Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat die hertoge Maximiliaen derdewerf in Hollant quam, ende van die justicien die dair gescieden.
Dat XXXI capitel.

Opten VIII dach van aprille reisde die prince uut die stede van Sint Gheertenberghe ende quam des avonts tot Rotterdam mit veel edele mannen: meester Peter Corondilet, sine cancelier; dye grave van Wirtsenburch; die grave van Nassouwen; die grave van Polen; twe gebroeders, graven van tsHoerle; here Baltasar van Wolkensteyn, mit meer andere heren ende ridderen. Ende dair comende, quamen hem te moete here Joest van Lalling, stadthouder van Hollant; heer Aernt van Sevenbergen; heer Anthonis, de bastert van Brabant; heer Jan van Ranst, mit meer andere ridderen ende edelen. Op dyeselve tijt quam³⁰¹ daer mede die gedeputeerde van der stede van Leyden om te impetreren ende verwerven van den prince remissie ende quijtsceldinge van hoere misdaet ende doir starcken informacie der steden van Delf, Haerlem ende Amstelredam en³⁰² mochten si anders geen antwoert crigen van den prince dan si te voren ontfanghen hadden van den stadt als voirseit is. Vandaen reysde die prince des donredaghes³⁰³ voir Palmendach, ende quam ter Goude, dair hem ontfinghen³⁰⁴ heer Willem van Egmondt, heer Jan van Wassenaer ende heer Jan van Cats; ende vandaen toech hy na Oudewater. Als heer Reyer van Bruechusen mit sine adherenten dit vernamen, dye een cloeck scarp man van orloge was, anmerkende dat dye stede van Dordrecht aldus ingenomen was, diewelke een slotel van Hollant was, ende dat die prince selver int lant was, mercte wel dat hi dair niet lange duren en mochte, ende heeft hem dairtoe ghestelt mit groter cloecheit ende subtijlheit vandaen te comen. Cortelick hierna quam die mare dat here Reijer rumen woude, als hi dede, want hi ghing in der nacht uut Leyden mit alle die knechten ende mitten genen dye mit hem inghecomen waren na die stede van Woerden toe, achter hem vellende ende ter neder slaende alle de bomen overdwers, staende an den Hogen Rijndijck, omdat men hem niet lichtelick aftervolgen en soude,

301 qua AB.

302 ende AB.

303 donredahes AB.

304 ontfinghem AB.

[p. 382v]

