw biḥaqqi Ibaiti 'aw biḥaqqi lmašʿari ḥarām 'aw biǵairi ḏālika det es ḥarām befoeu̯arbijal het niet ḥaq fir gha'ien ding oeu̯ap allāhu taʿālā yaʿnī gha'ien ding es niet wāǧib oeu̯ap allāhu taʿālā fer gha'ien dingnie maar allāhu taʿālā es ferai wielagh oeu̯antemaak ghoedghiet fir wie allāhu taʿālā wilhie     aas sit fer ieder tien aaits fan qur'ān ien mierk det es makru̯h     an aas sit berīs an nuqṭas fer qur'ān det es oeu̯ak makrūh     yaʿnī djoeu̯aile moet sekariewie muṣḥaf soender nuqṭas an soender berīs an soender die ander mierks wat niet ghawies het ien rasūlu llāh sain tait     maar die miesie wat kanie batjah qur'ān soender barīs an nuqṭas nie daan die barīs an nuqaṭs es niet makrūh fir hoeu̯aile     aas tiekint moei ghait oeu̯ap muṣḥaf boeu̯aiten poeps det es niet makrūh     aas die kāfir wat ḏimmī     es ghaat ien die masǧid alḥarām det es niet faut fer muslim miesie     aas ienaghie muslim miesie ghaat kaik die ḏimmī kāfir wat siek ghawoerṭ det es oeu̯ak niet faut fer die muslim     aas ienaghie miesie oeu̯ait haal die keleinie ghadiertie sain aiars oeu̯am sain falais feit an leker tewies det es ǧā'iz     aas laat sepering hangs iesel oeu̯ap mierie piert det es ǧā'iz     aas sit lamient det es ǧā'iz fer mans an foeroeu̯ans     maar aas sit lamient met bijar oeu̯af wain oeu̯af met die ander dangie wat oeu̯ak ḥarām es det es niet ǧā'iz befoeu̯arbijal alwat ḥarām es miesie kanie ferberaik fer mersainie nie     aas     lien ien dirham oeu̯af sjiling fer die ghoeroentie firkoeper oeu̯am terieken aal wat hai saal koeu̯ap fan die ghoeroentie firkoeper toet die gheilt dirham oeu̯af sjiling foel woeu̯arṭ det es ḥarām     sanai af die foet an hant sain naagils det es sunnat aas afsenai die naagels ien dagh ǧumʿat es mier bieter maar aas det laang es moenie wagh toet dagh ǧumʿat nie     yaʿnī wie afsenai sain hant an foet sain naagils allāhu taʿālā saal biwaar fir him fan aldie tighensepoet fan die dagh

[p. 209]

wat ‘veertien’ genoem word speel, is dit verbode. En as hy met enige van die ander speletjies speel, soos dam en...¹ en dobbelstene en wat so voort² is, is dit algar verbode. Naamlik: ‘Al die soorte speletjies wat mense speel is verbode’. As (hy) enige musiek hoor, is dit ook verbode; of by die musiek sit, dit is ook verbode. Die man of jongetjie wie se geslagsdeel en twee eiers afgesny is, vir hulle kan die ander mense³ nie in die huis tussen vroue hou nie, want dit is verbode.

