Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat hertoghe Kaerle beleyde dye stede van Nuys.
Dat LX capitel.

Als die hertoge vernomen hadde, wesende in der stede van Lutzenburch, die scoffierichede ende nederlage sijnre capiteinen ende luden van wapenen, was sere gestoert ende dochtet op dye van Nuys sere te wreken, ende is vandane gereyst tot Mechelen. Ende ghinc selver sitten als enen hertoge toebehoert III dagen lanc ter audiencien in den Perlamente, mit groter staet ende pomposicheden. Van dane is hij gereyst tot Maestricht, om aldaer sine luden van wapenen te vergaderen om te berennen ende beleggen die stede van Nuys. Die van Nuys vernemende certein dat die hertoge hem overcomen ende beleggen woude, baden ende begeerden assistencie, hulp ende bystant van horen goeden vrienden ende fautoren, omdat hertoge Kaerle een groot, machtich prince ende vorst ware, die wonderlike dinghen in den landen bedreven hadde, ende si clein geacht waren bi sulcken groten, mogenden prince ende here. So was dan dye stede van Nuys een vast, starck steetken, wel bemuert mit twe dubbelde muren, mit grote, starcke toornen. Ende twas niet groot, mer twas alle den landen doer sere vermaert om der reliquien ende heylichdoms des groten heer ende maerscalc Sinte Quirijn. Ende binnen der stede lach een schoen convent ende abdie van jonfferen canonissen, die den monster ende kercke Sinte Quirijns bewaerden, ende noch een cloester van den Minrebroederen. Aleer dat belegge began, waren alle die joncfrouwen meest wech ghetogen ende geruymt. Die Rijn heeft horen loop ende cours verby die stede, ende buten der stede na den landen van Gelre ende van Cleve leit een groet, genoechlick bosschagye, ende an dander syde, na Coelen toe, leyt een scoen Reguliers cloester; mer alle die broeders, uitgeseit IIII of V, waren mit al hoer cleinoden binnen Nuys gevlucht. Ende noch so ghinc om die stede een hogen dicken walle, mit vele wijchusen ende fortressen, ende hadden binnen der stede hem wel voersien van wijn, koern, koyen, ossen ende scapen, ende van als dat hem van node wesen mocht.

[p. 345v]

