Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van sommige scermutsingen ende striden tusscen den Lukeners ende hertoge Phillips' archyers.
Dat XLVI capitel B.

Hierenbinnen dat dese dingen gescieden, quam here Marck van Baden binnen der stat van Ludic,als hi beloeft hadde; van welcker coemste die Lukenaers sere verblijt waren. Hi dede mitten Lukeners vele quaets int hertoechdom van Limburch; si roofden, branden vele dorpen ende hoven ende en spaerden die heilighe plaetsen nyet, noch kercken, cloesteren, gasthusen, noch hoer dienres. Ten lesten, dese here Marck anmerckende haer tyrannicheden ende hoer indiscrete ende vertwifelde wercken, nadien dat hi dat landt van Valkenburch sere ghescent, verwoest ende

[p. 309r]

⁹⁶ vele dorpen verbrant hadde, op die frontieren van Brabant ende Namen, doer raet ende ingeven⁹⁷ des bisscops Johans van Tryer ende biscop Joris van Mets sine broedere, ende ontfangen hebbende de penningen van den coninc Lodewijc van Vrancrijc gesonden, cloekelic ende wiselic, wel beraden, sceide heimelick uuten lande van Ludic ende reysde na Colen. Die Lukeners bi den paeus Pius verbannet wesende, worden bi den selven peus aggraveert ende reaggraveert mit swaren censuren ende maledictien, bleven verhart ende rebelle God ende der Heiliger Kercken; ende als verwoet ende rasende, vertwifelt volc, bedreven si overal veel quaets, datwelke die goede hertoge Phillips van Bourgondien altesamen verduldelic van hem verdroech. Hierenbinnen, als int jaer M CCCC LXV, als dye grave van Charloys mit groot volck van wapenen in den zomer int conincrijc van Vrancrijc lach ende den stat van Parijs belegen hebbende, als voorscreven is; ende dye Lukeners niet en wilden den paeus ende der Heiliger Kercken obedieren, allegerende dat die paeus meer faveerde ende gonstich ware den biscop ende den hertoge, dan hemluden. Daerenboven dat si mit dreigementen den legaet uut horen landen verjaecht hadden, dwelke altesamen die legaet te Romen comende den paeus ende sine cardinalen narreert hadde, ende dat si dat interdict niet en achten, worden si van den paeus Paulus die II anathematiseert ende vermaledijt, datwelcke si oec altesamen niet en achten ende versmaden, verdrivende ende vervolgende horen bisscop mit groter onwaerdicheit, ende alle sinen vrienden verdrivende, ende doende vele moerden ende dootslagen, die een tegen den anderen; ende dit altesamen doer informacie ende quaden ingeven hore cappeteynen als here Raets voorscreven, Herpert van Zorleth, Vincent van Bueren, ballinc uut Gelrelant, Staets van Stralen ende Jans die Wilde, ridderen. Ten lesten, als si in geenre manieren van hore boesheden ende vertwifelde wercken ende misdaden nyet ophouden en wouden, so screef die paeus Paulus die II totten hoechgeboren vorst, hertoge Phillips van Bourgondyen ende sinen soen, den grave van Charloys, hen bevelende uut machte des Stoels van Romen, dat si als bisondere mogende princen ende zoenen der gehoersaemheit des Heiligen Kercs van Romen, compesceren ende bedwingen souden mitten swaerde ende gewapenderhant den Lukeners van hore prophane overtredingen, rebellicheden ende ongehoersaemheden, ende dat si die brengen souden tot subjectie ende obediencie der Heiliger Kercken. De Lukeners dit vernemende, als ongesinde ende verwoede menschen, doer sduvels ingeven, senden openbaer brieven van ontsegghinge tot hertoge Phillips van Bourgondien, in denwelcken si ontseiden den doirluchtigen⁹⁸ prince, sinen soen, den grave van Charloys, op die tijt wesende in Vrancrijc, wel wetende, dat hertoge Phillips out ende onbequaem was der wapenen. Dese brief wel gevisiteert ende gelesen hebbende, sprac hi: 'Desen brief en roert mi niet, mer Kaerle, minen soen; dus laten si hem soeken in Vrancrijc.' Want hi op die tijt int oerloge tegen den coninc sere becommert was, ende sant die boden sonder antwoert wederom tot Ludic. Die Lukeners, anmerckende dat die hertoge den ontsegge niet en achte als hem niet angaende, mer sinen sone, so ontseiden si hem mede. Dye hertoge als een edel ende milt prince, dede den bode geven LX gouden lewen, ende hi trac weder na Ludic. Terstont na desen togen die Lukeners mit groter macht int hertoechdom van Limburch, van Brabant, int graefscap van Namen, ende als een verwoet ende vertwifelt volck deden si veel quaets: si bebolwercten die kerck te Montenaken, ende maecten daerof een casteel, ende deden daer veel quaets uut; ende hadden daer haer toevlucht als een speloncke ende cuyl der moerdenaren. Die prince dit horende, dissimuleerde int eerste, op hope dattet beteren soude. Als si mitten vier ende swaerde bestonden die landen te verwoesten, so ordineerde hi sommige capeteinen, dye hem resisteren ende wederstaen soude, bescermende die frontieren ende palen sijnre landen, als hertoge Jan van Cleve; grave Jan van Nassouwen, drossaet van Brabant; den here van Gruythusen, stadthouder van Hollant; here Jan van Wassenaer;

96 CCC sx AB.

97 eerste e van ingeven kopstaand AB.

