Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat oerloge in Oest-Frieslant eerst began.
Dat VII capitel.

Omtrent den herfst in desen jare van XCV so geschiede groot overlast ende verdruckinge van sommige hoefscappen in Oest-Frieslant over dat gemeen volc, waeromme dat si vielen an die stede van Groeningen, begerende hulp, bistant ende bescermt te wesen. Om welker ende meer ander saken dye stede van Groeningen sanden notabele gedeputeerden an den Roomschen Coninc, claghende ende te kennen gevende sijnre Conincliker Majesteit van den overlast voorscreven, ende begeerden beleningen van den voorscreven lande, dat so gheschiede; ende des scencten si den coninc VIII M gulden. Doe des gewaer werden sommige steden ende hoofscappen, als Sloten, Franeker, Sneeck, etcetera, dat verdroot hen ende en wouden in gheenreley wijs staen onder die van Groeningen, ende sijn mit enen betameliken staet ende gedeputeerde getogen in Brabant tot hertoge Phillips van Bourgondien om hem an te nemen voer enen here, ende dat si onder sine bescermenisse mochten staen. Mer hi en woude des niet doen, want si hier voermaels sijn voervaderen ghenen gelove gehouden en hadden, ende en souden oec hem geen houden. Aldus togen si weder om, sonder yet bedreven te hebben. Ende dese II partyen lieten vele knechten ende ruters in den lande comen ende oerloechden tegen malcanderen lange tijt, ende liepen dye een den andere vele sloten ende steden of, ende stichten roef ende brant, ende namen grote brantscattingen, ende deden groten scade int lant, ende slogen malcanderen veel volcs of. Ende als dese knechten eerst int lant quamen ende die landen sere bescadichden, so vergaerden die Vriesen dye men noemt dye Sevenwolde, ende quamen te velde tegen dese knechten; ende was in den winter dattet overal al hert bevroren was. Ende die Vriesen bestonden op tijs te gaen, omdat si die vianden so begeerlick waren; ende dat ijs brack, ende daer verdroncken wel VIII C Vriesen. Ende dairna, in den jare van XCVI, quamen binnen Hollant XV C knechten; ende dese hadden sommige hoofscappen doen comen dye uuten horen verdreven waren, om dese knechten te senden tegen die van Groeningen. Ende dese knechten ghingen tot Sparendamme tscepe, daer hem alle gereetscap bereyt was; mer si lieten hem setten an den Arkelsen Dijck of daer omtrent, ende sprongen daer alle ghelijc op tlant. Ende daer was veel volcs op tlant van den lantluden, die dese scepen sagen ancomen, wanttet in den morgenstont was; ende stelden hem ter weer, in meninge dit volc van den lande te keren. Mer die knechten quamen so crachtelicken an, dat dander wykende worden; ende daer worter sommige geslagen ende veel liepender wech. Ende die rueteren staken terstont dat vier in den husen ende roofden vele beesten, ende namen oec sommige gevangen, ende ghingen dus doer dat lant tot int Sticht van Uutrecht, ende quamen tot Woerden, daer si haren roof ende gevangen brochten, ende laghen daer een wijl tijts lanc. Die Ghelresse dit vernemende, togen terstont mit groot volc van wapenen in Goylant omtrent Naerden, daer si vele scone dorpen ende woningen an brande staken, ende namen weder een groten roef ende gevangen, ende quamen⁴⁵¹ ongescent int lant van Ghelre. Op dese tijt waren die van Bolswert, Lewerden, mit veel poorters ende ruteren van Groeningen, uutghetogen om Fraenken in te nemen, want si allene mit die van Sneec hem hilden tegen al Vrieslant. Ende die van Groeningen waren tgehele lant machtich, ende hadden dat onder hem, sonder dese twee alleen, dye noch stille saten. Die van Fraenken stelden hem ter weer; ende daer geviel een harde scermutsinge, dat si int eynde die overhandt

451 qnamen AB.

[p. 417r]

hilden; ende daer bleven vele goede mannen ende poorteren van Lewerden ende Bolswerdt doot. Die hoofscappen, dye dese knechten ontboden hadden ende noch in Hollant lagen, vernemende dat die ruteren int lant van Ghelre getogen waren, menende dat si in Vrieslant getogen souden hebben; so sijn si wederom gereyst bi desen knechten, want si hadden den schippers betaelt ende hadden hen vitaelge mede gegeven binnen sceepsboort, ende spraken also mitten ruteren als dat si met desen hoofscappen weder omme gereyst zijn na Muden. Want hen worden scepen van Haerlem nagesent, als dat si tot Muden tscepe ghegaen sijn. Ende sijn aldus sonder stoot of slach op tlant ghecomen, ende terstont nae Bolswert getogen, dwelc si bestormden ende vechtender hant wonnen, daer si luttel op vermoet hadden, dat men se so haestelijcken overvallen soude hebben. Dairna, int leste van der maent van december, int jaer van XCVI, sijn dese knechten, de in Oest-Vrieslant getogen waren, weder over in Hollant gecomen, want dieselfde hoofscappen die se daer ghebrocht hadden waren tot hair meninge gecomen, want si weder in hoer possessien ende goeden gecomen waren, daer si lange uut verdreven waren geweest. Ende die princepale sake ende tbeghinne van deser twedracht ende oerloge hadden die van Groeningen begonnen, want si wouden alle die steden ende dorpen van Vrieslant dwingen te staen onder haer gehoersaemheit ende geboden. Ende si en wouden niet gehengen dat men enige comanscappe van beesten, butter, case, speck ende andere goeden vercofte int grosse, si en mosten daer eerst ter marct geweest hebben, ende haddent also verde gebrocht, dat si hem meest alle obedieren ende gehoersaem wesen mosten, uutgeseit die van Fraenken, die se manlic ende crachtich wederstonden, ende vele scermutsingen ende mangelingen daerom hadden; mer hieldent altijt vromelicken tegen, ter tijt toe dat dye hoofscappen dese knechten int lant brochten om weder in hoer possessien te comen, daer si uut verdreven waren. Also dat die van Groeningen dit niet wel keren en mochten, want si van nyemant bystant en cregen ende dander steden hem allegader tegen vielen. Oec vonden si hemselven in groten oncosten, want si vele knechten ende zoudenieren binnen der stede gehouden hadden tot defensie van hemselven, dwelc hem groot goet coste.