Ende binnen der stede waren gecomen vele vrome ende stoute capiteinen mit vele zoudenieren ende knechten, te paerde ende te voet, dair die overste of waren lantgrave Harman van Hessen, momber ende voecht des Stichts van Coelen; joncheer Evert van Witthem, here Jan van Lijgskercken, here Gheerlof van Bredenbach, ridderen, ende here Marcus, een here ende ridder broeder van der Duytscher Oerde, mit meer andere heren, ridderen ende edelen. Here Jan van Lijgkercken, ridder, was ordineert te wesen overste capitein ende hooftman van den poorteren van Nuys. Mer here Geerlof van Bredenbach, omdat hi een out ende expert oerlochsman alle sine dagen was geweest, wert geordineert ende ghestelt die overste hooftman ende capitein van alle den volke van wapenen; ende onder desen stonden alle dander capiteinen ende hooftmannen, ende haddet meeste bestier ende regimente van den oerloge; ende wert dat oerloge mits sijnre voersichticheit, cloecheit ende wijsheit geregeert ende beleet. Als nu die hertoge veel volcs van wapenen uut alle sine landen bi hem vergadert hadde, is hi van Maestricht ghereyst ende quam tot Erckelens, ende vandaen tot Kemp, ende quam op die octave van Sinte Marie Magdalenen dach in groter mogentheit, ende beleyde dye stede van Nuys. Ende hi nam selver sijn logijs in den overcloester van den Regulieren; ende die heren, de bi hem waren, lagen after den cloester in den boemgaerden, ende waren te samen omtrent III M paerden ende een M voetknechten; in welke cloester die hertoge mit sinen heren dagelicx quamen horen misse, die gedaen werden van den broeders die in den convent gebleven waren; waerom dat se dye prince onder sine protectie genomen hadde, dat hen geen quaet noch overlast en gesciede. Ende sant hen dagelics spise ende provande van sijn eygen tafele, behalven datgeen dat hem gegeven wert ende geoffert voer horen diensten ende officien die si voer den doden ende andere deden. Voert hadde die prince strengelic ende scarpelic doen bevelen dat niemant van sine zoudenieren en souden die naeste dorpen beroven noch ontnemen dat si behoefden; mer soudent betalen na sine waerden. Ende dit op verboernisse van gehangen te worden. In desen oerloge ende belegge en waren die here van Ravensteyn, noch here Anthonis van Bourgondien niet, want die here van Ravenstein tot Brusel seer cranc was, ende here Anthonis was in Engelant by den coninc, om tracteren van den toecomende oerloge van Francrijc. So waren dan mitten voorscreven hertoge voer Nuys gecomen vele edele princen, heren ende edelen, vrome, cloecke oerloechsmannen als here Robbrecht van Beyeren, aersbiscop van Coelen; hertoge Willem van den Berge ende van Gulic; joncheer Jan, hertoge Jans soen van Cleef; grave Vincent van Moers; grave Jan van Marle; grave Engbert van Nassouwen; grave Evert van Ardenburch; grave Lodowijc van Wintonien, here van Gruythusen, stedehouder van Hollant; graef Jan van Chimay; grave Gwye van Megen, here van Hombercourt, die president oft stedehouder des stats ende lant van Ludic; here Jan van Egmont; here Frederic van Yselstein, sijn broeder; here Reinolt van Bruechusen; Phillips, des heren zoen van Bergen an Zoem; Baernt van Ramste, een vroem, stout ridder uut Swaven, mit meer andere heren, baroenen ende ridderen; noch so had coninc Eduwairt den hertoge sijn swager gesonnen VI M vrome Engels archiers, ende die Venecianen hadden gesonnen VIII M Lomberden, daer capiteinen ende hooftluden of waren dye grave van Cremonen ende die grave van Combaets; ende here Jacob Galioets, een vroem ridder ende een groot prince uut Clein Egipten, hadde hem gesonnen een groot deel ende menicht van Moerianen. Voirt hadde die prince sijn volc gedeelt ende ordineert al omme die stat: an die Hampoorte lach here Boudewijn van Lannoy, capitein van Zutphen, mit VIII C paerden ende VI C voetknechten, ende waren meest al Lukeners; an der Tollepoorten lach here Reyer van Bruechusen, ende hadde VII C paerden ende CCC te voet; voer dye Nederpoorten an den Rijn lagen dye Lomberden voorscreven, VIII M; op die Waerde lach die here van Montfoirt ende here Joest van Lalleing, ende hadden XII C paerden ende VI C te voet; op die Hamme lagen die Engelschen, VI M te paerde ende te voet; noch waren int heer busscyeters mit horen knechten, CC. Item, gravers ende delvers,

[p. 346r]

II M arme lantbueren. Item, der vrouwen waren XV C. Item, papen, scrivers ende carmerlingen CCCC. Item, hadde dye hertoech verboden op lijf ende goet, so wat gerucht dat int heer quame, bi dage oft bi nachte, dat niement van sine leger opbreken soude, mer elc soude sijn leger hoeden ende bewaren. Item, so dede hi uut riden II M paerden, om voeder te bestellen, in allen cloesteren, steden ende dorpen daeromtrent. Ende heeft dat heer al omme doen begraven mit hoge wallen ende wagenen, dat men niet lichtelic dairin comen en mocht, ende hadde in die wallen doen setten poorten ende draybomen ofte ameyden, dat die vianden nyet lichtelic daerin comen en mochten; ende aldus was de stede alomme so vast beleyt, uutgeseit an de side daer dat eylant mitten Rijne leyt, wanttet geen bequaem plaetse en was om een leger daerop te stellen; ende als die hertoge alle sijn heer ende volc in goeder ordinancie ende manieren gestelt hadde, sine bussen, slangen, cortouwen, mortieren ende andere grysselike instrumenten opgerecht, gruete hi die van Nuys mit der meeste busse die hi hadde, ende werp een steen in der stat; ende dye van Nuys grueten hem weder mit III die meeste bussen die si hadden, ende worpen die weder int heer. Dit belegge voer Nuys was so gryselic ende vreeslic, ende so heerlic geordineert, dat men in II C of III C jaren nye desgelijcs in enige landen dairomtrent gesien oft gehoert hadde; wantmer al kerstenheit doer of wist te seggen.