Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe datter weder van nyeuwes een oerloghe opghestaen is in Oest-Vrieslant tusschen den hoofscappen ende sommige steden, ende hoe dye hertoge van Sassen darwerts reysde uutes princen bevelen.
Dat XIIII capitel.

Ic hebbe hier voer ghescreven hoe dat in Oest-Vrieslant een grote twedracht opgestaen was onder die hoofscappen, die malcanderen verdreven ende vele ruteren in den lande gebrocht hadden. Also ist nu weder geboert in den jare M CCCC XCVIII, in maerte, dat enige ruteren ende knechten in Oest-Vrieslant ontboden sijn geweest bi enige die verdreven ende gevangen hadden geweest; welke knechten veel quaets in den landen deden van roven, branden, dootslaen, want si verbranden IIII of V scone dorpen. Overmits welcken sommige hoefscappen screven ende senden notabele deputeerde an den hertoge van Sassen omme tlant van Vrieslant te willen nemen onder sine protectye ende bewaernisse van wegen des aertshertoge Phillips van Oestenrijck, van Bourgondien, etcetera, opdat si bi sulcken middelen niet algeheel bedorven en souden werden, mer dat si een hoeft ende bescermer mochten hebben an hem, als an enen overhere. Uut desen versoeke ende supplicacie is die hertoge van Sassen mit IIII of V capiteinen gereyst tot Medenblic, daer sommige van den hoofscappen quamen, ende hebben hem homagye, hulde ende eedt gedaen in den name van den aertshertoge Phillips voornoemt, ende sant dair een stathouder ende overste capiteyn, genoemt here Wilpert van Scauwenberch mit meer ander capiteynen weder over in Vrieslant, welke capiteynen die hoefscappen verenichden, ende maecten pays tusschen hen allen, op sulke condicien, dat si in den hogen hove van den prince van hore saken an beiden siden te rechte staen souden, om elcs hem te verantwoerden ende te defenderen. Ende aldus hebben die capiteinen alle dese ruteren ende knechten in haer soudye genomen, doende den capiteynen ede ende manscap, alst behoert. Die knechten vindende hemselven dus starc in Vrieslant, sijn mit gemeender macht alle tesamen getogen voer die stede van Groeningen, ende namen terstont in dat cloester van Groot Aedwerden, sonder enige wederstoet, ende deden daeruut groote scade in Groeningerlant. Waeromme die van Groeningen verduchtende een arger ende quader voir hemselven ende omme geseten nabueren, hebben sprake mit desen capiteinen gehouden ende maecten een composicye ende dadinge mitten capiteinen ende hore knechten, dat si hem voirtmeer

[p. 420r]

ende nyet verder in Vrieslant onderwinden en souden, dan si in voirleden tijden ghedaen hadden, dats te weten over Groeningerlant ende alle die van outs onder hemluden gestaen hadden; ende des souden si den capiteinen ende ruteren geven ende betalen voir haren misdaet ende overtredinge, die zomme van XXXII M gouden gulden. Dwelcke also volbrocht ende ghedaen wert. Ende aldus sijn dye ruteren ende knechten meest al in die maent van meye weder uut Vrieslant getogen. Mer die princepael capiteynen bleven noch in Vrieslant leggen binnen Sneeck, Fraenken ende anders waer dair omtrent, om tselve lant te bewaren mit een deel knechten. Onlancs hierna, als de meeste hoop van den knechten uut Vrieslant vertoghen waren, maecten die Vriesen een grote vergaderinge, in meninghe dese knechten uuten landen te slaen. Die capiteinen dit vernemende, vergaerden terstont al die knechten ende Vriesen diet mit hem hilden, ende sijn nae dese Vriesen toegestreken eer dat si hem starcker maecten: ende dair geviel een harde slach ende strijt. Mer doir grote cloecheit, die die knechten gebruycten, cregen si die overhant ende slogen wel omtrent VI C van desen Vriesen doot. Ende want si vlyende werden, sijnder veel verdroncken geweest, ende dair worter mit allen veel gevangen int vlien. Ende van desen opsette waren die princepael die van Groeningen mit die van Lewerden, boven die loftenissen ende compromissen die si dair te voeren mitten cappiteinen gemaect ende gesworen hadden. Soe is dan een capiteyn van desen, genoemt Joncheer Focx, omtrent Sint Jacobs dach, mit veel volcxs getogen op die van Groeninghen, om die te bescadigen. Ende hi wert van dye van Groeningen verspiet ende leyden hem lagen ende wert verslagen mit veel van sine knechten, ende vinghen noch wel CCC knechten, ende noch C poorters van Eemden, die dair mede ghecomen waren teghen die van Groeningen, die allegader swaerlic rantsoneert ende gescat worden. Wairom uut desen, ende oec omdat de van Lewerden mittet Westerlant hem opposeerden ende nyet in handen gaen en wouden, alle die knechten wederom in Vrieslant ontboden zijn geweest, ende quamen dair weder in groter menichten, ende hebben die stat van Lewerden mit groter macht om beleghen. Binnen Lewerden laghen op die tijt vele fine knechten, de bi wijlen uutliepen ende hadden grote scermutsingen tegen die van buten ende sloegen malcandere veel volcxs of. Ende die dair voir lagen, hebben die passagen ende wegen tot allen steden ende plecken opgedolven ende wel besettet, dat de van binnen gheen vitaelge meer comen en mocht; ende dye vitaelge en was so groot niet van binnen: si en hadden van zommige dingen groot gebrec. Ende oec mede en deden hem dye van Groningen gheen bystant noch ontset, also dat sijt niet langer houden en mochten, wairomme dat si hem opgaven behouden lijf ende goet; mer si mosten den knechten geven ende betalen voir horen misdaet ende rebbelheit een grote zomme van penningen. Ende in deser manieren quamen die capiteinen binnen der stat, ende alle die knechten die dairin gelegen hadden mosten uutgaen. Ende dair bleven enige capiteynen binnen leggen mit een garnisoen van VI C knechten tot defensie van der stat. Ende dit was in de maent van october. Ende dye ander knechten togen weer uuten landen. Ende dair wert een bestant gemaect tusscen heer Wilpert van Scouwenberch mitten ander capiteinen ende tusschen die van Groeninghen, III maenden lang.