De studietijd van R.C. Bakhuizen van den Brink door brieven toegelicht

Bakhuizen van den Brink aan J.P. Hasebroek
Amsterdam, eind augustus 1837.^*

Potgieter was in augustus 1837 de gast van Hasebroek te Heilo geweest. Aangezien Beets hem nog op 17 augustus geschreven had: ‘Maar kerel! kom toch hier!’ (zie G. van Rijn, Nicolaas Beets. I. Rotterdam (1910), p. 452) moet dit bezoek in de tweede helft van augustus hebben plaats gehad. Van zijn bezoek aan de Nijenburgh, het buiten van de familie Foreest, waar Beets, die met een freule Foreest verloofd was, vertoefde, had Potgieter blijkbaar geen al te gunstige indruk bewaard. Daaruit is het te verklaren, dat Bakhuizen zich tot Hasebroek wendt, op zichzelf merkwaardig omdat er in Leiden geen sprake geweest was van een vriendschap tussen hem en Hasebroek.

* Collectie Potgieter. Univ.bibl. Amsterdam. Ed 31.

[p. 159]

In een brief aan Potgieter van 16 januari 1837 schrijft de laatste: ‘Groet Heye en Bakhuyzen van mij. Beide herinner ik mij met genoegen, en zooals lest best heugt vooral het samenzijn met den laatsten tijdens zijn doctoraal examen te Leijden. Wat ge aan zijn dagelijkschen omgang bezit, kan ik uit de verte berekenen. Het is mij altijd grievend leed geweest dat zijn omgeving te Leijden mij wederhield hem van naderbij te kennen. Het is hard met zoo iemand aan de akademie te vertoeven en hem niet ten minste van tijd tot tijd te zien’. (Afgedrukt bij J.H.J. Willems, Joh. Petrus Hasebroek. Bijdrage tot de kennis van het letterkundig leven, voornamelijk in de jaren ± 1830-1840. Eindhoven, 1939, p. X-XI.)

[Amsterdam, augustus 1837] ³¹³

Amicissime!

Welligt verwondert gij u over den brief en den brenger. Beide zouden eerst aan Beets geadresseerd geworden zijn, had Potgieter bij zijne terugkomst mij niet te veel van de roozenwolken en wierookwalmen waarin onze vriend op Nijenborgh rondzweefde verhaald. Ik durfde hem daarom niemand voorstellen, die Zaturdag avond voor het eerst de namen van Jose, Kuser en Guy de Vlaming vernam, ze toen alle drie opteekende en even als een recept er onder schreef voor de familie Foreest. Want voor het overige gevoelt brenger dezes niet met al voor het ridderlijke geslacht, en zoo hem de naam der familie in de ooren drong, het was omdat Petrus Forestus³¹⁴ een kundig doctor was en in 2 folio banden zijne Opera Medica aan het nageslacht heeft achtergelaten.

Doch tot dusverre heeft mijn schrijven veel van een sphinxenraadsel. Derhalve ter zake. De Heer Immink³¹⁵ is voorleden cursus op een uiterst geleerde Dissertatie (zoo ik hoor) tot medicinae Doctor gepromoveerd. Ik wil u niet ophouden met het verhaal, hoe veel aarzelens en hoofdbrekens aan deze promotie zijn voorafgegaan: maar u alleen melden dat mijn vriend v Geuns en ik, spooren en zweep hebben moeten gebruiken om onzen zwartgalligen en somberen vriend te doen begrijpen dat hij tienmaal knapper dan anderen was, die zonder eenigen hinder promoveerden. Zijne neerslagtigheid en schroomvalligheid verdienden gepaard met zijne wezenlijke kunde onze belangstelling. Beiden echter zijn door zijne welgeslaagde promotie niet weggenomen. En toen moest er naar eene plaats omgezien worden, waar hij zich kon vestigen; want zijne middelen waren uiterst

313 Deze brief door J.H.J. Willems in zijn dissertatie over Hasebroek p. 77 n. 3 gedateerd op ± juli 1837 is eerder te plaatsen in eind augustus 1837, omdat Hasebroek in een brief van 7 september zijn voldoening over Potgieters bezoek aan Heilo uitspreekt en tegelijkertijd toezegt n.a.v. Bakhuizens brief zijn best te zullen doen.

