Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat belegge voir Nuys opgebroken wert ende van den tractaet van paise, die de legaet dair maecte.
Dat LXXV capitel.

Des anderen dages na desen scermutsinge, hadden die Nuyssers vernomen datter een bestant tusschen den Keiserlicke Majesteit ende den hertoge ordineert ende gemaect was, dair si uutermaten seer blyde om waren, ende accepteerden ende annamen denselven bestant mede, ende deden haer poorten op desselven dages tusschen een ende twe uren na middage; ende binnen desen bestande gingen des keysers volc in dat Bourgonse heer ende die Bourgonsen weder in des keysers heer, ende besagen de ene des anders leger, ende gingen beide parthien binnen Nuys; ende dair wert vele goets geoffert den heiligen maerscalc Sinte Quirijn van den Bourgonse ende den Overlanderen, ende Nuys wert openbaer gespijset ende versien mit dat hen van node was. Ende dye scepen voeren op ende of den Rijn als si plegen te doen. Binnen dese bestande arbeyde die eerwaerdige here Alexander, biscop van Forlivien, legaet des stoels van Romen, uutermaten seer, dattet tot enen vasten vrede ende payse comen mochte. Ende als hy beyde die partien hadde horen spreken, heeft een tractaet ordineert, als dat die keyser sinen wille voer deen helft, ende dye hertoge sinen wille voer dander helfte hebben souden, in deser navolgende maniere. Dye Keiserlicke Majesteit mitten IIII coervorsten souden staen an dene sijde ende de hertoge an dander sijde. So hebben dan opten lesten dach van mey, int jaer M CCCC ende LXXV, die Keiserlicke Majesteit ende die hertoge gesworen in des legaets handen, ende geloeft opten peine die die legaet declareren soude, dat si souden consentieren, defenderen ende onderhouden alle datghene dat hem in den tractate by denselven legaet ordineert ende geboden soude worden te onderhouden; dwelke dat die Keiserlicke Majesteit voer zijn persoen ende voer den IIII coervorsten²⁰⁰, als die twe

200 corvorsten AB.

[p. 354v]

biscoppen van Ments ende van Trijer, ende den hertoge van Sassen, ende den marcgrave van Brandenburch geloeft heft te onderhouden. Daerna, opten III dach van junio, als dye voorscreven partien concordeert waren in der commissien ende ordinancie desselven legaets, als voorscreven is, heeft die legaet geboden, geordineert ende bevolen also veel als in hem was, den keyser voer hemselven ende den IIII coervorsten, op de peine des overtredinge des gebroken compromis ende eedts, ende op die peine van den banne ende der Heyliger Kercken censuren, dat hy voer den uutgange der dagen des tractaets die men noch uutspreken sal, en sal niet gehengen oft doen gehenghen doer hemselven ofte doir enige anderen princen, nu teghenwoerdich wesende, dat men denselven hoechgeboren vorst, hertoge Kaerle, sine landen, provincien ende ondersaten ghene scade, hinder, letsel oft enich inconvenient oft laster doe, gescie, oft late gescien in eniger manieren. Van welken dagen des tractaets die eerste wesen sal den eersten dach van september; die ander die eersten dach van januario; die derde den lesten van meye, alle naestcomende; ende dat hieromme: omdat die legaet binnen desen tijden soude doen setten in handen van onsen alre heilichsten vader den paeus, alle die steden, sloten²⁰¹ ende plaetsen toebehorende den aertsbiscop van Coelen, ende onder protectien des Keiserlicke Majesteit, want se van sijnre jurisdictye ende gherechte waren. Daerenboven allen diegene dye ijet besittende waren den capitel van den Domkercke van Coelen toebehorende, dat si oec mede alle causen, gescillen ende twisten tusschen den biscop ende den capitel sullen setten ende stellen in handen ons heylich vaders den paeus, totten voorscreven dagen des tractaets. Niettegenstaende al, behoerden die saken ende gescillen voir den Keiserlicke Majesteit te rechten te staen sullen; nochtans binnen dien tiden tusschen den biscop ende sine capitel alle twisten ende discoorden cesseren ende in vreden staen. Des anderen dages, ende was opten vijften dach van junio, is die legaet getoghen bi den hertoge, ende heeft hem desgelics als voergeseit is ende opten selven peinen, censuren ende bannen, bevolen, ordineert ende alsoe veel als in hem was, den hoechgeboren vorst hertoge Kaerle geboden, dat hi hem van den causen, twisten ende discorden voorscreven²⁰², staende tusschen den vromen aersbiscop van Coelen ende sine capitel, mit machte niet en intermittere ende onderwinde, mer dat hy gehenge ende laet die sake decyderen ende determineren onsen heyligen vader den paeus, als voorscreven is, ende dat hi revocere ende overgeve die voechdie ende momberscap des voorscreven Stichts van Coelen. Ende hierenboven soude hi de stede van Nuys setten ende laten staen onder die protectie ende bescermenisse des legaets den tijt van desen drie terminen des bestants. Dit altesamen geloeft, gesworen ende geseyet wesende, hebben die Keiserlicke Majesteit ende dye hertoge secrete sprake mit malcanderen gehadt, makende oec tractaten ende condicien, sonder enich beloftenissen van ede oft verbande. Hyerom mach men uut desen tractate claerlicken mercken, hoewel dat die coninc Lodewijc van Francrijc ende hertoge Reinolt van Lottringen mitten keyser ende Coelschen hem verbonden hadden tegen den hertoge van Bourgondien, nochtans en waren si in desen tractate niet begrepen. Ende de hertoge en woud se oec daerin niet begrepen hebben, want hi docht se noch te bevechten alst tijt gave. In desen tractate en waren oec niet begrepen hertoge Zegemont van Oestenrijc, noch dye Switsen, dye sine landen dagelixs infesteerden ende bevochten, ende groot scade daerin deden. Ende die hertoge hadde nu vercreghen dat hy sonderling voer tbeghinsel van desen oorloge dicwils begeert ende geeyscht hadde: te weten, dat alle des biscops saken souden geordineert ende gestelt werden in handen ons alreheylichsten vader den paeus, uutgesloten wesende alle wegen van injurien, gewelden ende violentien. Voert so was geordineert, so wanneer dat die hertoghe sine leger op brake, dat alsdan dye keyser sinen leger mede op breken soude, ende elck soude sijns weges thuyswert reisen; wairom dat die hertoge sine tenten ende pauweljonen op heeft doen breken myt alle sine strijtber instrumenten, ende is van der stadt van Nuys opghebroken ende vertoghen, als hy twalif maenden daervoer gelegen

201 slote AB.

202 vooscreven AB.

[p. 355r]

hadde, ende sloech sine tenten weder neder ter sijden uut op een half mile na des keysers leger, hebbende after an den rugge dat bosscagye bi eenre brug leggende²⁰³ op twater ghenoemt die Derne. Die van Nuys loofden ende dancten God van hemelric, Sijnre liever Moeder ende den heiligen marscalc Sinte Quirijn, dat si van desen swaren belegghe, dangijere ende oorloge verlost waren. Men seyt ghemeenlic dat die stat van Nuys dicwils beleyt is geweest, mer nije gewonnen. Mer boven allen anderen die die stat ye beleyt hebben, heeft hem die hertoghe van Bourgondien te boven ghegaen in vromicheden, dat hi dat eylant leggende voer die stat becrachticht, gheoccupeert ende ghewonnen heeft; wairom dat men geloven mach dat die grote maerscalc ende ridder Sinte Quirijn die stat altijt bescermt ende voer gestaen heeft.

203 lenggende AB.