Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat die edele vrome vorst hertoghe Kaerle van Bourgondien voer Nansy verslaghen wert.
Dat XCIII capitel.

Hertoge Kaerle, die edele vorst, de hier niet veel of en wiste, overleyde in hemselven swairlicken dat grote verlies sijnre edelre mannen ende vrome wapentuers, mits anderen scaden die hi in desen II voerleden striden gehat ende geleden hadde, ende bestont weder groot volck ende scat te vergaderen om sine vianden te resisteren ende wederstaen. Mer God betert, sine regenten ende bewaerders sijnre landen en haesten hem niet seer volc van wapenen, scat, gelt ende goet te senden. Sine vianden vergaerden tot allen plecken, ende waren seer wel ghemoet van der victorien die si ghehadt hadden, onder dewelke die principale was hertoge Roynolt van Loreynen, diewelke tot sijnder hulpe gecregen hadde al heimelic uut Francrijc IX C glavien, die men seyde dat die coninc gebannen hadde uuten lande van Francrijc ende dair gesonnen waren. Oec had hi groot volc uut Zwitzen, uutet lant van Ferretten, van Basel, Straesburch, Frijburch, van Baern ende andere steden, ende quam mit groter macht, ende beleyde die stede van Nansij, ende deden menich vroem ende swaere assault ende sproncreysen an die stede. Die hertoghe dit vernemende, sant snelle boden aen meester Willem Hugonet, sinen cancellier, ende an den heren van den Perlamente ende an den edelen zijnre landen, dat men hem volc van wapenen, scat, gelt ende goet senden soude. Waerom dat die cancellier voorscreven gesonnen heeft den edelen vromen ridder grave Engbert van Nassouwen, here Jan, grave van Chinaij ende veel meer andere baronen, heren, ridderen ende knechten uuten landen van Brabant, Henegouwen, Vlaenderen ende Hollant ende uut andere landen ende provincien. Ende also dese lange tijt onderweghe waren, heeft die hertoge van Loreinen de stede van Nansij weder gewonnen ende inghecregen. Dit verhorende hertoghe Kaerle, versamende alle tvolc dat hi crigen konde, ende quam wederom leggen voer die stede van Nansij; ende als hi daervoir vast bleef leggende, hebben sine vianden alle die weghen ende passagen X milen ommegaens vast ende scarpelic doen beleggen ende besetten, soedat hem ghene hulp²⁴⁵, vitaelge noch provande aencomen en mochte; oec conden si qualyc voraijghe gecrigen²⁴⁶ voer hoer paerden ende andere dingen die hem van node waren, alsoe dat hy ende sijn volc daer mosten bliven leggende in groter armoede ende cattivicheden van honger ende dorst ende andere gebreken, soedattet heer seer machteloes wert, als men wel geloven mach; ende oec wast dan²⁴⁷ alten couden winter, dat si vele couden leden. Ende die hertoghe screef vele compasselicke brieven aen sommighe heren van sinen landen om bystant ende hulpe van volcke ende ghelde ende van vytaelge te hebben, want hy van daer nyet gheraken en conste sonder assistencie, hulpe ende bystandt van sinen landen. Mer lacen! hy en creech nyet. Hem weert ghesonnen enen waghen mit ghelde gheladen, mer hy bleef onderweghen verdonckert by enighe onghetrouwe dienres tot Lutsenburch, soedat die edele vrome prince, myt sinen volcke by hem sijnde, in deser groter armoede ende cattivicheden mosten bliven leggen zonder enige troeste, mits denwelken si haer cracht ende moet verloren; waerom dat die capiteynen impatient

245 aldus B; hult A.

246 aldus C; gecregen AB.

247 den AB.

[p. 364v]

