Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat die Hollanders te neder ghetogen werden van dye van Uutrecht op dye Nyewe vaert voer tblochuys.³¹⁴

314 CCC LXXXIIII AB.

[p. 385r]

Dat XXXVII capitel.

Hierna in die maent van october hebben alle die Hollantse steden vergadert groot volck van wapenen uut hair poorterije by lotinghe, om den biscop bistant ende assistencie te doen teghen sine vianden, die van Uutrecht; ende hebben dairenboven alle die cleyne steden ende dorpen daertoe compelleert ende ghedwonghen, dat si luden van wapenen oeck uutmaecten. Ende hadde gaerne den Zeelanders oeck dairtoe gebrocht, allegerende dattet een lantscap was; mer si hebben hem des niet willen onderwinden noch moyen, want si mercten dat alleen dat fondament ende oerspronghe van desen oorloge wair dye twe partijen teghen malcanderen. Soe sijn dan eerst uutgereyst die van Leyden ende quamen tot Woerden; de van Haerlem ende Amstelredam mit die watersteden ende dorpen van West-Vrieslant quamen mit scepen legghen in die Eme om die van Uutrecht ende Amersfoert te dwingen, dat si gheen inganc noch uutganc te water hebben souden. Die van Rotterdam ende Hoesden togen na der Goude, ende die heer van Laleing, die stathouder was op dese tijt binnen der Goude ende siende dat hy starck van volck was van wapenen, attempteerde hi te doen dat hi van langhe tiden in meninghe gehadt; want hy destitueerde ende versette die officieren van der stede die van der Hoecxs partien daer noch dienden, ende sette weder in haer steden deghenen dye hy tot anderen tiden in ghebrocht hadde ende doen sworen dat si nijmmermeer weder na dat regiment van der stede staen souden. Als nu die van Dordrecht, van Delft ende van der Haghe dair oeck gecomen waren, reysden si doe alle ghelijc na die stede van Yselsteyn. Die princepael cappeteinen van desen³¹⁵ here waren die stathouder voerseit, grave Aelbert van Shoerle ende die marcgrave van Antwerpen. Dye biscop was oeck in meninge mit sine volcke by den Hollanderen te comen, die op dese tijt wel VIII M starc waren, ende sijn³¹⁶ al ghelijc ghetogen na Jutfaes, dair si een cleyn sloetken ter neder worpen, ende quamen voirt op die Vaert, omme dat blochuys te winnen. Dair sijnde, quamen dair vele bossen ende andere instrumenten van oerloge die ghesonnen waren uut Brabant van der prince. Dit siende die opten blochuys laghen, deden die van Uutrecht een teyken mit grote vyeren te maken om hem te hulpe te comen en te onsetten. Dye van Uutrecht verstonden by desen dat hoir vrienden opten blochuse in dangijere ende node waren, versaemden alle hoir macht van den knechten ende burgeren die si mochten, dair overste cappeteinen of waren heer Jan, burgrave van Montfoerde; heer Swere van Montfoerde, sijn oom, ridderen; joncheer Vincent van Swanenburch; joncheer Willem van Wachtendonck ende Dirck van Zulen. Ende sijn seer behendelick uuter stede gheghaen opten XIII dach van october, des marghens, ende hadden hoir volc gheordineert in drie battaelgen. Ende als si onderwege waren heeft die heer van Montfoert in den velde Vincent van Swanenburch ridder gemaect, ende die maecte voert Willem van Wachtendonck ridder; ende heer Sweer van Montfoerde maecte Dirck van Sulen ridder. Dit gedaen wesende, ginghen si seer stoutelicken, wel gemoet na den Hollanders toe, niet twijfelende van der victorien. Die Hollanders siende dit heer ancomen, vermoeden dattet die biscop met sijn volck gewest had, want hi geseyt hadde te comen mit groter macht hemluden te hulpe. De stathouder mitten ander cappeteynen vernemende dattet dye van Uutrecht waren, stelden terstont dat volc in ordinancien; ende die knechten maecten een anganck om de van Uutrecht te doen wijken, ende weken weder, aerselende opten hoop. Ende dander, die dit niet en verstonden, meenden dat si weken als die moet verloren hebbende, ende worden vluchtende, ende riepen: 'Al verloren!' ende worden aldus lopende, ende worpen hoir harnas ende weren ende andere ghetugen van hem, dat se niement keren en mocht. Ende die van Uutrecht vervolchden se van smarghens te tijen uren tot in der duyster nachte toe, dat zij van noots weghen in dye stadt wederkeren mosten. De van den blochuse dit siende, scoten mit allen seer mede opten Hollanderen. Dair bleven al die bossen ende ander instru-

315 dedesen AB.

