Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van dat belegge voer Groeningen ende hoe die Ghelderschen Groeningen ontsetten.
Dat XLI⁴⁸⁸ capitel.

Als dit bestant tusschen die Coninclijcke Majesteit, prince van Spangen, sine ghenaden landen ondersaten ter eenre, ende⁴⁸⁹ den here van Ghelre, sine landen ende luden ten andere side, gemaect was, isser een oerloge opgeresen in Vrieslant tusschen hertoge Joriaen van Sassen, die in zijn hulpe hadde den hertoge van Bruynswijc, tsegen den graef van Eemden, om die stat van Groeningen; welke Groeningen die grave onrechtlic besat, dwelc al ende waeromme te verhalen deser additien cortheit niet en gehengt. Die scaden bi den voorscreven hertogen in Eemderlant alle die winter ende navolgende somer met roven, branden, burgen inneminge gedaen, ende doot des doerluchtigen hertoge van Bruynswijck voer Noort verswegen, ende daerna in sine hulpe geropen heeft den jonghen hertoge van Bruynswijc, den biscop van Bremen, sinen broeder, mitten hertogen van Mekelenburch, van Lunenburch, Lowenburch ende mitten graef van Benthem, sinen stathouder, ende hebben die stat van den Dam gewonnen ende reparacie van dien int jaer van XIIII omtrent Sinte Lauweris; ende dat Joriaen Kaerle Wits met II vaentgen knechten, overste, daerinne bleef, aftergelaten, sal ic mi keren totter historien van hertoge Eerecht ende die jonge hertoge van Bruynswijc, togen weder in Oestvrieslant, na-

488 XL AB.

489 ende ende AB.

[p. 431v]

dat den Dam gewonnen was om te wreken den doot van hertoge Henric, die voer de Noert dootgescoten was; ende men gaf den heren tot een toegeleyen grave Huge van Lyssenach mit den Swarten Hoep, ende hertoge Joriaen van Sassen toech weder voer Groeningen, ende sloech daer II legeren: een tot Silvoert ende tander tot Groot Aedwerden. Die Bruynswijcse heren mitten Swarten Hoop deden grote ongenadige scade, mit rove ende brande, ende sceyden so uut dat lant, nadat si ghespijst hadden die gewonnen husen als Vreburch, Stichusen, Oplingen, Kuyphuysen, voerende mit hem veel ossen ende ander vee. Grave Huych van Lyssenac mitten Swarten Hoop togen doer Sticht van Osenbrug ende dat graefscap van Bentem tot Coeverden om aldaer die Ghelderschen te keren, die vergaderinge maecten om Groeningen te ontsetten. In octobri quam Werner Spiegel als ritmeester ende overste hooftman vanwegen die here van Ghelder mit CCCC paerden ende III M knechten om Groeningen te ontsetten; ende want dye Swarte Hoop was an Coeverden, daer si verby mosten, so was hoer anslach⁴⁹⁰ te nyet, ende bleven int graefscap van Benthem, rovende ende brandende. Die grave van Benthem verwarf an den hertoge van Sassen dat hi in sijn hulpe sant die Swarte Hoep, Tingnagel ende Goer, als ritmeesters, mit CCC paerden, ende togen tot Oettersom, daer hem die Gheldersen onthilden. Op een morgen vroech voer dage togen die Ghelders na tSticht van Muntster, ende die grave van Benthem mitten Swarten Hoop togen haestich, na enen gehelen dach, om mit hem te slaen sonder rusten, tot voer Vreden, dair hem die Ghelders ter neder sloegen. Die Swarte Hoop viel in hoer leger, want si recht opgetogen waren, ende plonderde horen tros, vangende CCCC knechten, die hem verachtert hadden, ende slogender veel doot, nemende hoer veltgescut. Die Swarten Hoep met Tingnagel togen weder na Groeningen tot Noortlaren by den Waerdenbras. Op Sinte Hubrechtsdach daerna quam Willem van Oyen, Werner Spiegel, mit IIII M knechten, om den Swarten Hoop te slaen ende Groeningen te ontsetten. Die Swarte Hoop, die Casper van Ulm van hem gescict hadde om die kerck te Slechteren te bestormen, was gedwongen onder den Waerdenbras te wijcken, ende die Gheldersen ghingen in hoer leger leggen. Die grave⁴⁹¹ van Eemden quam uut Groeningen mit VI C paerden ende haelden Willem van Oyen in Groeningen, die si hulden vanwegen den here van Ghelre voer enen erfheer; ende die grave van Eemden resigneerde Groeningen met het blochuys, ende reysde in zijn lant te Eemden. Die Gheldersen vernemende dat die hertoge van Sassen gecomen was opten Waerdenbras om den Swarten Hoop te starcken, togen bi nacht met die ruteren die in Groeningen gelegen hadde na Coeverden, welke Gheldersen die hertoge van Sassen volgede sonder rusten tot Coerverden, daer si ter nauwer noot verby quamen, slaende hemselven ter neder int velt die nacht. Ende alst verdaechde, togen si voert na Ommen, daer hem Tingnagel ende Goer mit hoer ruyter snellicken volchden, ende sloegen se voer Ommen, also datter omtrent CCCC wert gevangen ende geslagen; ende die Gheldersen weken so over die Vecht, brekende dye brugge na hem op ende ontquamen so. Hertoge Joriaen keerde wederom mit dye Swarte Hoep opten Waerdenbras, ende die Swarte Hoop maecte haer leger in een cloester, ende hiet Essen. In dieselfde maent omtrent Sinte Clement quam Janken Doumen mit VII C knechten in Geesterlant tsceep, ende nam in vanwegen die here van Ghelre, Sloten, Sneec, Bolswaert, Staveren ende Woricum mit die omlanden; ende die rebellige Vriesen riepen: 'Ghelre, Ghelre,' want men hem te verstaen gaf dat die here van Ghelre hem woude vrye Vriesen maken. Hertoghe Joriaen wesende opten Waerdenbras, ontboet hertoch Hans, sinen zoen, wesende tot Lewerden, ende si reysden na Mijssen. Ende die Swarten Hoop wert geschict na Bolswert om die Gheldersscen wederstant te doen, die nyet en bedreven om het waters wil. Ende dye heeren en hadden gheen ghelt, waeromme dat men den Swarten Hoop oerlof gaf, ende dye Sassensche heeren, dye gaven brief ende seghel, dat si dye knechten binnen drie maenden betalinghe doen souden. Waeromme dat

490 annslach AB.

491 grane AB.

[p. 432r]

die Swarte Hoep uut Vrieslant reysde, ende maecten een gaerde. In ditselfde jaer verbrande oec Monikendam volna algeheel van haer selfs vier, des donredaechs nae Pijnxster, sonder die kerck mit dat Vrouwencloester ende husen daeromtrent. Coninc Lodowijck van Francrijc starf mede in ditselfde jaer. Int selfde jaer op Sinte Jheronimusdach is in Hollandt een grote vloet gheweest, die veel scaden dede, bysonder te Sparendamme, daer veel huysen ofvloeyden ende verdreyncte een vrouwe in die crame mit hoer kint. Te Enchusen spoelden veel huysen of mit die bolwercken. Te Hoorn bi die Westerpoort liep een groot gat in den dijck, ende op meer plaetsen die te veel sijn te scriven.