314 Petrus Forestus (1521-1597) was een beroemd geneesheer, deels te Alkmaar, deels te Delft. Hij schreef o.a. Observationum et curationum medicinalium... libri duo. Lugd. Bat., 1584.

315 W.J. Immink was in 1827-1828 voor medicijnen ingeschreven in Amsterdam, vertrok in 1829 naar Leiden en promoveerde daar op 1 juli 1837.

[p. 160]

beperkt. Nu is Alkmaar met omliggende dorpen, het kreng waarop alle doctorale roofvogels aanvliegen, en toen eenmaal onze Immink besloten had zich daar te vestigen vernam hij tot zijn uiterste schrik dat reeds twee doctoren hem waren voor geweest en dat te Alkmaar alles afhing van recommandatie en van de gunst, waarin men bij den Edelachtbaren Burgemeester stond. Daarom krabt hij uit alle hoeken en gaten recommandatie-brieven bijeen. - In den omtrek van Alkmaar ken ik niemand beter dan u en verwacht veel van den geestelijken invloed des predikants van Heilo.³¹⁶ Kunt gij hem ergens aanbevelen: zulks zal hem en mij aangenaam zijn: of wilt gij van de kansel aflezen dat er een reddende Engel voor de menschheid verschenen is tant mieux. - Inderdaad is Immink iemand van erkende kunde, maar zijn ingetrokken voorkomen en angstige schroomvalligheid zullen hem bij velen in den weg staan. Hartelijk wensch ik dat hij de hulp die gij hem wilt betoonen, niet zal vergelden door een brillante kuur op uwen persoon bij eventueele ziekte te doen.

Gij ziet wij vormen Bentgenootschappen en pousseeren spijt Scriba en Potgieter zelfs doctoren. Wist hij van dezen brief, ik vrees zij zou een gedeelte van het vervolg en slot zijner Bentgenooten³¹⁷ uitmaken.

Intusschen maak ik u mijn compliment, dat gij zoo spoedig en zoo geheel het hart van onzen uiterst difficilen vriend hebt weeten te winnen. Hij is vol over u en de genoegens in uwe pastorij gesmaakt.³¹⁸ - Over Beets? - Potgieter is openhartig genoeg om u te zeggen wat hij daaromtrent denkt.

Om bij de benten te blijven, ik ben nog eens voor de vacantie te Leiden geweest en heb daar de bent van Beijnen in al hare kracht gezien. Gij moet weten ik was Paranymf - och ja! er ontbrak niets dan dat gij er niet waart, een der oude benthoofden.³¹⁹ Ik leef nog altoos in het zoet vooruitzigt om denzelfden bent nog eens aan mijne promotiedisch wedertezien. - Maar wanneer?! In allen gevalle ben ik drok aan mijne Dissertatie, maar op het oogenblik word ik er weder afgeroepen ten einde iets over Vondel te leveren. Ware ik zoo gelukkig om mij in Proza van mijnen taak even waardig te kwijten, als gij zulks in Poezy als Executeur omtrent zijne vermaking gedaan hebt.³²⁰

Vaarwel en wanneer gij A passeert vergeet dan niet mij te bezoeken gelijk ik wederkeerig zou doen. Groet Beets en geloof mij steeds

tt.

V.d. Brink

316 J.P. Hasebroek (1812-1896) had van 1829-1836 in Leiden theologie gestudeerd en was in 1836 in Heilo beroepen.

317 Potgieters opstel De letterkundige Bentgenooten te Parijs, verscheen in De Gids, 1837. Mengelingen, p. 224-234, 241-251, 297-306 en 327-338.

318 Potgieter was in de tweede helft van augustus 1837 de gast van Hasebroek te Heilo geweest.

319 L.R. Beynen promoveerde op 16 juni 1837.

320 Vondel met roskam en rommelpot, Bakhuizens bekende opstel in De Gids 1837. Mengelingen, p. 161-175, 197-217, 277-288 en 407-423. Hasebroeks gedicht ‘Vondel's vermaking’ uit de bundel Poëzij (Haarlem, 1836), p. 1-18.