Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van enen strijt die wederom geviel tusscen hen beyden, daer die Munsterse ende Coelschen die meeste scade of hadden.
Dat LXXVII capitel.

In desen tijden, ende terwijlen dat dit gesciede, so wasser een quaet regiment in des keisers heer; want wat den ene beliefde, mishagede den anderen. Wairom dat dye legaet al te nae tstic solliciteerde ende arbeide om den pays dijer begrepen was, ende een luttel labefacteert ende gebroken was, weder mochte refoveren ende in zijn eersten vigore ende cracht brengen ende reduceren. Ende als hi an beyde sijden vele reden ende woorden hadde gehoort, is hi noch eens gereyst in des hertogen heer; ende als hy des hertoges meninge ende opinie had verstaen, is hi mitten selven antworde weder ghetogen bi den keiser, begerende dat die hertoge II of III van zijn raet mede geven wilde, dwelc die hertoge gaerne dede ende admitteerde. So zijn geordineert mitten legaet te gaen dye biscop van Apulien, die grave van Meghen ende meester Jan Esbath. Ende als si des keysers tenten ghenaecten, worden dese drie des hertogen raden buten gehouden, ende en mosten bi den keyser niet comen. Aldus ging die legaet allene, wairom dat die legaet alleen niet doen en conde. So was van de XVI dach des maents van junio anstaende, ende den dach began onder te gaen. Ende in den avont begonnen hem des keysers volck rede te maken int harnas voer der zonnen onderganc. Dit vernemende des hertogen volc ende wakers, deden dyergelijken. Die wakers van des keisers heer verdructen ende bescadichden des hertogen volc ende wakers, want si zijn leger ende wagenburchte al te na quamen; wairom de hertoge in persone selver opgeseten is, ende reet omtrent sinen voirgeburcht van sinen leger ende sant enen bode tot des keysers wakers ende hoeders, die sinen leger seer na gecomen waren, dat si achterwerts souden staen; dwelc dat si deden. Ende al achterwerts gaende, hebben hem nochtans des keysers volc gewapent ende versien van allen strijtber instrumenten ende hantwere. Dit merkende des hertogen volc, deden dijergeliken. Die hertoghe in zijn parc ghekeert wesende, worden dese II partien murmurerende ende tegen malcanderen oplopende, mit woorden ende mit werken, dattet ten lesten tot enen fellen stride gecomen is. Dit siende die in tshertogen parc logeert waren, wapenden hem snelliken ende sijn hoer wachters te hulpe gecomen. Ende dairtegen quamen een deel van den reysigers ende voetgangers uut des kyesers heer van den berch nederdalende, met bussen ende ander artelrije, ende overvielen die Bourgonsen crachtliken. Mer ten lesten zijn de Bourgonsen so dicht ende vast by malcanderen gevallen, ende bevochten desen Munsterssen ende Coelschen soe vromeliken, dat si se dronghen mit heercrachte tot an des keysers waghenburchte: ende en mochten niet verder wijken, waeromme dat si van noots weghen weder van den berch nederquamen, sonder enyghe weer te doen, wikende achterwerts, na den Rijn toe. Ende alsoe sij hem allegader opten berch niet onthouden en mochten, so worden sij mit groten hopen in den Rijne ghedronghen, ende verdrencten mit groten hopen. Ende als men in der waerheyt seyde op dye tijt, ende datselfde affirmeerden dye in den slach waren, datter van des keysers²⁰⁵ volc op dyen avont so gheslagen ende verdroncken worden omtrent XV C man. Aldus worden dye Munstersschen ende Coelschen crachtelicken²⁰⁶ overvallen ende verwonnen van des hertoghen volke, dye voermaels pleghen te roepen, verachtende den Bourgonsen, ende ryepen: 'Heyda, heyda!' ende sweghen nu voertaen, ende en dorsten den Bourgonsen niet weder bestoken, want si dair qualicken gheweest hadden. Ende dese mangelinghe ghescie-

205 seykers AB.

206 ceachtelicken AB.

[p. 356r]