As vroue valse hare aan hulle se kop sit, is dit verbode; of (as) hulle valse hare aan die ander vroue se kop sit, is dit ook verbode, ook al was die valse hare van hulle se eie hare. Naamlik: ‘Allah - hy is verhewe - het ('n) vloek gemaak vir die vrou wat valse hare op ander vroue se kop sit en ('n) vloek gemaak vir die vrou wat valse hare dra. As ('n mens) van Allah - hy is verhewe - ('n) goedheid versoek met hierdie woorde, naamlik: ‘Ek vra u by die reg van u profete en u apostel’, of: ‘by die reg van u huis’, of: ‘by die reg van die merkteken van die heiligdom’ of by iets anders as dit - dit is verbode, want daar is vir geen ding ('n) reg op Allah - hy is verhewe - nie, naamlik geen ding is verpligtend vir Allah - hy is verhewe - vir geen ding nie, maar Allah - hy is verhewe - is vrywillig om goedheid te maak vir wie Allah - hy is verhewe - wil hê. As ('n mens) vir elke tien verse van (die) Koran 'n merk sit, is dit afkeurenswaardig. En as hy insnydings en leestekens in (die) Koran sit, is dit ook afkeurenswaardig. Naamlik: ‘Julle moet (die Heilige) Skrif sonder leestekens en sonder insnydings en sonder die ander merke wat nie in die apostel van Allah se tyd gewees het skryf’. Maar die mense wat (die) Koran nie sonder insnydings en leestekens kan voordra nie - vir hulle is die insnydings en leestekens nie afkeurenswaardig (nie). As (iemand) mooiigheid op die Skrif teken - behalwe poppe - is dit nie afkeurenswaardig (nie). As die heiden wat ('n) beskermling is in die moskee van die heiligdom ingaan, is dit nie fout vir Moslem mense (nie). As enige Moslem-mens (na) die beskermde heiden wat siek geword (het) gaan kyk, is dit ook nie fout vir die Moslem (nie). As enige mens die klein gedierte se eiers uithaal om sy vleis vet en lekker te (laat) wees, is dit geoorloof. As (hy 'n) hings-esel op ('n) merrie-perd laat spring, is dit geoorloof. As (hy 'n) lawement sit, is dit vir mans en vroue geoorloof. Maar as (hy 'n) lawement sit met bier of wyn of met die ander dinge wat ook verbode is, is dit nie geoorloof (nie), want al wat verbode is, kan ('n) mens nie vir medisyne gebruik nie. As (hy) 'n dirham of sjieling vir die groenteverkoper leen om te reken al wat hy van die groenteverkoper sal koop tot die geld - dirham of sjieling - vol word, is dit verbode. (Om) die voet en hand se naels af (te) sny, dit is gebruik; as (hy) die naels op die Vrydag afsny, is (dit) meer beter, maar as dit lank is, moet (hy) niet tot die Vrydag wag nie. Naamlik: ‘Wie sy hand en voet se naels afsny, Allah - hy is verhewe - sal vir hom bewaar van al die teenspoed van die Vrydag

1 Wat ‘doeu̯ameloekanatkiem’ is, kon ek nie uitvind nie; ‘kiem’ vgl. ‘game’? Is ‘doeu̯ameloe’ miskien ‘domino’? En ‘kanat’ as ‘kanas’, ‘kans’ te verstaan? Dan: ‘domino-kans-game’.

2 Lees ‘foeu̯arṭ’ i.p.v. ‘woeu̯arṭ’.

3 Lees ‘miesie’ i.p.v. ‘maiasie’.

[p. 210]

ǧumʿat toet naa die ander dagh ǧumʿat an noegh dirie dagh mier yaʿnī wie sain naagils laang es sain rizq saal woerṭ sakaars an hai saal woeu̯arṭ aariemoedagh an maskie die naagils waas nie aatie laangnie     aas beghiraawie sain naagils es mier bieter aas ghoei wiegh die naagils ien sekoenie pelak det es nie foetnie maar aas ghoei wiegh die naagels ien die djamang oeu̯af ien die ǵusl pelaas oeu̯af     ien die ghaang oeu̯af     ien die ander fejoel pelak det es makrūh     aas trek oeu̯ait die haarie wat oendir sain aarem es an sikier af sain ʿānnat haarie aalwiekie oeu̯af aaltiwie oeu̯af dirie wiekie ien kier det es     sunnat maar aas laat bilaif mier aas fiertagh daagie det es makrūh die ʿānnat is die pelak wat oendir die boeik is     an toeu̯ap af sain moestaasj oemterent die pint fan sain liepes woerṭ oepen baar det     es sunnat aas af sekier sain jilie moestaas det es nie fautnie     an waas sain laif an maak soekoen fan fataghiet an fan sewiet an fan seting ghiet aalwiekie oeu̯af aaltiwie wiekie ien kier det es mustaḥab     maiasie moet ferberoeik fan die ghielt wat hoeila firdien oeu̯af kirai mit andir riedie fir wat ghanoegh es toet ien djaar fan iet baar an fan diring baar an kilirie an woen pelak an die ander wat aatie     noedagh es fir hoeila an aas firbaraik die ander wat oeu̯arsekiet fer 'āh̬irat yaʿnī ghief fir ṭālibu lʿilm oeu̯am takoep koeu̯as an kalierie     an kitābs an die ander wat noedagh es fir hem det es mier bieter     aas bierie die oeu̯arsekiet     yaʿnī die ghielt wat miesie het ghaferbaroeik fir 'āh̬irat det es nitṣoe hoeile het ghabierie die ghielt bai allāhu taʿālā yaʿnī allāhu taʿālā saal ghief fer hoeile gharoetie beloening ien 'āh̬irat

