Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat coninc Eduwaert van Engelant oflivich wert ende hoe die grave van Rychemont coninck werdt.
Dat LII capitel.

Nu valt te scriven van coninc Eduwaert van Engelant, die IIII van dyer name, ende van coninc Henric die VII, oec coninc van Engelant, die beide een sake gheweest sijn des doots van veele M menschen, want si beyde mit crachte ende bi feyten van wapenen die crone van Engelant conquesteert ende vercregen hebben, doer welke vele edele princen ende heren, vrome mannen van wapenen verslagen ende verdreven sijn geweest, dat noch opten dach van huden te beclagen is. So is dan in ditselve jaer van LXXXIII in maerte oflivich geworden haestelicken Eduwaert van Jorcke, coninc van Engelant, afterlatende II sonen, als Eduwaert ende Rijchaert ende een dochter. Dese coninc Eduwaert hadde enen broeder ghenoemt hertoghe Rychaert van Cloucester, ende was een wreet, fel man, ende arbeyde seer om dese II sonen in sijnre bewaernisse te crigen; mer also si te Lonnen op vrydom waren, so en mocht hi dair so niet ancomen. Mer ten lesten, by practike ende subtile listen ende mit groten beloften die hij daerom dede, heeft se tot sinen wille gecregen, ende si worden gestelt in handen van den grave van Bockingen. Nu wouden enige seggen dat se die hertoge van Cloucester, hoer oem voerseit, dede versmachten om selver coninc te sine. Enige andere willen seggen dat die grave van Bockingen dese kinderen ter doot brochte, hopende selver coninc te werden, ende dat daeromme: want hi hadde in ene pronosticacie gelesen van enen toecomende coninc Henric van Engelant, dye seer groot ende machtich wesen soude; ende dit meende hi selver te sine, want hij Henrick hiete. Enige seggen oec dat dese grave Henric van Bockinghen alleen een kint ter doot brochte, ende dat ander, dat hi van der vonten geheven hadde, spaerde hi ende lietet heimelic uuten lande voeren. Ende dit kint was geheten Rychaert; ende na dattet in Portegale geweest hadde, so wast gecomen in Francrijc, bi coninc Lodowijc die XI; ende vandaen quam hi heimelic in Brabant bi vrouwe Margriete, sijn moye, coninc Eduwaerts voornoemt suster, hertoge Kaerls van Bourgondyen wedue. Ende dese jonge Rychaert was ghemeenlic geheten die Witte Rose. Die hertoge van Cloucester, na den male dat dese II kinderen aldus heimelic versteken ende wech geholpen waren, maecte hemselven coninc van Engelant, ende liet den voornoemde grave Henric van Bockingen doden als een verrader; ende sijn herte wert hem uuten live ghesneden ende te cussen gegeven. Ende want dese violenci van den coninc, die sere bloetghyerich was, vele

[p. 392v]

luden mishagede, so creech hi vele vianden. Op dese tijt was uut Engelant vluchtich grave Henric van Rychemont, hem houdende in Francrijc, want hi des conincs neve was. Soe was die coninc Lodowijc van Francrijc voorscreven also ghesint ende van sinen rade informeert, hebbende oec verstant van enige heren in Engelant, die hem heimelic beloofden assistencie ende bystant te doen, dat hi den grave van Rychemont voornoemt, sinen neve, opstelde ende versach van vele oerloechsmannen ende van ghelde omme den voornoemde coninc Rychaert van Enghelant te verdriven ende te verslaen. Als dan die grave van Rychemont al bereit was, is hij mit grooter macht van vele Franchoysen over in Engelant ghetogen. Dit vernemende coninc Rychaert, vergaderde alle tvolc van wapenen dat hi gecrigen konde, ende quamen dese II malcanderen te velde, daer seer vreeslic ghevochten wert, soedat int eynde die grave dat velt behilt ende die victorie hadde; ende coninck Rychaert werdt daer verslaghen mit veel volcks. Ende aldus wyes sijn macht in Engelant, ende hi wert tot Lonnen gecroont als coninc van Engelant bi conquesten Henric die VII genoemt; ende omdat hi mit beteren recht coninc sijn mochte ende die crone besitten, so troude hi ende nam te wive coninc Eduwaerts dochter die IIII voornoemt. Ende dat kint van den hertoge van Clarence, die coninc Eduwaerts broeder was, hilt hi oec lange tijt gevangen omme te verhoeden dat hi hem niet verdriven en soude. Oec mede vercregen die Engelssen van den paeus Innocencius den VIII dat coninc Henric ende sijn wittich oor na hem comende, confirmeert worden ende constitueert te wesen coningen van Engelant. Als Henric dan coninc geworden was, so hadden die Engelschen nijt opten Franchoyssen, die mit hem gecomen waren om mit machte coninc te maken, ende verdreven se uuten lande; want dyen haet ende nijt veroudet is, ende nimmermeer sterven en sal, want die Engelssen hem altijt verheffen boven allen nacyen, ende alremeest haten si dye Franchoysen. Dye sake waerom soude te lang vallen te scriven, ende dient oeck niet tot onser materien. Om dan verstant te hebben van desen coninc Henric die VII, om te weten sine geslachte ende van wien hi ghecomen is, so is waer dat vrouwe Katherine, die des conincs Kaerls die VI van Francrijc sijn dochter was, ende coninc Henrick die Seste van Engelant sijn moeder was, dye van coninc Henric verslagen was ende heylich gerekent wort, mitten prince van Waels, sinen soen, in eenen stride, als voorseyt is; dese vrouwe Katherine was oec moeder van grave Henric van Rychemont, vader van den coninc Henric die VII van Enghelant voornoemt, die si na coninc Henricxs doot van Engelant die V hadde bi enen ridder uut Engelant, daer si op verliefde, ende na te man nam. Ende coninc Henric die Sevenste³⁴⁵ anvaerde Henric, sinen jongeren halven broeder, ende dede hem hebben die dochter van den grave van Rychemont, daer hi an wan desen grave Henrick van Rychemont, coninc van Engelant. Dese coninc Henric noch in Francrijc sijnde, eer hi coninc wert, dede vele beloften den coninc Lodewijc van Francrijc van vele articulen, die coninc Lodewijc van hem begeerde te gheschiene, etcetera; mer als hi coninck was en dorste hij dat den Engelsschen niet openbaren, om niet verdreven te worden. Ende om te believen moste hi veel doen ende laten.

345 aldus C; seste AB.