de buten des keysers gebot ende bevelen, want dair was een gebot doer theer laten gaen, dat niemant hem buten der wagenburch stellen en souden; ende boven desen verbot gesciede dese mangelinge. Ende daerom en woude die marcgrave van Brandenburch den anderen uuten wagenburchte niet laten om den anderen te ontsetten ende te hulpe te comen. Ende alst den avont bestont te genaken, worden dese II, overmits den anstaende nacht gesceyden, ende die Bourgonsen togen mit groter victorien ende mit drie grote wimpelen, sonder groot volc verloren te hebben, weder in hoir leger; nochtans verloren si dair twe edele mannen als den grave van Zazon ende des heren neef van Chantray. Ende als si weder in hair leger gecomen waren ende hoer harnas bestonden uut te doen om hem te rusten, worden si gewaer²⁰⁷ dat des keisers volc mit vele blakers, toortsen ende andere licht tot hem werts quamen omtrent haer leger ende den Rijne, soekende ende vergarende haer doden om te begraven. Mer die Bourgonsen en wisten anders niet, dan si gecomen waren om hemluden weder te bevechten; waerom dat si dye hele nacht in roere waren, ende en dorsten hem nyet ontwapenen. Uut desen gescienissen verduchten vele van den princen ende heren an beyde sijden, datter noch om des willen een grote slach ende strijt ghevallen soude, omdat elck noch mit machte ende heercracht int velt bleef leggen. Die keyser vermoede dat dye hertoge eerst uuten velde getoghen soude hebben; mer dat en docht hi in geenre wys te doen, omdat men niet seggen en soude dat hi voer den keyser gevlucht ware, of dat hi uuten velde verjaecht ware. Ende als dye keyser mercte dat die hertoge deerste niet wesen en woude, ende dat des stats van Coelen soudyen ende costen alle dage meest vermeerden, brac hi sine tenten op ende quam binnen Coelen op Sinte Peter ende Pouwels dach, ende alle die heren ende Rijcsteden die hem te dienste gecomen waren, toghen wederom thuyswert. Ende als die hertoge sach ende vernam dat dye keyser mit allen sinen getochte opghebroken was ende nae Coelen ghereyst, dede sine tenten ende pauwelunen mede opbreken ende reysde mit alle sijn volc na den lande van Brabant, ende quam tot Mechelen, ende maecte dair weder gereetscap om te trecken tegen den coninc van Francrijc ende den Switzen, die hem ende sine landen ende ondersaten groote scade dagelics deden, als na geseyt sal worden. Na den mael als hertoge Kaerle van Bourgondien van dye stede van Nuys vertogen was, behilt hem biscop Robbrecht van Coelen (doer wiens instancie ende toedoen dit grote orloghe ende costen ghesciet waren ende so menich man sijn lijf verloren hadde) in den lande van Kempen, ten Bruele ende in Westfalen. Ende lantgrave Harmen van Hessen, des Stichts momber, dye nam dat lant vast in, huden dat een, ende margen tander; ende bleef desen twedracht noch staen tusschen den biscop ende dat capitel ende den lantgrave voorscreven. Ende des jaers dairan, als in den jare M CCCC LXXVI, nam hi in Metkenheim, Morenhoven ende Adendorp. Ende doen quamen biscops Robbrechts vrienden²⁰⁸ weder uut Bruele voer Coelen, ende branden die uuterste poorten van den stenen bolwerke buten Sinte Zeverijns poorte; dwelck den Coelschen sere spijtede, mer si en mochtens niet keren. Hierna, in den jare M CCCC LXXVII, worter een soen gemaket by middele hertoge Willem van Gulic ende van den Berge tusschen biscop Robbrecht van Coelen ende den capitel van den Domkerke tot Coelen. Ende de biscop wert toegeseit dat hi soude behouden zijn leven lang die stat Lechenich mittet slot ende renten dairtoe behorende, ende Heymertzhem opter Swijst. Ende waert sake dat dese renten des sjaers gheen III M gulden waert en waren ende strecken mochten, so soud men hem dat goet doen uut des anders Stichts goeden ende renten. Ende dairmede soude die biscop tevreden zijn ende hem des Stichts niet meer onderwinden ende croeden. Ende corts daerna toech die biscop boven in den lande, ende screef dat hy die zoene ende dadinge nyet houden en woude. Daerna, in den jaren M CCCC LXXVIII, omtrent Pijnster, woude biscop Robbrecht opwerts trecken doer Hessen; ende hi wert gevangen van lantgrave Henrics dieneren van Hessen, ende wert gevoert int lant van Hessen op een starc slot, genoemt Blankenstein, dair hi omtrent twe jaer gevangen sat ende starf in der vangenissen op

207 geghewaer AB.

208 aldus C; vianden AB.

[p. 356v]

Sint Annen dach int jaer M CCCC ende LXXX, ende wert doot ghevoert tot Bonne, daer hi begraven wert in Sint Cassius Monster. Ende na sijnre doot wert eendrachtelicken in sinen stede²⁰⁹ gecoren van al den capitelaren in presencie des ridderscaps ende steden des Stichts van Coelen die grootmoedige prince lantgrave Herman van Hessen, de dat mit sijnre vromicheit, cloecheit ende getruwicheit verdient hadde, leggende ende houwende hem pacientlick ende getruwelic binnen der stede van Nuys als si belegen was, als een van den minsten van hem allen. Dese biscop wert genoemt Harmannus Pacificus, dat is vreedsam oft vredemaker, want in CC ende LX jaren en is gheen van sinen voersaten geweest, de hem so vruntlic, vreedlic ende lyeflic mit sinen ondersaten des Stichts gehouden heeft als dese doirluchtige vorst ende prince tot in sinen doot gehadt heeft. Ende was een speciael lyefhebber ende beminre alre geestliker menschen, ende een devoet ende ynnich here, in den dienst Gods, selver te doen gevende allen geestlicken menschen een exempel van devocien ende oetmoedichede; ende weinich tijts voer zijn doot dede hi in die stede van den Bruel maken al vast bi den castele een cloester van den Observanten Minrebroederen, dien hi seer lief hadde, ende wert na zijnre doot in den Domkercke tot Coelen begraven int jaer Ons Heren M CCCC XCI. Dese ende meer andere gesten ende gescyenissen die in desen belegge gevilen, werden hier een deels int lange verhaelt, om dengenen die dese cronyke lesen sullen te doen verstaen dat proces ende ordinancie des belegs ende oerloechs; want ic andere cronyken gesien ende gelesen hebbe, die seer weinich scriven van desen orloge; ende tselve dat si scriven, is seer favorabel ende gonstich tot eer, lof ende prys der Keiserlicke Majesteit, der Overlantschen heren ende der stat van Coelen, ende tot groten verachtinge ende ondertredinge des hoechgeboren vorst ende prince des hertogen van Bourgondien, narrerende ende scrivende vele grote logenen, dat enen warachtigen cronychyerder niet toebehoert noch en voeucht; want men in der waerheit contrarie bevonden heeft ende daghelixs bevonden wert van dengenen die in den belegge mede waren ende converseerden ende die saken handelden ende tracteerden als genouch gescreven is.

209 stestede AB.