ende ging so heimelic verbi Woorden na die stede van Montfoorde. Die heren van den Rade des princen dit vernemende, ende dat dye here van Montfoerde niet binnen der stede en was, informeerden si den prince dat hi selver in persone quam voer de stede van Montfoerde om dye stede in te nemen ende den here van Bruechusen te vangen mit sinen medegesellen. Soe is dan die prince mit omtrent VI C knechten ghecomen voer die stede van Montfoert, ende eijschede die poorten opgedaen te worden ende den heer van Bruechusen dairuut te hebben, dwelc hem altemael geweygert wert; ende begonnen mit allen seer uuter stede te scyeten mit bossen ende clovers, want die prince in grote perikel doe stont, dat sijn edel persoen volna mit eenre serpentine clote geraect hadde gheweest. Wairom dat si vele dorpen int lant van Montfoerde verbranden ende vele scaden dair deden omtrent dye stede van husen ende woningen te barnen. Daerna opten Palmen Sonnendach reysde die prince vandaen, ende quam tot Scoenhoven, daer hi eerlic ontfangen wert van den castelein Gerrit van Assendelf ende van den poorteren. Doe dede heer Joest van Lalling, die stathouder, bi hem comen van Vianen joncheer Walraven van Bredenroede, sinen neve, ende presenteerden den hertoghe Maximiliaen, dyen minlick ontfing, ende tracteerden gracelick. Des manendages quam de prince weder ter Goude, dair doe een generale dachvert gehouden wert van den Hollantsen steden. Des dindages toech de prince van der Goude ende quam te scepe tot Leyderdorpe toe, dair hy op tlant trat, ende ghing te voete in goeder ordinancie na die stede van Leyden, dair die van Leyden, meest van den rijcdomme, hem tegens quam an der poorten, in swarten gecleet, ende vielen op hair knyen, biddende om gracie, presenterende hem die slotelen van der stede. Die prince meer geneicht tot barmherticheden dan tot justicie dede se opstaen ende nam se in genaden, ende mosten hem voer hoir remisse ende beteringe geven vijftich M gulden ende XVIII mannen om sinen wille daermede te doen, die hi namaels al in gracien nam. Dye prince binnen Leyden wesende, Dirck Potter mit meer ander de op thuis te Zijl gegaen waren, waren van de marcgrave van Antwerpen dairof ghehaelt, van denwelken datter IIII of gerecht worden opten Witten Donredach ende op raden gheset; ende Dirck Potter ende Peter Aerians soen met noch een worden gherecht opten Paeschavondt, ende Dircxs ende Peters hoofden worden gheset op die Hoechwoertse poort, ende hair lichamen worden op tkerchof begraven. Mer dye derde wert mede op een rat gheset. Dit ghedaen sijnde, reysde die prince nae den eten in den Haghe; ende dair wesende heeft hi doen bannen uut alle sine landen ende heerlicheden heer Jan, burggrave van Montfoerde; heer Reyer van Bruechusen, ridderen; Henrick van Nyevelt mit meer andere, ende dede confisceren ende alle hoer goeden toeslaen die si in sinen landen leggende hadden. Ende die prince gaf Balthasar, heer van Wolkenstein, sinen neve, die heerlicheit van Purmereynde mit sinen toe behoren, dat hy naemaels vercoft heer Jan den eersten grave van Egmondt. Die ghevanghen van den Hoecxs partije van Leyden worden allegader in Den Haghe ghebrocht, dair Florijs Heermalen, een eerlick rijck man, een of was. Ende Jan van Rietvelt, procrour generael, brocht de ghevanghen Hoecxs van Dordrecht oeck in Den Haghe, onder welken dat oeck was die scout van Dordrecht, ende dyerghelicken die ghevanghen van der Goude ende van Scoenhoven. Mer Kerstant Harmans soen, scout van der Goude ende Govert Cloy, mit meer andere van der Goude ende van dyer partijen, waren tevoren, aleer dye prince binnen der stede quam, uuter stede gheweken tot Uutrecht in der stat. Ende corts hierna quam vrouwe Margriete, die princesse, hertoghe Kaerls wedue van Bourgondien in des sGravenhaghe, ende badt voer allen desen ghevanghen, waeromme dat op dese tijt niemant in Den Haghe van desen ghevanghen gherecht worden. Des vridaghes na Paesschen reysde dye prince nae Dordrecht. Dair wesende quamen by hem heer Frederick van Yselsteyn ende joncheer Willem

[p. 383r]

³⁰⁵ van Egmont, die nu eerst uuter vanghenissen van Nyemegen gecomen waren, dair si omtrent drie jaer inne geleghen³⁰⁶ hadden. Ende vandaen reysde dye prince nae Gorichom ende voert na Brabant. Corts hiernae gheviel binnen Dordrecht onder den knechten een scermutsinghe tusschen den Engelsen ende den Zwitsen, wairom dat heer Jan van Egmondt XV van den ghevanghen in Den Hage sende, op dat se hem nyet ontgaen en souden. Daernae, opten VIII dach van Oest, worden die scout van Dordrecht ende Dirck van Beadmondt, poorter van Dordrecht, ende een eerbair out man in Den Hage gherecht, ende alle die ander gevangen van der Hoecxs partye worden uut allen des heren landen ghebannen.

Item in dit jaer van LXXXI, in die meymaent, starf dye grote mogende Turck, keiser van Constantinopelen, ghenoemt Machumeth, dye XXXIIII jaer lang grote, onverwinlicke scade ghedaen hadde; want hy ghewonnen ende ofgetoghen heeft van kerstenrijck twe keyserijken, IIII conincrijcken, XX lantscappen ende provincien, CC grote steden, ende kerstenvolc sonder ghetal vermoort ende gheslagen. Ende liet II sonen after; die outste was ghenoemt Payseth, ende regeerde na hem. Die ander hete Zuzimus oft Zaliabus, dyewelke van sinen broeder uut Turckyen verdreven wert, ende quam in kerstenrijc totten groten meester van Rodus; ende die brochten by den coninc van Francrijc; ende vandaen quam hi in handen van Alexander, paeus, die VI. Ende als coninck Kaerl van Francrijck, de VIII van dier name te Romen was ende dat conincrijck van Sicilien oft Naepels conquesteerde ende wan, doen nam hy desen jonghen Turck mit hem te Neapels, ende dair starf hy; dat groote scade was, want hi in meninge was karsten te worden, ende mitten kersten dat Heylighe Lant te conquesteren, ende also mitter kersten hulpe weder in sine landen te comen. Ende dit was int jaer M CCCC ende XCV, in de maent van julio.

305 CCC LXXIII AB.

306 grleghen AB.