[p. 211]

tot na die ander Vrydag en nog drie dae meer’. Naamlik: ‘Wie se naels lank is, sy lewensonderhoud sal skaars word en hy sal armoedig word, ook al was sy naels nie al te lank nie’. As (hy) sy naels begrawe is (dit) meer beter; as (hy) die naels weggooi op ('n) skoon plek, is dit nie fout nie, maar as (hy) die naels weggooi in die gemak of in die badplek of in die gang of in die ander vuil plek, is dit afkeurenswaardig. As (hy) die hare wat onder sy arm is uittrek en sy skaamhare al weke of al twee weke of drie weke een keer afskeer, is dit gebruik; maar as (hy dit) meer as veertig dae laat bly, is dit afkeurenswaardig. Die ‘skaam’ is die plek wat onder die buik is. En (om) sy snor¹ in te kort² omtrent (dat) die punt van sy lippe openbaar word, dit is gebruik; as hy sy hele snor¹ afskeer, is dit nie fout nie. En (om) sy lyf (te) was en skoon (te) maak van vettigheid en van sweet en van stink-heid al weke of altwee weke een keer, is dit gewens. Mens³ moet van die geld wat hulle verdien of met ander rede kry gebruik (maak) vir wat genoeg is tot een jaar van eetbare en van drinkbare (ware) en klere en woonplek en die ander (dinge) wat al te nodig vir hulle is; en as (hy) die ander (geld) wat oorskiet gebruik vir (die) jongste (dag), naamlik vir die teologiestudent gee om kos en klere en boeke en die ander (dinge) wat vir hom nodig is te koop, is dit meer beter as (om) die oorskot (te) bêre. Naamlik: ‘Die geld wat mense vir (die) jongste (dag) gebruik het, dit is net soos (of) hulle die geld by Allah - hy is verhewe - gebêre het, naamlik Allah - hy is verhewe - sal vir hulle ('n) groot beloning op (die) jongste (dag) gee.

1 ‘moustache’.

2 ‘to top off’.

1 ‘moustache’.

3 Lees ‘miesie’ i.p.v. ‘maiasie’.

[p. 212]

