De idealisten

[p. 109]

De kelderkoe.

Uw geloof heeft u behouden...
     Mattheus 9, vers 22.

DE ‘mannen’ lagen al bijeen in de weide achter den Donkeren Hoek, toen Lowieke, knabbelend aan een zeebeschuit, kwam aangeslenterd.

Lowieke loerde zuinig met zijn fletse oogjes om het effect te schatten. Zijn ooren die hem ver van het hoofd groeiden, trilden. Hij had de jongens veertien vacantiedagen gemist terwijl hij hij zijn oom in den Polder met boerenkinderen leefde.

Niemand keek hem aan... Zij zagen naar een bedriegput die zij wat verder gegraven hadden, naar de vrouwen en het goed dat te bleeken lag op de graszoden tusschen puin en steen.

In den blauwen Augustushemel hing een vlieger, een roode vlieger met langen staart van gazettenslierten. De zon broeide op de dokken, links op de lage magazijnen, verder op de houtstapels, op de houten loodsen der schippersschool en op het Kempische dok vol schuiten. Hoog lagen daar een paar zeilschepen met onttakelde masten.

Lowieke voelde zich ongemakkelijk. Het laatste stukje zeebeschuit herkauwde hij zabberend om zijn houding niet te verliezen. Boven, in het toppeken van een mast, zat een scheepstimmerman. De vlieger en de man in den mast boeiden zijn aandacht, maar het zwijgen der speelkameraden bleef hem benauwen.

- Awel, tarte Lowieke uitdagend.

- Wel wie dat we daar hebben, antwoordde een haveloos ros baasken, terwijl hij met de linkerhand langs zijn neus streek en geweldig snoof.

- Awel, herhaalde Lowieke onzeker.

- Wij dachten dat gij dood waart, niet waar, mannen.

- Ja, zei de Witte met een grafstem.

[p. 110]

- Neen, ik leef nog, fluisterde Lowieke bedeesd.

- Gij zijt er op zijn diefkens uitgemuisd, verweet de Rosse.

- 't Is onverwachts gekomen, verweerde zich Lowieke kleintjes, mijn onkel kwam en ik moest mee...

- Wij hebben ons met Kermis goed geamuseerd, zei de Witte met zijn grafstem, wij hebben wierookpotten gekocht en vuurwerk afgestoken.

- En mijn cens, vroeg Lowieke flauwtjes.

- Uw cens?

De Rosse snoof weer rumoerig, staarde naar den bedriegput en bewaarde een diepzinnig zwijgen.

- Mijn cens..

- Uw cens, teemde de magere Voermanszoon, uw cens zijn ook verteerd...

- Ja maar, griende Lowieke, dat is valsch!.,.

- Valsch? Wat is valsch?... Kent gij het reglement van de maatschappij, sarde de Witte.

- Al wat in de kas was is opgesnoept, treiterde de Voermanszoon.

- Als schatbewaarder kende ik het reglement, zei de Rosse, gegeven blijft gegeven!... Eigenlijk zoudt ge nog boeten moeten betalen voor uw afwezigheid op de vergaderingen... maar daar zullen we maar niet over spreken!

- Wat!

- Ja zeker, bevestigde de Witte, maar dat zullen wij blauw blauw laten... de maatschappij is toch uiteen... we hebben ruzie gemaakt gelijk in de andere sociëteiten...

- Bestaat de maatschappij niet meer?...

- Bijlange niet... de kas was leeg...

- Maar mijn centen!... Gij afluizers!

- Het was toch zoo'n schoon vuurwerk, lachte de Rosse.

- We hebben nu een nief maatschappij gesticht, vertelde de Voermanszoon, 't is veel serieuzer... morgen is het weer vergadering...

- En wij nemen nog iedereen niet aan, we willen

[p. 111]

geen kerstenkinderen als lid... men moet zijn eerste communie gedaan hebben, dan is men al droog achter de ooren, leerde de Witte.

Hij lurkte aan zijn gevonden sigarenstompeltje, blies wat rook naar boven, ging op zijn buik liggen en loenschte wanneer hij volgen liet:

- Met kerstenkinderen heeft men altijd last!...

- En ge hebt veel leden, informeerde Lowieke.

- Meer dan genoeg... we gaan comedie spelen, zei de Rosse en streek over zijn zwarte knie, die door zijn gescheurd broekje zat...

