Geschiedenis van de Nederlandse taalkunde

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Geschiedenis van de Nederlandse taalkunde onder redactie van D.M. Bakker en G.R.W. Dibbets uit 1977.

 

redactionele ingrepen

p. *1-*4: Op twee losse bladen zijn verbeteringen en aanvullingen toegevoegd. Deze bladzijden zijn hier genummerd met een asterisk plus volgnummer. De verbeteringen zijn in de lopende tekst doorgevoerd en de opgave ervan is naar dit colofon verplaatst. De kop op pagina *1 is daarom in de lopende tekst gewijzigd van ‘Verbeteringen en aanvullingen’ naar ‘Aanvullingen’. Het erratum met betrekking tot p. 66-108 kon niet worden doorgevoerd, omdat in de digitale editie kopteksten niet worden weergegeven.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. 4, 6, 12, 38, 196, 204, 218, 228, 247, 269, 282, 284, 312, 314, 338, 414 en *4) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina 1]

Geschiedenis van de Nederlandse taalkunde

onder redactie van

prof. dr. D.M. Bakker en dr. G.R.W. Dibbets

Malmberg Den Bosch 1977

 

[pagina 2]

ISBN 90 208 0583 5

© Malmberg

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

 

Voor alle kwesties inzake het kopiëren zoals bedoeld in art. 16b en 17 van de Auteurswet 1912 (t.b.v. eigen oefening, studie, enz. en/of t.b.v. organisaties, instellingen, enz.) van een of meer pagina's gelieve men zich te wenden tot: Stichting Reprorecht, Herengracht 257, Amsterdam.

 

[pagina 3]

geschiedenis van de nederlandse taalkunde

 

[pagina 7]

Inhoud

 

Ter inleiding, 5

 

Afdeling 1: Grammatica

	Hoofdstuk 1. G.R.W. Dibbets
	Voorgeschiedenis, 15
1.0.	Inleiding, 15
1.1.	Tot in de middeleeuwen, 15
1.2.	Overgang, 18
	Hoofdstuk 2. G.R.W. Dibbets
	Grammaticale geschriften uit de zestiende eeuw, 23
2.0.	Inleiding, 23
2.1.	Orthografie, 23
2.2.	Grammatica, 25
2.3.	Vreemde talen, 32
	Hoofdstuk 3. G.R.W. Dibbets
	Grammaticale geschriften uit de zeventiende eeuw, 39
3.0.	Inleiding, 39
3.1.	Orthografie, 39
3.1.1.	Overzicht, 39
3.1.2.	Enkele algemene aspecten, 41
3.2.	Grammatica, 43
3.2.1.	Overzicht, 43
3.2.2.	Enkele algemene aspecten, 46
3.3.	Vreemde talen, 58
3.4.	Foniek, 59
	Hoofdstuk 4. J. Knol
	De grammatica in de achttiende eeuw, 65
4.0.	Inleiding, 65
4.1.	Chronologisch overzicht van de voornaamste primaire bronnen, 66
4.2.	Enkele algemene aspecten, 70
4.2.1.	Taalreglementering, 70
4.2.2.	Hoe de regels te vinden? 72
4.2.3.	Waar de regels te zoeken? 73
4.2.4.	Traditionele grammatica en historische taalstudie, 78
4.3.	Traditionele grammatica, 79

 

 

[pagina 8]

4.3.1.	Algemeen, 79
4.3.2.	Orthografie, 84
4.3.3.	Etymologie, 87
4.3.4.	Syntaxis, 96
4.4.	Spraakkunsten voor het onderwijs, 99
4.5.	Spraakkunsten voor buitenlanders, 100
4.6.	Fonetiek, 100
4.7.	Historische taalstudie, 101
4.7.1.	Verwer, 102
4.7.2.	Ten Kate, 103
4.7.3.	Huydecoper, 105
4.8.	De Nederlandse taalkunde aan het einde van de achttiende eeuw, 107
	Hoofdstuk 5. D.M. Bakker
	De grammatica in de negentiende eeuw, 113
5.0.	Inleidende opmerkingen, 113
5.0.1.	De stand van het onderzoek, 113
5.0.2.	Actualiteit, 113
5.0.3.	Indeling, 114
5.1.	De probleemstelling, 114
5.1.0.	Inleiding, 114
5.1.1.	Late oudheid, 114
5.1.2.	Middeleeuwen, 115
5.1.3.	Humanisme, renaissance, 115
5.1.4.	Descartes, Chr. Huygens, 116
5.1.5.	Visies op taal, 116
5.1.6.	Het vrijheidsideaal, 117
5.2.	Eerste uitwerkingen van de probleemstelling, 117
5.2.0.	Inleiding, 117
5.2.1.	De Abhandlung über den Ursprung der Sprache (Herder 1772), 117
5.2.2.	Hamann, 118
5.2.3.	Wilhelm von Humboldt, 119
5.2.4.	Taal als organisme, 120
5.3.	De schrijftaalregeling 1804-1805, 121
5.3.0.	Inleiding, 121
5.3.1.	Weiland 1805, 121
5.4.	Logische analyse, 125
5.4.1.	Redekundige ontleding, 125
5.4.2.	Becker, 127
5.5.	Vergelijkende en historische taalwetenschap, 128
5.5.1.	Rask, Bopp, 128

 

 

[pagina 9]