diesie kitāb peraat fan die dering baars

die wain an bier es ḥarām an maskie waas bietjie     yaʿnī wain     an bier es ḥarām fir hem salf an het niet difrent fan wain an bier toesen bietjie an baiaangnie     ruṭb sain u̯aaṭar aas sataan laang     an saterk ghawies oeu̯am tarant kan maak doeroeng fir miesie det es oeu̯ak ḥarām     raṭb es die saghtie daadils wat fars af ghamaak fan die boem     het satarak ghawoeu̯arṭ oeu̯amterent kan maak miesie doeroeu̯ang det es oeu̯ak ḥarām an aldie ander foeroeu̯aghtie wat miesie siet ien die u̯aaṭar an het oeu̯at ghawoeu̯arṭ ien toet die u̯aaṭar seterak ghawoeu̯arṭ oeu̯amterant kan maak miesie doeroeu̯ang det     es oeu̯ak ḥarām     an set die hoeining oeu̯af saiker ien die u̯aaṭar daan die u̯aaṭar het saterak ghawoeu̯arṭ oeu̯amterent kan maak miesie doeroeu̯ang dat es oeu̯ak ḥarām     yaʿnī aal wat maak fir miesie doeroeu̯ang dat es ḥarām an maskie bietjie     yaʿnī wain es aatie fijoel bai 'iǧmāʿ 'ummat maar die ander boeu̯aiten wain wat oeu̯ak maak miesie doeroeu̯ang det es oeu̯ak aatie fijoel bai seterak fatwā     wie siegh baiaang oeu̯af bietjie wain es ḥalāl hai woeu̯arṭ kāfir maar wie oeu̯ansatarai die ander boeu̯aiten wain hai karai ṣoendie maar hai nie woeu̯arṭ kāfir nie     die muslim ghoewirment moet setaraf fir die miesie wat derang ien derep wain an maskie hoeile nie doeroeu̯ang ghawoeu̯arṭ fan die derep wainnie     yaʿnī die miesie     wat daroeng ghawoeu̯arṭ met ien dirip fan die ander darang daan     es wāǧib oeu̯ap muslim ghoewerment moet setaraf fer hoeile maar     aas hoeile nie doeroeng ghawoeu̯arṭ met ien derep fan die ander derangnie daan es niet wāǧib oeu̯ap muslim ghoewerment moet sataraf fir hoeile     es niet ǧā'iz firkoeu̯ap wain fer muslim miesie an aas muslim miesie ghoei wiegh wain daan die wain sain baas kan niks faraagh fan die muslim miesienie     yaʿnī aal wat ḥarām es oeu̯am tedaring det es oek ḥarām oeu̯am taferkoep an sain ghielt es oeu̯ak ḥarām     die wain wat ghakoek es oek es ḥarām an maskie die setark manierie ghaat wiegh fan die wain daan nie maak maiasie daroenknie an maskie tewie paart fan derie ghaat wiegh fan die wain an die ander dering baars wat maak maiasie diroeng aas ghakoek     es an die seteirk manierie ghaat wiegh det es oek ḥarām an maskie fan dirie paarts ien paart ghabilaif     daadils oef rasaintjies sain nabīḏ wat ghakoek es aas nie maak fir maiasie doeroeu̯angnie det es ḥalāl oeu̯amtadoerng an maskie waas bietjie setark met laang setaan an waas bietjie ghakoek     an hoeining oef feijie oef koering oef gharas oef die ander koerlitjies sain nabīḏ wat ghakoek es aas nie maak maiasie doeroeu̯angnie det es oek ḥalāl an maskie waas bietjie setark ghawoerṭ met laang setaan     yaʿnī die wain is fan tewie boemie yaʿnī     rasūlu llāh hat ghawais wengert an daadils boem     an die daadils an rasaintjies wat dejoermakaar es sain nabīḏ aas nie maak maiasie doeroengie det es oek ḥalāl an maskie es det ghakoek oefnie     yaʿnī oeu̯ans hat ghamaak nabīḏ fer rasūlu llāh ṣoe oens ghaset ien hant

[p. 213]

Hierdie boek praat van die drinkbare (stowwe).

Die wyn en bier is verbode, ook al was (dit 'n) bietjie. Naamlik: ‘Wyn en bier is op sig self verbode en vir wyn en bier is daar geen verskil¹ tussen ('n) bietjie en baie nie. Vars dadels se water as (dit) lank staan en sterk gewees (het) omtrent (dat dit) vir mense dronk kan maak, dit is ook verbode. ‘Vars dadels’ is die sagte dadels wat vars van die boom afgemaak (is). Het (dit) sterk geword omtrent (dat dit) mense dronk kan maak, is dit ook verbode, en al die ander vrugte wat ('n) mens in die water sit en (daar) in oud geword het tot die water sterk geword (het) omtrent (dat dit) mense dronk kan maak, dit is ook verbode. En (om) die heuning of suiker in die water (te) sit (en as) die water dan sterk geword het omtrent (dat dit) mense dronk kan maak, dit is ook verbode. Naamlik: ‘Al wat vir mense dronk maak, dit is verbode, ook al (was dit 'n) bietjie’. Wyn is naamlik al te vuil volgens die ooreenstemming van (die) gemeente, maar die ander (stowwe) behalwe wyn wat mense dronk kan maak, dit is ook al te vuil volgens ('n) sterke beslissing. Wie sê: ‘Baie of ('n) bietjie wyn is geoorloof’, hy word ('n) heiden; maar wie die ander (stowwe) behalwe wyn bestry, hy kry sonde, maar hy word nie ('n) heiden nie. Die Moslem goewerment moet vir die mense wat een druppel wyn drink straf, ook al (het) hulle van die druppel wyn nie dronk geword nie. Die mense naamlik wat van een druppel van die ander drank dronk geword (het) - dan is (dit) vir (die) Moslem goewerment verpligtend (dat dit) vir hulle moet straf; maar as hulle nie dronk van een druppel van die ander drank geword (het) nie, dan is (dit) nie verpligtend vir (die) Moslem goewerment (dat dit) vir hulle moet straf (nie). (Dit) is nie vir Moslem mense geoorloof (om) wyn (te) verkoop (nie) en as ('n) Moslem mens wyn weggooi, kan die wyn se baas niks van die Moslem mens vra nie. Naamlik: ‘Al wat verbode is om te drink, dit is ook verbode om te verkoop en sy geld is ook verbode’. Die wyn wat gekook is, is ook verbode, ook al gaan die sterk maniere weg van die wyn (sodat dit) dan mense nie dronk maak nie; ook al gaan twee dele² van drie weg van die wyn en die ander drinkbare (stowwe) wat mense dronk maak - as (dit) gekook is en die sterk maniere gaan weg, is dit ook verbode, ook al (het) van drie dele² een deel gebly. Dadels of rosyntjies se aftreksel wat gekook is, as (dit) nie vir mense dronk maak nie, dit is geoorloof om te drink³, ook al was dit met lank staan ('n) bietjie sterk en was (dit 'n) bietjie gekook. En heuning of vye of koring of gars of die ander korreltjies se aftreksel wat gekook is, as (dit) nie mense dronk maak nie, is dit ook geoorloof, ook al het (dit 'n) bietjie sterk geword met lank staan. Naamlik: ‘Die wyn is van twee bome, naamlik die apostel van Allah het (na die) wingerd en (die) dadelboom gewys’. En die dadels en rosyntjies wat deurmekaar is, sy aftreksel, as (dit) nie mense dronk maak nie, dit is ook geoorloof, ook al is dit gekook of nie. Naamlik: ‘Ons het aftreksel vir die apostel van Allah so gemaak: ons (het) 'n hand

