Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat dye Roomsche Coninc heervert dede bieden over al Hollant te beleggen dye stede van Rotterdamme, ende hoe die knechten leggende binnen Scyedam een scermutsinghe hadden tegens de van Haerlem ende van tverraet dat si opgenomen hadden mit die knechten van Rotterdamme.
Dat LXIII capitel.

Opten XVIII dach van jannuario, int jaer van LXXXIX, was die Roomsche Coninck ghecomen binnen der stadt van Leyden, dair dat pas een grote regenboge openbaerde in der lucht, staende verkeert, mit beyde den eynden tegen den hemel, ende dat ronde tegen der airden; dair alle die heren ende menich mensche of verwonderden. Ende VIII daghen dairna sant die coninck sinen heraudt van wapenen, ende dede condigen een heervaert in allen steden van Hollant teghen die stede van Rotterdamme, ende dat hem elck in den sinen rede souden maken om mit hair bannieren ende poorterien haren prince te dienen die op die tijt binnen der stede van Delft lach, verwachtende aldaer die ander steden van Hollant. Hierna int eerste van februario quam oeck binnen der stede van Rotterdamme Jorijs, die bastert van Bredenrode, des domproest zoen van Uutrecht. Dese Jorijs, als een van den oeversten capiteynen van Rotterdamme, mit een ander capiteyn, ghenoemt Lepeltack, mit een deel van den knechten, sijn over die Maes getogen, dair si roof ende brandt stichten, pilgerende ende berovende dye lantluden. Ende op dese tijt lach binnen der stadt van Scyedamme een capitein ghenoemt Witenhorst mit een deel knechten van des slants weghen van Hollant. Dese knechten dit vernemende ende merckende an den brant die sij op saghen gaen, toghen hem na ende quamen an malcanderen, ende slogen deen den anderen vele doden of; ende int eynde hilden dye van Scyedamme dye victorie, ende namen alle dander ghevanghen, ende brochten se binnen Scyedamme . Ende corts na desen quamen dye poorteren van den steden van Hollant als, Leyden, Haerlem, Amstelredam ende Delft, mit hoir bannieren, binnen Scyedam. Ende dye van Dordrecht, mit dye van der Goude, laghen op twater om die stromen te bewaren. Dese bannieren aldus binnen Scyedamme legghende, elck op sijn logys, so laghen oeck op dyeselve tijt vele knechten ende ruters binnen der stadt, die daghelicxs uut liepen ende hadden vele scermutsinghen tegen dye van Rotterdam, ende sloegen malcanderen vast volck of, so deen, so dander te boven gaende. Dese ruters hateden seer den Hollanders ende spraken se qualycken ende spytelicken toe als rangen, honden ende langwambeusen dair of te maken, ende quetsten ende sloegen zommighe ter doot, sodatter die Hollantse steden mishaghen in creghen, overmits dat poorterye ende ruterye niet wel over een en mogen ende te gader dienen. Ende hadden wel gesien datmer wat toe gesien ende anders geordineert ende provisie³⁵⁶ in ghedaen hadde, mer dient bevolen was te doen sloegent voir ruter voir, ende lietent dairmede henegaen ende anders en quamer niet of. Soe ist geboirt op Sinte Valentijns dach dat dieselve knechten ende ruters een wonderlicken anslach ende verraet binnen Scyedam opgestelt ende opgeheven hadden; want si heimelike sprake mit die van Rotterdam gehouden hadden ende een overdracht, om hemluden dieselve stede te leveren, mit alle die Hollanders dye dairbinnen waren. Ende sijn gecomen omtrent VIII uren in den avont, na die maeltijt, ten huse dair die van Haerlem gelogeert waren, die si eerst bevochten, ende maecten een wonderlic gevaert van roepen ende cryten, ende scoten mit cloverts in die husen, sodatter vele gequest werden binnen den huse, eer si ter weer konden comen; want si boven op die cameren ende solders waren, ende scoten so van onderen op, dat hem niements porren en dorste om of te comen, want de husen beneden al vol ruters³⁵⁷ waren die niet of en lieten van scieten, ende riepen: 'Al gewonnen, al gewonnen!' Dit ge-

356 prousie AB.

357 rurers AB.

[p. 401r]

vaert ende scermutsinge aldus ghedurende, ende die ander poorters van Haerlem, die by der bannier van Haerlem niet gelogeert en waren, mer dairomtrent, hebben hem altemet versaemt, comende byeen om dese knechten te resisteren ende wederstaen, ende hair mede poorteren te ontsetten, ende maecten een gecry, roepende: 'Hollant, Hollant!' Also dat si een moet grepen, ende scoten mit haecbussen ende clovers so vreselick op die ruterknechten ende worden wikende, ende dreven se uuten huse, sodat dander van boven ofquamen, ende stonden malcanderen manlicken by. Ende die knechten weerden hem oec vroemlicken an dander sijde, ende dreven se wel III mael over rugge. Ten lesten quam heer Willem van Boschusen, ridder, baelju van Rijnlant, mit de van Leyde ende den Rijnlanders, ende ontsetten die van Haerlem, sodat die ruters die vlucht namen, ende staken boscruit in die sloten van der poorten van der stede, die van laste opborsten, ende liepen ter poorten uut na Rotterdam. Mer dair werter veel in die stede gequest ende dootgescoten ende mit allen veel gevangen. Mer die steden hadden luttel doden ende vele gequesten; ende aldus hadden si die victorie opten knechten, dwelck een vreeslic ding wair geweest, hadden dye knechten te boven gegaen, dair God wel hoechlic of te dancken was.

Ende die II capiteynen, als Jorijs die bastert ende Lepeltac, die binnen Scyedam gevangen lagen, quamen mit deser commocie uuter stede ende liepen ter poorten uut in een scip dat een capitein toebehoerde geheten Bertolt Busschen, die dair van tslants wegen lagen ende die stroom bewaerden, dair dieselve Jorijs ende Lepeltac uutgehaelt worden ende anderwerf binnen Scyedam gevanghen gebrocht worden. Ende vele van den ruterknechten die si gevangen hadden worden metten swaerde gherecht, die van dit verraet ende opset wisten ende openbairlic leden ende bekenden; ende vele van den ruteren, die seer gequest waren, storven in die gasthusen. Ende die van Haerlem hadden³⁵⁸ als doen VII doden, dair die bannierdrager een of was, ende storven alle mit haer volle sacramente; ende dander steden en hadden in als boven VI doden nyet. Ende op dese tijt was die capitein Witenhorst binnen Dordrecht by den Roomsconinc, ende dese mare verhorende, maecte hem wech, mer wert aftervolcht ende gevangen, ende wert mit Jorijs die bastert ende Lepeltac binnen Delft gebrocht. Ende sonder twifel so was dit een grote victorie, want die ruteren na topset dat si gemaect hadden, begonnen si dat gevechtlyc ende scermutsinge een ure te vroech, want dye van Rotterdam op wege waren om na Scyedam te gaen, menende, als voirseit is, dairin te comen.

358 haddden AB.