5.5.2.	Grimm, 130
5.5.3.	Vergelijkende en historische taalwetenschap te onzent, 131
5.6.	Synthese en conflict, 133
5.6.1.	Brill, 133
5.6.2.	T. Roorda en L.A. te Winkel, 136
5.6.3.	L.A. te Winkel en Steinthal, 139
5.6.4.	De logische analyse naar het onderwijs verwezen, 140
5.7.	Taalkunde en natuurwetenschap, 141
5.7.1.	Fonetiek, 141
5.7.2.	Letterteken en letterklank, 144
5.7.3.	Koerswijziging in de linguïstiek, 147
5.8.	Natuurwet en subject, 148
5.8.1.	De Junggrammatiker en hun invloed, 148
5.8.2.	Taal en Letteren, 151
5.8.3.	Het ontwikkelingsmodel onttroond, 151
5.8.4.	C.H. den Hertog, 152
	Hoofdstuk 6. M.C. van den Toorn
	De Nederlandse spraakkunst in de twintigste eeuw, 161
6.0.	Inleiding, 161
6.1.	De traditionele grammatica, 161
6.2.	De structurele linguïstiek, 170
6.3.	De transformationeel-generatieve linguïstiek, 183

 

Afdeling 2: Lexicografie

	Hoofdstuk 7. P.G.J. van Sterkenburg
	De lexicografie in de middeleeuwen, 197
7.0.	Inleiding, 197
7.1.	Alfabetische lexicografie, 198
7.1.1.	Eerste fase: de glossaria, 198
7.1.2.	Tweede fase: de vocabularii, etcetera, 200
7.2.	Systematische lexicografie, 202
	Hoofdstuk 8. F. Claes
	De lexicografie in de zestiende eeuw, 205
8.1.	Van schoolboekjes naar woordenboeken (± 1514-1570), 205
8.1.1.	Twee- of meertalige schoolboekjes, 205
8.1.2.	Systematische woordenboeken, 206
8.1.3.	Speciale woordenboeken, 207
8.1.4.	De eerste eigenlijke woordenboeken, 207
8.2.	Drie woordenboeken uit Plantijns drukkerij (1562-1599), 209

 

 

[pagina 10]

8.2.0.	Inleiding, 209
8.2.1.	Het Dictionarium tetraglotton, 209
8.2.2.	De Thesaurus Theutonicae linguae, 210
8.2.3.	Kiliaans Dictionarium Teutonico-Latinum, 210
8.2.4.	Invloed van de woordenboeken uit Plantijns drukkerij, 215
	Hoofdstuk 9. F. de Tollenaere
	De lexicografie in de zeventiende en achttiende eeuw, 219
9.1.	Tweetalige woordenboeken, 219
9.2.	Woordenboeken van het Nederlands, 225
	Hoofdstuk 10. F. de Tollenaere
	De lexicografie in de negentiende en twintigste eeuw, 229
10.0.	Inleiding, 229
10.1.	Het Woordenboek der Nederlandsche taal, 229
10.2.	Het Middelnederlandsch woordenboek, 238
10.3.	De kleinere woordenboeken, 240
10.4.	Nieuwste ontwikkeling, 242

 

Afdeling 3: Filologie

	Hoofdstuk 11. M.J.M. de Haan
	De filologie en haar hulpwetenschappen, 249

 

Afdeling 4: Plaats- en persoonsnaamkunde

	Hoofdstuk 12. M. Gysseling
	Geschiedenis van de plaats- en persoonsnaamkunde, 271
12.1.	Plaatsnaamkunde, 271
12.2.	Persoonsnamen, 278
12.3.	Familienamen, 280

 

Afdeling 5: Dialectkunde

	Hoofdstuk 13. J. Goossens
	Geschiedenis van de Nederlandse dialectstudie, 285
13.1.	De voorwetenschappelijke tijd, 285
13.2.	Neogrammatische dialectologie, 287
13.3.	Expansiologische dialectologie, 291
13.4.	Structurele en intern-linguïstische dialectologie, 299
13.5.	Nieuwe stromingen, 304
13.6.	Geschiedenis van de dialectwoordenboeken, 306

 

 

[pagina 11]

Afdeling 6: Neerlandistiek ‘extra muros’

	Hoofdstuk 14. W. Thys
	Neerlandistiek ‘extramuros’, 315
14.1.	Historisch-geografisch overzicht van het vak Nederlands aan buitenlandse universiteiten, 315
14.1.1.	Europa, 315
14.1.2.	Buiteneuropese landen, 316
14.2.	Nederlands in het buitenlandse curriculum: ideaal en realiteit, 327
14.3.	Neerlandistisch onderzoek aan buitenlandse universiteiten, 329
14.4.	Het Nederlands als vreemde taal, 330
14.5.	De neerlandistiek buitengaats en de Nederlanders en Vlamingen in de wereld, 331
14.6.	De zorg voor extramurale neerlandistiek vanuit het binnenland, 333
	Bibliografie, 339
	Persoonsnamenregister, 383
	Register van anonieme publikaties, 393
	Verklaring van termen, 396

 

 

[pagina *1]

Verbeteringen en aanvullingen.

blz. 7:

De titel van hoofdstuk 4 moet luiden:

‘De grammatica in de achttiende eeuw’.

 

blz. 64:

De naam van het onder de illustratie genoemde tijdschrift moet worden:

‘Nieuwe bydragen tot opbouw der vaderlandsche letterkunde’.

 

blz. 66-108:

De doorlopende titel op de linkerbladzijde moet zijn:

‘De grammatica in de achttiende eeuw’.