Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat die partien in Hollant weder op begonnen te staen, dye langhe jaren gherust hadden.
Dat XXI capitel.

In den jare M CCCC LXXIX in de Vasten, dede die here van der Vere, stadthouder van Hollant, een generale dachvert leggen in dye stede van Rotterdam, omdat daer vergaderen souden die edelen, steden ende dorpen van dien contreije dairomtrent gelegen. So is hi dair gecomen mit luttel geselscaps, ende waren op weghe meer andere dair te comen. Dit merckende Jan van Reimerswale, baelju van der stede, verduchtende dat die Hoecxs die stede innemen ende becrachten mochten in deser dachvert, versamede die scutters ende poerters van der stede, ende dede die sprake doir die stede gaen, dat die dachvert dair geleyt was omdat die Hoecxs die stede innemen souden, ende souden alsdan hoir wille mitter stede doen; ende keerden dat dye ghedeputeerde van Dordrecht ende van der Goude ende meer andere die in den wegen niet binnen en quamen. Ende quamen ter plecken dair die stadthouder over tafel sat ende at, ende deden dair opstaen ende moste die stede rumen, diewelcke seer vervreemde van desen scijelicken oplope ende rumoer, toech uuter stede na Den Haghe. Een luttel tijts hierna, in die Paesch heiligen daghen, quam binnen der stede van Haerlem om recreatye te maken Joncher Adriaen van Cruninghen ende Henric, die bastert van Bredenrode, met meer andere edelen. Ende als si II of III dagen dairbinnen vrolick geweest hadden, mit zommighe eerbare mannen van der stede in goeder genoechten ende des avonts slapen gegaen waren in haer herbergen, siet, in der middernacht quamen dair in der herbergen een groot getal van jonghe, vermetelen gesellen uuter stede mit groten geruchten, ende sochten dese edelen mannen om doot te slaen, ende vonden se naect in hoir bedden, ende deden hair beste om die te slaen, mer si worden van hoerre waerden ende wairdinnen bescermet ende bescuttet, ende mosten opstaen ende uuter stede gaen. Ende van desen excessen ende ghewelden en worde over dese jongen luden gheen correctie noch justicie gedaen. Niet lange dairna quam binnen Haerlem dye jonge here Jan van Egmont, ende in sijnre presencie worden uuter stede gebannen vele poorters die opten regenten ende oversten van der stede van dese sake ghesproken hadden, ende oec meer andere goede eerbare mannen worden mede gebannen, die mit desen voorscreven edelen mannen in goeder genoechten geteert ende gedroncken hadden.

Op deser selver tijt cregen die overste van der steden van Dordrecht, Goude ende Scoenhoven mit loosheden die stede van Oudewater; ende want dese steden vele communicatien ende vrientscappen hadden mitten here van Montfoorde ende mitter stat van Uutrecht, en mochten die Cabbeljaus dat niet wel liden, ende waren dairom seer gram ende toernich. Ende also die stathouder die uutgeweken ende verdreven poorteren uuten voorscreven stede gheen bystandicheit en dede dat si weder in die steden hadden ghecomen, so bestonden si te tracteren ende raet te houden hoe si hem best dat officie van dat stathouderscap ofhandich maken mochten, ende sochten menighen occasie ende listicheit om hem te destitueren ende te accuseren als tot sulken officie ombequaem. Soe ist geboert omtrent Sint Jansmisse te midsomer ende dye stathouder in Den Hage niet en was, dat sommighe van sine familie ende dienres die daer ghebleven waren in een taverne saten ende droncken mitten dienres des heren van Wassenner ende heren Phillips van Wassener mit meer andere dienres van den edelen; ende na vele drinckens, als si droncken gheworden waren, bestonden si te kyven ende te scelden onder malcanderen. Ende want des stadthouders dienres in minre ghetale waren, ende dander hemluden te machtich, simu-

[p. 376v]

leerden si hem ende ghinghen uuter herberghen; ende omtrent den avont quamen si weder in meerder ghetale, wel ghemoet ende ghewapent, makende groot gherucht voir dye herberge, werpende mit stenen in dye glasen, menende dat ander uutcomen souden. Ende op een ander tijt, als dese dienres van den stathouder in een ander taverne²⁷⁹ saten ende droncken, quamen dye ander oec dyergheliken werpen mit stenen in die glasen. So ist dairna geboert dat dye valkenners des stadthouders uuten velde quamen mit hair valken op die hant; ende comende op de plaetse worden si besprongen ende an bevochten van den anderen. Dit siende die valkenners lyepen haestelic op thof ende scoten mit allen seer mit haecbossen ende cloeveren totten anderen in. Doen vergaderden si alle die van der Cabbeljauscher partijen waren, edelen ende onedelen, mit sommighe uuter stede van Leyden, Delf, Haerlem ende Amstelredam, ende maecten een belegghe voer dat hof, ende scoten weer myt allen seer mit grote bussen ende cleyne uut die husen staende opten Viverberch tot in des graven hof, ende scoten zommige doot, ende dair werter vele gequest. Mer ten lesten quam here Peter Lanchals in Den Hage, ende maecte²⁸⁰ dye dadinge dairtusschen ende gaven hem op, ende die dienres gingen van den hof, ende dye ander quamen dairop, ende namen des stathouders henxsten van der stallen ende meer andere goeden, ende sloegen die sloten van den kisten ende cofferen, na hem nemende die cleinoden ende andere juwelen, ende sloegen veel goets an stucken, ende deden hem grote scaden. Ende ten lesten worden hem sine paerden wederghegheven, ende dye dienres ghinghen van den hove. In desen scermutsingh ende violencye waren dye overste here Jan van Egmondt, heer Jan van Wassennaer, baendtrootsen; here Philips van Wassennaer; heer Florijs van Coortgeen; heer Claes van Reymerswael; heer Lodewijck van Scenghen; heer Jan van Cats, ridderen; Lievijn van Cats; Willem van Reymerswale, mit meer edelen ende sciltboertigen mannen uut Hollant ende Zeelant, alle van der Cabbeljauscher partien.

279 taverve AB.

280 aldus C; ontbr. AB.