1 ‘different’.

2 ‘part’.

2 ‘part’.

3 Lees ‘oeu̯amtadiring’ i.p.v. ‘oeu̯amtadoerng’

[p. 214]

foeu̯al daadils an ien hant rasaintjies ien die misqāt daan oeu̯ans ghoei u̯aaṭar ien die misqāt an die daadils an die rasaintjies ghabilaif ien die u̯aaṭar jilie dagh daan rasūlu llāh hat ghadiring die u̯aaṭar ien die ant an soemaghie tait oeu̯ans hat ghaghoeu̯ai u̯aaṭar ien die misqāt oep die daadils an rasaintjies ien die ant an altiwie ghabilaif ien die u̯aaṭar jilie nagh daan rasūlu llāh hat ghadiring die u̯aaṭar ien die oeu̯aghent     h̬ulāṣah die mienig fan nabīḏ es diesie     u̯aaṭar an aas diesie u̯aaṭar nie setaat laangnie det es ḥalāl maar aas die u̯aaṭar setaat laang tait toet setark ghawoerṭ oeu̯amterent kan maak maiasie doeroeng daan det es ḥarām an es foeioel     aas wain bai sain silwars woerṭ asain die asain es ḥalāl     aas maak nabīḏ ien die kalbaas det es ǧā'iz     an oek kan maak nabīḏ ien die ghoeroenie ierdie keraafie     an oek kan maak nabīḏ ien ghoedring ghapiliester met tijar     an oek maak nabīḏ ien die hoetie keraafie     die fier ghoedring hat ḥarām ghawoerṭ oem teferberaik ien     die tait h̬amir hat beghant ḥarām ghawoerṭ maar naadiraant die fier ghoedring woeu̯arṭ ḥalāl oem taferberaik fir aas boeu̯aiten wain     wain sain moer es oek ḥarām bifoeu̯arbijal det es fijoel     aas diring die moer fan die wain an doeroeng ghawoerṭ daan hai kirai ṣoendie an kerai ḥad maar aas nie doeroeng ghawoerṭnie hai karai ṣoendie alien     maiasie kanie firboeroeik h̬amer fer gha'ien dengnie an kanie maak piliester fan wain fir maiasie oeu̯af fer ghadiertie nie sain woentnie befoeu̯arbijal dit es ḥarām     an kanie ghief madisainie fan wain fir gha'ien maiasie kilien oef ghoeroet oem tideringnie     aas biring asain an ghoei die asain oep die moer fan die wain oem die     moer asain tiwoerṭ det es niet fauoet maar kanie biring die moer oem teghoei ien die asainnie

[p. 215]

vol dadels en 'n hand rosyntjies in die bak gesit; dan gooi ons water in die bak en die dadels en rosyntjies (het die) hele dag in die water gebly; dan het die apostel van Allah die water in die aand gedrink en sommige tyd het ons water in die bak op die dadels en rosyntjies in die aand gegooi en altwee (het die) hele nag in die water gebly; dan het die apostel van Allah die water in die oggend gedrink’. Kortom, die betekenis van ‘aftreksel’ is hierdie water; en as hierdie water nie lank staan nie, is dit geoorloof; maar as die water lank staan tot (dit) sterk geword (het) omtrent (dat dit) mense dronk kan maak, dan is dit verbode en is vuil.

