Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van eenen beroerte ende mutacye der stede van Hoern.
Dat VIII capitel.

Also voer verhaelt is dat dye heren van den rade in Hollant bi tiden hertoge Kaerls een exactie oft excise hadden doen opstellen ende ordineren opten ingeseten ende poorteren der stede van Horen, ende waren sommige van

[p. 369v]

den poorteren daeromme mitten swaerde gerecht ende enige ghebannen, doer raet ende hulpe van den regenten ende overste van der stede. Als nu die tidinge binnen Hoern gecomen was, dat die prince doot was, waren seer beducht ende vervaert die die stede regeerden ende die excysen hadden doen opstellen. Uut welker vresen Martijn Velaer, scout van der stede van Hoern tghetal sijnder dienaren heeft vermeert, ende quam op Onser Vrouwen Lichtmissen dach mit XIIII dienres gaende ter kercken, gecleet wesende mit eenre cledinge van versceyden verwe; dwelc die poorters²⁶⁶ niet wel en namen ende murmureerden daer op mit allen sere. Des anderen daghes, als die scout voorscreven mit alle sine knechten gaende opter straten om opten stathuys te gaen, dair die regenten ende oversten van der stede vergadert waren, quamen hem te moet die gansse gemeente ende en wouden niet gedogen dat hi mit sulken getal van dienaren gaen soude, ende begeerde die scout dat si sine excusacie ende onsculde van desen horen wilden in tegenwoerdicheit van den burgemeesteren ende scepenen van der stede. Daer comende, riepen si alle ghelijc: 'Wi willen dat die excijsen van der stede altesamen of sijn, of si sullen daer al om sterven, die hier opten huyse sijn!' Die heren van den gherechten, willende dat verwoede volck voldoen, deden hen seggen dat alle dye excysen van der stede of wesen souden, uutgescyden allene soude bliven staen op elc vat biers een Engelsche stoter. Mer neen, si wouden se ganselic of hebben, ende wouden die brieven daer of gegeven gescoert ende casseert hebben. Doe nam Dirc Jans zoen²⁶⁷ Banyaert die brieven, ende scoerde die seghelen daerof, in presencie van hen allen. Die scout ende regenten van der stede, merckende dat si dye minste van machte waren in der stede, simuleerden ende veynsden hem nu voer dese tijt, mer si dochtent in lancheden van tiden hem noch te vergelden ende wraeck daerover te doen. Als nu den tijt van der generale dachvaert aenstaende was tot Ghendt, daer alle die steden, groot ende cleyn, der landen vergaderen souden, worde die scout Martijn Velaer mit sommige van sine consorten gedeputeert van der stede wegen tot deser dachvaert te trecken. Daer wesende, impetreerden si continuacye ende beleninge van den scoutambochte voir desen Martijn Velaer, welke tidinge si senden mit gesloten brieven an den anderen van hare partyen, dat si wel ghemoet ende vrolic wesen souden. Ende als dese brieven ende tidingen opten Witten Donredach binnen Hoern gecomen waren, des anderen dages ist gewoenlic aldaer dan dat gherechte van der stede te setten bi lotinge, ende alsdoen gevielt dat niemant van des scouten fautoren ende consorten van sijnre partye int gerechte genomen wert. Ende dese nyewe regenten vingen den clerck van der stede, die dese brieven gebrocht hadde, ende benamen hem mit crachte die brieven, ende vingen noch wel X of XII van hore partyen van den principaelsten. Ende terstont togen dese nyewe regenten bi die princesse, ende verworven dat dese Martijn Velaers officie hem verdragen wert, ende dat dese nyewe regenten tot sekeren jaren enen scout binnen hoer stede van Hoern souden mogen setten, ende souden der princesse daer jaerlicx of responderen ende betalen enen sekere somme van penningen. Ende mits desen worden si geconfirmeert in hoir officien, ende ordineerden alsdoe tot een scout ende officier Dirc Jans zon Banyaert. Ende dye gevangen worden quijtgelaten, ende dye uuter stede gelopen waren quamen weder in, op condicien dat si voertan na geen officie van der stede staen noch bedienen en souden. Ende so wie van hem allen tegens dese constitucie ende compromisse dede, die soude gehouden weesen elcx voer sijn hoeft te betalen LXXV ponden groot, van denwelken dat derden deel hebben ende gaen soude totter princessen profiten, dat ander derdendeel totter kercken fabrike, ende dat derde derdendeel totter steden oerber. Ende van desen worden gemaect goede, vaste, besegelde brieven, die si met hoer selfs zegelen besegelden; ende tot meerder vasticheit baden si die steden van Enchusen, Medemblic, Edam ende Monickendam, dat si die brieven mede over hem besegelen wilden; dwelck also ghesciet is.

266 pourters AB.

267 zon AB.