- We zijn met een tombola bezig, verklaarde de Voermanszoon al proevend aan een groenen appel, de loten kosten een halve sou en de leden geven prijzen!

- 't Zal wat zijn, poogde Lowieke te misprijzen.

- Met de cens gaan wij een feest inrichten en 't zal plezant zijn, voorspelde de Witte, vooral omdat er geen ruziemakers meer zijn, van die duitenklievers die hun cens terugvragen...

- Is dat tegen mij, vroeg Lowieke, ik meende juist te vragen om lid te mogen worden.

- Daar moeten wij eerst eens over nadenken, meende de Rosse.

- Ik heb nog 'n zuidwester en een pistool, dat zou kunnen dienen om comedie te spelen, - poogde Lowieke hen te vermurwen.

- We zullen er eens over spreken op de vergadering beloofde de Witte.

- Een echt pistool, Lowieke?

- Ja, Rosse, een pistool met een vuursteen uit den tijd van Napoleon... 't komt uit Rusland en 't zegt kets! en 't geeft een groote vlam...

- Maar waarom hebt ge niet gezegd dat ge naar den Polder trokt?...

- Ik had eerlijk geen tijd... 't is een aardig pistool, Rosse...

- En was het buiten zoo plezant, ondervroeg de Rosse toeschietelijker.

- Ja, draalde Lowieke iets meer op zijn gemak.

[p. 112]

- Is 't ne rijke onkel.

- Houd hij peerden? vroeg de Voermanszoon.

- Rijk? Peerden? Of hij rijk is en peerden heeft!... Een hoeve, land en weiden, een schuur en een stal en wel zes peerden!...

- Toe maar, knorde de ongeloovige Witte.

- 'k Mag wat krijgen als het niet waar is, weerde zich Lowieke, 'k heb alle dagen vleesch gegeten en melk dronk ik als water... de kiekens legden hun eieren zoo maar op den mesthoop... Ik zoop er zooveel leeg als ik maar wou, maar 'k was het gauw beu...

- En wat heeft hij nog meer, Lowieke, hoorde de Rose uit.

- Zijn het schoon peerden, Lowieke, prevelde de Voermanszoon en wierp zijn klokhuis weg.

- Duiven en konijnen met de macht, twee honden en drie katten, wel twaalf varkens en een nest kleintjes...

- Die kunnen nog al knorren, hè Lowieke - meende de Rosse verteederd.

- En er zijn veel vliegen, zeker, van die groote peerdenvliegen, bedacht de verrukte Voermanszoon.

- En veel spinnekoppen en veldmuizen, en mollen!... Eerst zien en dan gelooven... Ver van huis is altijd rijk, schampte de Witte.

Lowieke zag een wagen met gezouten huiden over den straatweg rijden, hoorde een locomotief fluiten en puffen...

- 't Is toch echtig waar, hield hij vol.

- En hebt ge veel fruit gegeten, Lowieke, - vroeg weer de Rosse.

- 'k Heb niks anders gedaan, 'k heb zooveel peren en pruimen gegeten dat ik er pijn in mijn buik van kreeg...

- Ja, dat krijgt ge van heel veel fruit te eten, gaf de Rosse toe, 'k wou dat ik ook zoo'n onkel had!...

- En hebt ge met een peerd mogen rijden, vroeg de Voermanszoon.

- Van eigens, zei Lowieke in 't vuur van zijn betoog om de ‘mannen’ te overbluffen.

[p. 113]

- Ge zijt er vet mee, zei de Witte met minachting en geeuwde.

Lowieke zag de vrouwen het linnen keeren, zon intusschen om ook de Witte te overduivelen.

- En hebt ge geen fruit meegebracht, polste de Rosse.

- Neen, weerde Lowieke af.

- Ziet ge wel, zegevierde de Witte, dat heeft rijke familie maar krijgt niks...

- Ik heb vorschenbillekens gegeten, probeerde Lowieke weer af te leiden.

- Maar ge hebt toch niks gekregen, plaagde ook de Rosse.

- Ja wel, loog Lowieke, die zijn prestige wou ophouden.

- Wat dan?

Lowieke tuurde in de lucht naar den vlieger en den man in den mast.

- Wat dan?

- Een koei, fluisterde hij.

- Wat, vroeg de verbaasde Rosse.

- Een koe!...

- Hij liegt, besliste de Witte en begon te fluiten.

- Ik lieg niet... 't is eerlijk waar... mijn onkel zei: daar Lowieke, daar is een koei voor uw verjaardag!...

