Kind van de toekomst

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1752 C 22

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Kind van de toekomst. De wondere wereld van Otto van Eck (1780-1798) van Arianne Baggerman en Rudolf Dekker uit 2005.

 

redactionele ingrepen

p. 545-608: de eindnoten zijn bij de bijbehorende nootverwijzingen op de betreffende pagina's geplaatst. De genoemde pagina's zijn hierdoor komen te vervallen.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. 2, 96, 140, 248, 468, 496, 544 en 624) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina 1]

KIND VAN DE TOEKOMST

 

[pagina 3]

Arianne Baggerman en Rudolf Dekker

Kind van de toekomst

De wondere wereld van Otto van Eck (1780-1798)

WERELDBIBLIOTHEEK · AMSTERDAM

 

[pagina 4]

Deze publicatie is mede tot stand gekomen dankzij financiële ondersteuning van de volgende instellingen:

Vereniging Trustfonds Erasmus Universiteit Rotterdam

Dr. C. Louise Thijssen-Schoute Stichting

M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting

Dr. Hendrik Muller's Vaderlandsch Fonds

Faculteit der Historische en Kunstwetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam

Stichting Fonds voor de Geld- en Effectenhandel

J.E. Jurriaanse Stichting

Omslagontwerp Volken Beck

Omslagillustratie Otto van Eck, zijn vader en zijn zusje Cootje
Detail van een pastel door Rienk Jelgerhuis (1789)
© Foto Anna Johannes

© Arianne Baggerman, Rudolf Dekker en

Uitgeverij Wereldbibliotheek bv, Amsterdam

Spuistraat 283 · 1012 VR Amsterdam

www.wereldbibliotheek.nl

ISBN 90 284 2083 5

 

[pagina 5]

Inhoud

 

Inleiding 9

Delft 2004 9

Proloog 17

Parijs 1788 17 Verkenning over de grens 17 Restauratie 19 Geestverwanten in ballingschap 24 Franse contacten 30 Modern toerisme 36

Delft 1789 49 Het portret 49 Een jongetje dat alles goed moest maken 57

Hoofdstuk 1. Verlicht opvoeden 61 De uitvinding van de pedagogie 61 Emile als voorbeeld 64 De filantropijnen 68 Otto's opvoeding in de praktijk 78 Geen stokslagen maar spijkerborden 85 Het mannetje van binnen 93

Hoofdstuk 2. Otto's dagboek 97 Zelfkennis 99 De observerende methode 101 Adviezen over dagboekschrijven 104 Voorbeeldige dagboeken: Lavater en Franklin 108 Schrijven onder toezicht 112 De wil tot weten 117 Strijdtoneel 120 Communicatiemiddel 125

 

[pagina 6]

Biecht en aflaat 127 Overreding en overtuiging 134

Hoofdstuk 3. Lezen op maat 141 Leesadviezen 141 Otto's lectuurdieet 146 Enthousiaste lezers van papier 150 Leesbegeleiding door fictieve vrienden 154 Otto's fictie en zijn werkelijkheid 158 Het gevaar van een overdosis 172 Leesgedrag 174 Ontspoorde receptie? 182 Verplichte boeken ‘voor plaizier’ 191 Identificatie met een Amerikaanse boer 195

Hoofdstuk 4. De tuin als pedagogisch project 199 Landschapstuinen in Nederland 206 Het spook van Sion 210 Tuinieren op De Ruit 220 Dierenleven 225 Tuin en recreatie 234 Et in Arcadia ego 242

Hoofdstuk 5. Sociale wereld 249 Het gezin 251 Familie en voorouders 262 Meiden en knechten 272 Vriendjes en vriendinnetjes 274 Leraren en predikanten 278 Vrienden en magen 284 Nieuwe sociabiliteit en vrijmetselarij 290

Hoofdstuk 6. Geografische horizon 295 De kaart van Delfland 307 De ontdekking van de wereld 310 Op reis 317

 

[pagina 7]

Hoofdstuk 7. Tijdsbewustzijn 329 Verlichting en tijdsbesef 331 Techniek en punctualiteit 338 Uren, dagen, maanden, jaren 344
Hoofdstuk 8. Maakbaarheid van mens en maatschappij 357 Paradijzen in de toekomst 357 Het monster van Frankenstein 365 Paradijzen in het verleden 369 Lamberts encyclopedie 372 Zonder orde geen geluk 374 Het maakbare lichaam 377 Inoculatie als zedelijke plicht 380 Een veel beter lot? 384
Hoofdstuk 9. Revolutie in Nederland 387 Begin van een onbekend tijdperk 387 Tamelijk fatsoenlijke mensen 400 ... dat wij op onze posten sterven willen! 403 Stormachtige vergaderingen onder tijdsdruk 409 De eerste grondwet 416 Persvrijheid 435
Hoofdstuk 10. Kinderen van de toekomst 445 Politieke scholing 447 Jonge revolutionairen 450 De revolutionaire catechismus 451 Feesten en rechten 458 Kind van de toekomst? 463
Hoofdstuk 11. Theofilantropijnen en fysico-theologen 469 Verlichte godsdienst 469 Fysico-theologie 483
[pagina 8]
Hoofdstuk 12. Het kwetsbare lichaam 497 Omgang met de dood 497 Ter Navolging 508 Ziekte 513
Epiloog 529
Noten 545
Dankwoord 609
Register 613
Verantwoording illustraties 623