As wyn by sy self asyn word, is die asyn geoorloof. As ('n mens) aftreksel in die kalbas maak, is dit geoorloof. En (hy) kan ook aftreksel in die groen erdekraffie maak, En (hy) kan ook aftreksel in goeters gepleister met teer maak. En (hy) kan ook aftreksel in die hout kraffie maak. Dié vier goeters het verbode geword om te gebruik in die tyd (dat) wyn begin het (om) verbode (te) word, maar naderhand word die vier goeters geoorloof om te gebruik vir as (dit) buite wyn (is). Wyn se moer is ook verbode, want dit is vuil. As (hy) die moer van die wyn drink en dronk geword (het), dan kry hy sonde en kry (hy) straf, maar as (hy) nie dronk geword (het) nie, kry hy sonde alleen. ('n) Mens kan wyn vir geen ding gebruik nie en kan nie ('n) pleister van wyn vir mense of vir gedierte se wond maak nie, want dit is verbode. En (hy) kan nie medisyne van wyn vir geen mens klein of groot gee om te drink nie. As (hy) asyn bring en die asyn op die moer van wyn gooi om die moer asyn te (laat) word, is dit nie fout (nie), maar (hy) kan nie die moer bring om (dit) in die asyn te gooi nie.

[p. 216]

diesie kitāb peraat fan djagh wildie ghadiertie

moet batjah bismi llāhi ghaliek ghoei fir die ghadiertie mit ien sekarpie deng maar aas liewandagh kirai die ghadiertie moet afsenai sain kijal ghaliek batjah bismi llāhi     aas hai ghoei ien sakirpie deng fir     die waldie ghadiertie an die ghadiertie hat ghakirai sijar an ghafaal ien die u̯aaṭar an ghadoeu̯at ien die u̯aaṭar daan die ghadiertie es ḥarām     oef die ghadiertie ghafaal oep die pelaat oef oep die bieragh oef oep die boem oef oep die moejoer oef die baksitien naadiraant ghafaal fan die pelak oep die ghoeroeu̯oent an ghakirai oek sijar fan     die faal daan ghadoeu̯at mit die sikiet an met faal da'an die     ghadiertie es oek ḥarām     aas die ghadiertie wat hai ghasikiet hat met sakarpie deng ghafaal oep die ghoeroeu̯oent ien die bighensel daan ghadoeu̯at det es ḥalāl     aas die ghadiertie ghafaal oep die kelep oef oep die baaksetien an ghabilaif oep maar nie ghakirai mier sijar fan die keliep oef fan die baaksetien daan die ghadiertie hat ghadoeu̯at det es ḥalāl     aas hai sikiet fir die wildie ghadiertie mit die poejoel an die pilaat kaant fan die poejoel hat gharaak fir die ghadiertie an doeu̯at ghamaak daan die ghadiertie es ḥarām an aldie ander sekarpie dengie aas raak fer weldie ghadiertie met pilaat kaant an doeu̯at ghamaak fir die ghadiertie daan die ghadiertie es ḥarām     yaʿnī aldie sekarpie deng aas raak fer die weldie ghadiertie met pilaat kaant an doeu̯at ghamaak met die kaant dit is ḥarām     aas gharaak met sekarpie kaant an doeu̯at ghamaak met die sekarpie kaant det es ḥalāl     oef sikiet fer die weldie ghadiertie mit bindiqat oef mit die ander watṣoe foerṭ es daan die ghadiertie ghadoeu̯at det is ḥarām     aas ghasikiet fir die weldie ghadiertie mit saawel oef mit miesie an die saawil oef mies sain roegh oef sain handel hat gharaak fer die ghadiertie an doeu̯at ghamaak fer hem daan die ghadiertie es ḥarām     aas die poejoel oef die ander wat sekeirp     is gharaak fir die weldie ghadiertie sain kiloe oef fir sain hoering an die koeloe an hoereng hat ghaboeloei daan die ghadiertie hat ghadoeu̯at det es ḥalāl     aas die kaloe oef die hoering hatnie ghaboeloeinie an die ghadiertie hat ghadoeu̯at daan die ghadiertie is ḥarām     aas hai ghasakiet fir die weldie ghadiertie mit ien sekairpie deng an die deng hat afghasinai ien paart fan die ghadiertie sain laif an die ghadiertie hat ghadoeu̯at daan die ghadiertie is ḥalāl maar die paart wat ghaferseprai es fan die ghadiertie es ḥarām     aas die sekarpie ding afghasenai die ghadiertie miedel doejoer daan altewie halwie es ḥalāl     oef die sekarpie deng hat afghasinai die ghadiertie     an derie setoekie an die setiert kaant waas mier daan aldirie setoekie es ḥalāl     aas hai samblī half oef mier fan die wildie ghadiertie sain koep met die sekairpie deng wat hai ghasekiet fer die weldie ghadiertie det es oek ḥalāl     aas hai ghafaang die wildie ghadiertie wat hai ghaskiet hat liewendagh an moet samblī fer hem     aas niet samblī ien die tait hai ghakarai fer hem liewendagh an ghalaat

