Reisbrieven

Heidelberg, 18 juni 1830.

Met onbeschrijflijk genoegen, lieve, beste vrouwtje heb ik gisteren uw brief te Frankfurt van de post gehaald en gelezen. Hoe gezegend, dat uw borst niet erger wordt, en dat gij nu zo'n plezierige rust geniet. Ik kan u niet zeggen hoe veel raisonnement ik nodig heb, nu reeds, om mij te overtuigen, dat ik verder moet gaan, want het oude komt weer sterk op, dat ik mij niet zo lang, zonder u, gelukkig bevind. Ei

[p. 10]

lieve, maak al mijn brieven open, ook die van het Ministerie en schrijf mij maar de korte inhoud; indien er iets over v.d. Linde in de brief van het Ministerie staat, zend hem dan eens aan Van Hengel, die voor mij die belangen zou waarnemen.

Ik zal nu voortgaan met mijn reisberichten. Toen ik u de 15de te Wiesbaden 's morgens schreef, was het zeer slecht weer; wij konden voor het eten slechts de publieke gebouwen gaan zien, het Nerotal, dat vol slijk was, en de bibliotheek, en het slot van de hertog, Wilhelmstrasse, dezelfde straat waarvan de Quatre Saisons de uiterste hoek uitmaakt. Wij dineerden in ons logement, gingen koffie drinken achter de Kurzaal, zagen hen spelen en gingen toen nog de chaussée naar Die Platte op. Die wandeling, met beter weer, leverde heerlijke gezichten op: in de hogere bossen liepen de jonge reetjes bij honderden in het wild; evenwel het was te laat om door te zetten en wij moesten, om vóór de avond thuis te zijn, omkeren op een half uur distantie van de top. Het ging bovendien langzaam, omdat mijn vrienden mankementen aan de voeten of schoenen hadden. Ik was en blijf volmaakt met alles in orde. Wij vernamen van de Post hoe het was met de Schnellwagen om verder te komen. Het bleek, dat er pas donderdag te 12 uur een reed van Frankfurt naar Heidelberg, zodat wij besloten tot die morgen (17de) te Wiesbaden te blijven.

De 16de gingen wij vroeg naar de bron (ik was er een uur vóór de vrienden, die wel eens willen uitslapen), ik kocht weer een glas, dat ik nu deze keer niet heb laten staan, en dronk 5 glazen: er waren om het droevige weer bijna geen dames, maar toch muziek. Daar vonden wij nog een Hollandse heer, Pauls, van Rotterdam. Wij gingen ontbijten een kwartier van Wiesbaden. We wandelden door de tuin van de Kurzaal en verderop langs nieuwe wandelroutes, waar een frisse beek een sterke waterval doet bruisen. Dan komt men op een lieve heuvel, waar de herberg staat. Later ondernamen wij, met voortreffelijk weer, de tocht naar Die Platte. Hamaker op een ezel om zijn

[p. 11]

schoenen. De klim is lang, en daardoor verwarmend. Ik heb bij die gelegenheid preuve gedaan van fatigue te kunnen uitstaan. Bovenop ging ik eerst wat in het Wirtshaus, om te bekoelen, en een glas wijn te drinken. Toen naar het slot boven op het plat, waarvan men een heerlijk uitzicht heeft: het gehele Nassause, Bingen, de Rijn, Mainz, Mannheim, Speyer, Darmstadt, Frankfurt - waarvan wij echter om een nevel aan de ene zijde veel moesten missen. Het is inderdaad frappant. En dan het slot zelf: alles is smaakvol, eenvoudig en elegant. Ik zal het u nader vertellen. Hard doorstappend ben ik voor de vrienden in de Kurzaal geweest om onze 3 plaatsen aan tafel te bestellen; zij kwamen 10 minuten na mij. Wij hebben daar toen heerlijk gedineerd, maar er is nog lang zo veel volk niet als toen wij er vóór 3 jaar waren. Na het eten zijn wij gereden naar het Schlangenbad (gij weet wel, das Judenbad). De ligging is in een diepe vallei, tussen de bergen in, zeer romanesk, maar de Anstalten abominabel gemeen. Ik zou er niet geschilderd willen zijn.

's Avonds arrangeerde ik alles voor ons vertrek en de volgende morgen (gisteren de 17de) reden wij te half zeven (met de heer Pauls) in het postrijtuig naar Frankfurt. Gij kent die weg, die wij toen met die sukkelende paarden afgelegd hebben. Te Frankfurt vonden wij onze koffers, ik uw lieve brief. Wij bestelden onze plaatsen op de Schnellwagen, aten een hapje in het Hotel de Paris, en reden precies te 12 uur af naar Heidelberg. De gehele route heb ik aan onze vorige reis gedacht en alles herkend: Darmstadt (waar het logement Zur Traube nu prachtig herbouwd is), Auerbach, waar wij die kreeftesoep aten, Heppenheim waar wij logeerden enz. enz. Te 9 uur reden wij Heidelberg binnen. Ik slaap op dezelfde kamer, die wij toen verworpen hebben. Tot nu toe nergens hinder van ongedierte!

Wij ontbijten op dit ogenblik (8 uur) in het logement, omdat de vrienden zo lang in bed liggen bleven, tot dat hun koffers van de post waren gekomen: intussen was ik al te 5 uur op geweest, en reeds naar de Schlossgarten gewandeld. Het is daar

[p. 12]

allervoortreffelijkst. Straks gaan wij er samen naar toe, blijven hier nog eten en rijden dan te 2 uur naar Karlsruhe. Wij hebben hier met een Lohnkutscher akkoord gemaakt om ons in 4 dagen over Karlsruhe, Rastatt, Offenburg en het Schwarzwald naar Schaffhausen te brengen voor f 60. Nu beste vrouwtje, de tijd gaat om, ik moet mijn financieboek nog bijschrijven, en dan de vrienden begeleiden. Zeer verlang ik te Zürich weer tijding van u te vinden. Van daar geef ik u nader op hoe verder te schrijven. Zoen toch de kleine wurm, en Hop, en maak mijn hartelijke complimenten aan Tante en Mien, en ook bij gelegenheid aan Mama en Jans, waarvan ik gaarne zal vernemen, dat zij wel zijn, en dat Jans de [?] zal ontvangen hebben. Dag beste, in gedachten omhels ik u, en geloof toch dat ik u altijd bij mij heb! Adieu.