316 naar C [zijn]; si AB.

[p. 385v]

menten ende artelrien. Dair bleven ghevangen dye wimpelen van Dordrecht, Delft, Rotterdamme ende Hoesden. Sommige liepen alle dat si mochten na Scoenhoven, na Oudewater, na Yselstein ende na Woerden. Niement en sach na den anderen om. Die stathouder quam seer verbaest tot binnen Scoenhoven. Die marcgraef, die grave van Shoerle, ende heer Jan van Cats ruymden oec mit grote scanden tvelt. In desen strijde bleven gheslagen int vervolghen omtrent LX man, onder welck dat beleef Franc Ruychrock ende Rutger van Hair. Dair verdrancker oec vele in die Lecke, dye hem dair bergen wouden; doir welke victorie de van Uutrecht seer blide waren. Ende quamen³¹⁷ binnen der stat, mit hem hebbende wel over die C gevangen, dair dese die overste of waren: Florijs Heerman, die corts van quetsinge dairna starf; Willem van Buschusen, baelju van Rijnlant; Foeije van der Does; Gherrit van Rijswijc; Cornelis Cruesing, houtvester van Hollant; Herpert van Foreest; Jan van Dorp; Gherrit van Abbenbruec; Gherrit Cornelis zoen, cappetein van Dordrecht; Peter Scaert, wimpeldragher; Willem Florijs zoen; Willem, baelju van Delflant; Gherrit van der Del van Rotterdam; jonge Hubert; Jacob Stel ende Jan Arianszoen, ende II cappeteinen van Hoesden. Ende het wair te duchten geweest datter meest alle den hoop ghebleven soude hebben en hadde gedaen Lambert Milling, cappetein van IJselstein, die mit een deel reysigers uutquam ende hilt die vianden mit cracht staende ende scermutsende, dair hi die Hollanders mede berchde, dat se meest alle ontquamen; ende aldus is elck mit scande weder in den sinen ghetoge. Ende alle dese ghevanghen worden swaerlyc ransoneert ende gescattet, ende die van Uutrecht maecten hoir stadt starck, ende versaghen hem van alle des hem noot ware; ende lieten noch een wonderlick starck blochuys maken op die Vaert, by dat ander, dair si tlant van Hollandt seer scadelic mede waren. Die stadthouder ende die ander capeteynen scaemden hem des seer, dat sy dus confuselic ende scandelick uuten velde verjaecht ende verdreven waren van desen belegghen; wairomme dat si dagelicxs scarpen raet ende secrete tractaten hilden om hoir eer ende scade die si gheleden hadden³¹⁸ te recupereren ende te verhalen, ende namen voir hem vele ende diverse anslaghen ende maecten den gemenen volcke vele dinghen wijs om weder grote exactien ende scattinghen te crigen ende een reyse weder te maken int Sticht, want alle dat grote gelt dat uuten steden ende van den dorpen gescattet was, was des dages te voren eer dese scoffierichede gesciede int heer gebrocht, dair men den zoudenieren ende cappeteinen mede betaelt soude hebben. Ende was nu in desen lope al verstroeijt ende gerooft, wairomme dat die scamele poorteren ende ingeseten van den steden jammerlick³¹⁹ ghescat worden: de arme luden mosten tgeven, ende leden dairtoe groten hongher. Die dorpen gaven oeck so grote scattingen dattet niet te seggen en was: sy mosten tgeven, haddent sijt of niet. Si vercoften bedden ende huysraet voir de helfte min dan twairt was, ende tworde al bister ende arm dat in den steden ende dorpen geseten was; ende hierenboven, dat alrequaetste was, dattet ene groten dijertijt was van koern ende broot, datter vele, God betert, van honger storven ende hoer kinder om der groter scattinghen willen; ende niement hadde bermherticheit mitten scamelen armen menschen. Die stathouder ende dye marcgrave reysden so nu tot Scoenhoven, so ter Goude ende anders wair, om ander nyewe anslaghen van oerloghen te maken.

317 qnamen AB.

318 haddenden AB.

319 ammerlick AB.