[p. 217]

Hierdie boek praat van wilde gediertie jag.

(Mens) moet ‘In die naam van Allah’ voordra gelyk (met die) gooi vir die gedierte met 'n skerp ding, maar as (hy) die gedierte lewendig kry, moet (hy) sy keel afsny gelyk (met die) voordra (van) ‘In die naam van Allah’. As hy 'n skerp ding vir die wilde gedierte gooi en die gedierte het seer gekry en in die water geval en in die water gesterf, dan is die gedierte verbode. Of (as) die gedierte op die (klip) plaat of op die berg of op die boom of op die muur of die baksteen geval (het en) naderhand van die plek op die grond geval (het) en ook seer van die val gekry (het en) dan deur die skiet en deur (die) val gesterf (het), dan is die gedierte ook verbode. As die gedierte wat hy met ('n) skerp ding geskiet het op die grond in die begin geval (het en) dan gesterf (het), is dit geoorloof. As die gedierte op die klip of op die baksteen geval (het) en (daar)op gebly (het), maar nie van die klip of van die baksteen meer seergekry (het en) die gedierte dan gesterf het, dit is geoorloof. As hy vir die wilde gedierte met die pyl skiet en die plat¹ kant van die pyl het vir die gedierte geraak en dood gemaak, dan is die gedierte verbode en al die ander skerp dinge, as (dit) vir wilde gedierte met (die) plat kant raak en vir die wilde gedierte doodgemaak (het) - dan is die gedierte verbode. Naamlik: ‘Al die skerpe dinge, as (dit) vir die wilde gedierte met (die) plat kant raak en (dit) met dié kant doodgemaak (het), dit is verbode. As (dit) met (die) skerp kant geraak en met die skerp kant doodgemaak (het), is dit geoorloof’. Of (as hy) vir die wilde gedierte met ('n) geweerkoël of met die ander (wapens) wat sovoort is skiet (en) die gedierte dan gesterf (het), dit is verbode.

As (hy) vir die wilde gedierte met ('n) sabel of met ('n) messie geskiet het en die sabel of mes sy rug of sy handgreep² het vir die gedierte geraak en vir hom doodgemaak, dan is die gedierte verbode. As die pyl of die ander (wapen) wat skerp is vir die wilde gedierte se klou of vir sy horing geraak en die klou en horing het gebloei (en) die gedierte dan gesterf het, is dit geoorloof. As die klou of die horing nie gebloei (het) nie en die gedierte gesterf het, dan is die gedierte verbode. As hy vir die wilde gedierte met 'n skerp ding geskiet het en die ding het een deel³ van die gedierte se lyf afgesny en die gedierte gesterf het, dan is die gedierte geoorloof, maar die deel³ wat van die gedierte versprei is, is verbode. As die skerp ding die gedierte middel deur afgesny (het), dan is altwee helftes geoorloof. Of (as) die skerpe ding die gedierte aan drie stukke afgesny het en die stertkant was meer, dan is aldrie stukke geoorloof. As hy (die) helfte of meer van die wilde gedierte se kop slag met die skerp ding waarmee hy vir die wilde gedierte geskiet (het), is dit ook geoorloof. As hy die wilde gedierte wat hy geskiet het lewend gevang (het), dan⁴ moet hy vir hom slag. As hy (hom) nie slag op die tyd (dat) hy vir hom lewend gekry (het) en (hom) laat

1 Bedoel is: stomp.

2 ‘handle’.