98 doirluchtiven AB.

[p. p.309v]

here Jacob van Gaesbeec; den marcgrave van Ferraer uut Lomberdien; den grave van Mandersceyt; den here van Hoemoet; ende here Henric van Naeldwijc. Dese togen int graefscap van Loon, rovende ende brandende vele dorpen. Niettemin hoewel die doirluchtige prins hertoge Phillips van den Stoel van Rome requireert ende versocht was als voirscreven is, en heeft hi nochtans tegen den Lukeners yet attempteert te doen, hi en screef eerst minliken an die stat ende Raet van Ludic, vermanende dat si van hore raserien, rebellicheden ende ongehoersaemheit wilden ofkeren, ghehengende ende admitterende dat hoer heer ende bisscop sinen bisdom rustelic ende vredelic besate, als dat betaemde ende behoerde; ende dat si den paeus ende sine geboden obedieren ende gehoersaem wesen souden, of hi, als wittelic daertoe gherequireert ende versocht van den stoel van Romen, soud se mit gewapender hant brengen tot gehoersaemheit der Heiliger Kercken. Alle dat hi hem screef ende vermaende was al tevergeefs, ende hilden sinen vermaningen ende doechtlike onderwisingen voer spot ende scimp, betrouwende in hoer menichvoudicheit ende cracht hoers stats ende bisdoms. So waren daer vele devote, discrete ende godvruchtige mannen (want men binnen der stat ghene cerimonien noch Godlike diensten en dede); dese togen uuter stat ende quamen tot Maestricht ende in anderen plaetsen buyten dat bisdom, ende bleven daer woenachtich. Als nu die Lukeners als verbaest ende vertwifelt volck, verhardende in hair boesheit, mit groter macht van volke hertoge Phillips ende sine landen mit roeven ende branden vele scaden hadden gedaen, ende want sijn soen niet bi hem en was, ende hi als een out man onbequaem te wapenen, ordineerde die cappeteinen voorscreven; ende hertoge Jan van Cleve⁹⁹ track terstont mit groot volc int lant van Ludic, ende wan Loesbosch des dages na Sinte Lambrecht. Daertegen quamen¹⁰⁰ die Lukeners mit gewapender hant om den hertoge te wederstaen des saterdaghes na Sinte Lambrecht, int dorp genoemt Geetbeets; ende daer bleven C ende XX Lukeners verslagen. Die ander dat siende namen dye vlucht. Daerna quamen si weder int selve dorp, ende doe lieten si daer XII man. Hier quamen die poorters van Sint Truyen uutgelopen om te vechten, ende daer worden C ende II van den poorters verslagen. Dit geschiet wesende, vergaderden die capeteinen bieen omtrent IIII M paerden, ende togen op Sinte Urselen avont int dorp van Montenaken, ende staken dat an brande, ende voert alle die dorpen daer omtrent gelegen; ende als si wederkeren wouden namen si op te branden die molen van Montenaken. Dit vernemende die cappetein van den Lukeners leide hen lagen onder wegen, starck wesende omtrent III M man, wel getuycht ende gewapent, om desen Bourgongoens te bespringen. Dit hadden si haest vernomen ende stelden hoer volc in goeder ordinancien ende reden voert, ende staken dat vier in den molen. Doe braken die Lukeners op, ende daer geviel een scarpe scermutsinge; mer die Lukeners worden vluchtich, ende bleven daer al meest verslagen die te voet waren, ende weinich van den reysigers te paerde ontquamen, want dair bleven wel omtrent XVIII C verslagen, ende dander liepen al weder na Ludic toe. Daer deden die II ridderen uut Hollant, als here Phillips van Wassenaer, ende here Henric van Naeldwijc, grote vromicheden ende feyten van wapenen; want si den here van Gruythusen, den stedehouder van Hollant, mit groter crachten ende vromichheden verlosten uut der Lukeners handen, die daer anders doot gebleven soude hebben. Des anderen dages reysden dese heren wederom tot Montenaken, ende lieten bi enen priester dat Heilige Sacrament ende des Heiligen Olijs mitten anderen reliquien ende cleinoden uuter kercken dragen, ende staken die doe an brande, ende verwoesteden se tot in den gront, ende braken se of, dair oec vele van den Lukeners in gevlucht ende gelopen waren, dyer allegader mede verbranden ende versmoerden.

99 Clene AB.

100 qnamen AB.