ende onlijdsaem geworden sijn, murmurerende swaerlicken tegen den hertoghe. Soedat op een tijt de capitein van den Lomberden doer grote molestacie ende vervolginge sijnre soudeniren om haer soudie ende maentgelt te hebben, gecomen is totten princen, ende begeerde mit vruntliken woerden betalinge te hebben voer sine knechten ende soudeniren, ende claechde mit allen seer hoe moeylic hem zijn zoudeniers waren, ende hoe groten gebrec van honger ende dorst si leden. 'Gaet henen', sprac die prince, 'ende sijt te vreden, ende stelt u volc oec in vreden'; ende als hi den prince seer importuyn ende lastich was, sloech hem die prince onder sine wangen, segghende: 'Wat meendy, dat ic tbeter hebbe? Gaet nu henen!' 'Danc hebt', sprac die Lombert, ende ging henen mit alle zijn soudeniren ende knechten, ende gaven hem onder den hertoge van Loreinen, ende van stonden an ontseiden si den hertoge van Bourgondien; van welke toecoemst die hertoge van Loreynen seer verblijt was, ende vernam alle den gestandenis ende manieren van den hertoge van Bourgondien, ende heeft terstont alle zijn volc bieen vergadert, ende dede den hertoge dach ende velt beteikenen om enen strijt te vechten. So heeft dan de hertoghe van Bourgondien een deel van sinen volcke voir Nansij laten leggen, ende is getogen omtrent een half myle vandaen, op een groot, plat velt, ende was op dese tijt enen couden, harden winter, ende dat velt was mit snee al wit ende dicht beleyt, dattet een onbequamen tijt was om te striden. Ende also men seyde, en hadde die hertoge van Bourgondien bi hem niet boven IIII M mannen, ende waren meest crachteloes ende moeloes. Ende mit desen ordineerde hi sine battalgen. Daertegen quamen die hertoge van Loreynen mitten Zwitzen mit groter menichten ende vele dusenden, ende daer began een sware, bittere, bloedige strijt. Mer eylacen! de Bourgonsen en hadden genen moet, ende oec dat si in cleinder menichten waren. Dus worden si jammerlic overvallen ende doot gheslagen, want daer en was geen tijt noch plaetse te vlien, ende en mochten tot hoere tenten niet wederkeren, want hen die wech benomen was. Ende wie dat hem stelde te vlien na der rivieren, de verdranc; oft had hi davontuer over te comen, hi wert terstont geslagen, aldus datter weinich uuten stride wech quamen. Ende die edele prince hertoge Kaerle ten eynde vlyende, wert mit vele volcs verslagen omtrent den riviere; daer hi binnen III dagen na den strijt ghevonden wert, zijn aensichte an tijs bevroren sijnde, ende hadde III wonden in zijn hoeft, hals ende buyke, ende was van alle sijn harnas ende cleinoden spolieert ende beroeft; ende wert van IIII ridderen binnen Nansij gebrocht, ende openbaerlic getoont den volcke. Ende wert daer eerliken begraven in Sinte Nyclaes kercke voer Sinte Jorijs altaer in een loden vat; ende bi hem leit begraven die edele ridder sonder reproche here Jan van Rubenpre, here van Byevene, dye daer oec verslagen beleef mit meer ander heren ridderen ende edelen. Daer werden oeck vele grote heren gevangen, als die grave van Nassouwen, die grave van Chymay; here Anthonis dye bastert, grave van Steenbergen, wert oec gevangen, ende hadde vele wederstoets in sine vangenisse, want diegene dyen gevanghen hadde mochten nauwelic vrijen; want die Franse capiteinen, verstaende dat die grote bastert van Bourgondien, here Anthonis, gevangen was, wouden ijmmers hebben, ende vercreghen overmits enen groten zomme van penningen. Ende wert den coninc Lodewijc van Francrijck overghelevert, ende bleef enighe jaren in hoesscher vanghenisse, mit alle sine familie ende huysghesin, ende impetreerde ten lesten den conincs gracie, ende wert mit allen seer van hem gheeert ende verheven. Ende soe deden mede dye grave van Nassouwen²⁴⁸, die grave van Chijnay, here Baldewijn die bastert van Bourgondien ende meer andere ghevangen, edelen ende onedelen. Ende alle die voer die stede van Nansij laghen worden allegader ghevanghen oft gheslaghen, want si gheen hoeft en hadden. Dese bloedighe strijt ghesciede²⁴⁹ in den jare M CCCC ende LXXVII, opten Heylighen Derthienen avondt, na den tijt dat dese edele vorst²⁵⁰ ende prince hertoghe Kaerle sine landen van Hollant, Zeelant ende Vrieslant mit sine andere landen regeert hadde IX jaren, VII maenden ende IX daghen. Ende hadde alle dye tijt sijns regiments ende dominacie regeert in groter oorloghen ende vele

248 nossouwen AB.

249 geesciede AB.

250 varst AB.

[p. 365r]

striden. Ende als die tidinge van zijn doot quam in sine landen, so waren vele menscen droeve, ende zommige blide; ende dat daerom: mits zijnre oerlogen ende scattingen die hi van den landen nam. Mer si hadden mit meerder redenen mogen bidden om zijn lange leven, want het ging vele quaelicker in zijn landen na zijnre doot, dan tin zijn leven gedaen hadde. Ende vele gecke luden seyden daernae menich jaer, dat hi noch leefde. Zommige seyden dat si en gesien hadden; ende si wedden, ende deden grote comanscappe op zijn leven ende wedercomen. Mer eylacen, hi was doot, ende en quam niet weder. Hi was een rechtvaerdich man in allen sijnen gerichten, ende hilt zijn landen in goeden vreden, dat dye koepman sekerlyck wanderen mochte. Ende daerom heb ic also dic na der tijt horen seggen ende wenschen, dat God geven woude dat hi noch levede. Want na sijnre doot stonden dye ghemeenten van der steden op tegen die wethouders ende regeerders van den landen, zonderlinge in Brabant ende in Vlaenderen, hem opleggende corrupcien ende ander excessen. Ende in desen landen van Hollant bestonden die partien sere tegen malcanderen op te staen, die ene stede tegen den anderen, ende elc thoende sine macht daer hi conde ende mochte, want daer gheen ontsich noch vrese, justicie noch recht in den landen en was, etcetera.