- En waar staat de koei op stal, vroeg de Voermanszoon, bij den melkboer op de Ankerrui?

- Neen, zei Lowieke met de oogen in de lucht, zij staat bij ons thuis!...

- Toch niet in de slaapkamer, veronderstelde de Rosse.

- In de keuken, Lowieke?

- Neen, zei Lowieke geheimzinnig en keek de jongens vlak in de oogen, neen, zij staat in den kelder.

- Dat kunt ge pakken, ontkende de Witte.

- Mogen wij ze eens zien, Lowieke, bad de Rosse.

- Ik mag van moeder niemand in den kelder laten!...

- Is het een met bruine plekken?

[p. 114]

- Neen, ze heeft zwarte plekken... en horens... 't is een kwade, zulle... maar ze geeft wel vijftig liters melk per dag... Wij doen niks meer als melk drinken... en verkoopen er nog van, want wij kunnen het niet uitkrijgen.

- Dat geloof ik, zuchtte de Rosse.

- Als ge ze laat zien zal ik u gelooven, stelde de Witte tegemoetkomend voor.

- Ik mag niet van moeder!

- Moeder, moeder, antwoordde de Witte kregelig, wij zullen er niks aan doen en niet aan de melk zitten...

- 'k Mag niet, Witte, anders met plezier en ze kan loeien... ze maakt een lawijd alsof wij 'nen stal vol beesten hadden.

- Maar Lowieke, hunkerde de Voermanszoon, als wij nu eens stillekens meegingen...

- Gij kent moeder, berustte Lowieke wijs.

- Ja maar, wij zullen niet mee binnengaan... Wij zullen aan het keldergat loeren... en gij kunt dan de koei laten zien...

- Dat is een gedacht, steunde de Witte.

- Dat zouden wij eens kunnen probeeren, - peinsde Lowieke... maar 'k moet eerst de zweep gaan halen... en als zij slaapt gaat het toch niet want ze is zoo koppig dat ze dan niet wil opstaan.

- Kom, mannen, repte zich de Rosse.

Zij lieten hun bedriegput in den steek, trokken langs het Stapelhuis naar de woning van Lowieke.

- Mannen, geen lawijd maken anders verschiet de koei, verzocht Lowieke, ik zal mijn zweep gaan halen en den sleutel van den kelder.

De drie jongens legden zich plat op den grond en drukten het gelaat tegen den ijzeren rooster... De vochtige kelderlucht streelde verkoelend.

- Het riekt precies naar een stal, fezelde de Voermanszoen.

- Ik hoor iets, zei de Witte.

Plots begon beneden een zweep te knallen en het stemmeken van Lowieke gilde; - Hop!... Bles! Ju!

[p. 115]

Beest!... Voort!... Laat u eens zien aan de mannen!...

- Slaapt ze, Lowieke, schreeuwde de Rosse, trapt ze tegen den buik... draai met haar steert...

- Leg er de zweep op, huilde de Voermanszoon.

- Ze komt, mannen, ze komt, raasde Lowieke en stak zijn kop onder het keldergat op.

- Ik heb ze gezien, juichte plots de Witte, 'k heb ze gezien... ze heeft zwarte plekken op den kop...

- Ja, ja, jubelde de Rosse, een schoon beest...

- Ik hoor haar, beweerde de Voermanszoon, die niet wou toegeven dat hij niks gezien had.

Zij loerden nog wanneer zij Lowieke niet meer hoorden die naar boven geslopen was om den sleutel terug te brengen.

Hij stond nu met zijn zweep naast hen en deed ze knallen om hun aandacht van het keldergat af te leiden. Zijn gelaat glom van inspanning en van triomf.

- 'k Wou dat ik ook zoo'n onkel had, sufte de Rosse.

- Mannen, zei de Witte gewichtig, ik vind dat we Lowieke maar in de maatschappij moeten opnemen en hem ondervoorzitter maken...

- Dank u, mannen, zei Lowieke, die nog meer begon te gloeien.

Zij gingen wat verder op een platten statiewagen eendrachtig zitten fluiten. Lowieke kletste met zijn zweep op de maat van de muziek... Het was een heerlijke zomermiddag...

Lowieke berekende loos dat de koei kon sterven of verkocht worden, zonder te vermoeden dat de menschen in het leven zoo dikwijls kelderkoeien zien.

- Beuh! Beuh! bulkte de Rosse.