3 ‘part’.

3 ‘part’.

4 Lees ‘daan’ i.p.v. ‘an’.

[p. 218]

belaif toet hai doet daan dat es ḥarām     aas ghakarai fir die wildie ghadiertie wat hai ghasekiet het doeu̯at oeu̯af waas gharait oeu̯am tadoeu̯at daan det es ḥalāl an maskie nie afsanai sain kijalnie     aas afsinai sain kijal dit is oek ḥalāl     aas hai samblī die maakie ghadiertie wat ghafaal fan ien hoegie pelak an aas hai samblī die maakie ghadiertie wat die ander ghasitoeu̯at fer hem mit hoereng an aas hai samblī die maakie ghadiertie wat selaa ghakarai mit hoeu̯at an aas hai samblī die maakie ghadiertie wat die tieger ghabireik sain boek an hoeila hat noegh siu̯aakie liewie yaʿnī het noegh aasem daan dit alghar es ḥalāl     aas sekiet fer die weldie ghadiertie an die weldie ghadiertie hat seu̯aak ghawoeu̯arṭ oem terent kan fang fer     hem naadiraant ien andir djagh mat hat doeu̯at ghasikiet fer die weldie ghadiertie daan dit es ḥarām daan die tiwiedie djagh man moet biṭaal fer die ieriestie djagh man die sijar ghakirai ghadiertie sain perais befoeu̯arbijal hai hat foeu̯at     aas die ieriestie djagh man ghasikiet fer die wildie ghadiertie maar die ghadiertie hat niet seu̯aak ghawoeu̯arṭ naadiraant ien ander djagh man hat oek ghasikiet fer     die weldie ghadiertie an die ghadiertie hat seu̯aak ghawoeu̯arṭ met     die tewiedie sain sekiet daan die weldie ghadiertie es ḥalāl an es die tiwiedie djagh man sainie     aas hie ghahoeu̯ar ien ghaloeit an hai hat ghading det es ien man daan hai hat ghasikiet fer hem naadiraant woeu̯arṭ doeu̯aidlek det waas weldie ghadiertie daan det es ḥalāl

[p. 219]

bly (het) tot hy sterf, dan is dit verbode. As hy vir die wilde gedierte wat hy geskiet het dood kry of (toe dit) gereed was om te sterf, dan is dit geoorloof, ook al sny (hy) nie sy keel af nie. As (hy) sy keel afsny is dit ook geoorloof. As hy die mak gedierte wat van 'n hoë plek geval (het) slag, en as hy die mak gedierte vir wie die ander (dier) met (die) horing gestoot (het) slag, en as hy die mak gedierte wat slaë met ('n) hout gekry het slag, en as hy die mak gedierte wie se buik die tier gebreek (het) slag, en hulle het nog ('n) swak lewe, naamlik het nog asem, dan is dit algar geoorloof. As (hy) vir die wilde gedierte skiet en die wilde gedierte het swak geword omtrent (dat hy) vir hom kan vang, (en) naderhand 'n ander jag-man¹ vir die wilde gedierte doodgeskiet het, dan is dit verbode; dan moet die tweede jag-man vir die eerste jag-man die prys van die gedierte (wat) seer gekry (het) betaal, want hy het ('n) fout. As die eerste jag-man vir die wilde gedierte geskiet (het), maar die gedierte het nie swak geword (en) naderhand 'n ander jag-man ook vir die wilde gedierte geskiet het en die gedierte met die tweede (man) se skiet swak geword het, dan is die wilde gedierte geoorloof en is die tweede jag-man s'n. As hy² 'n geluid gehoor (het) en hy het gedink dit is 'n man (en) dan vir hom geskiet het (en dit) naderhand duidelik word dit was ('n) wilde gedierte, dan is dit geoorloof.

1 Lees ‘man’ i.p.v. ‘mat’.

2 Lees ‘hai’ i.p.v. ‘hie’.