Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van enen groten oerloge dat biscop Roelof van Uutrecht hadde tegen dat Sticht van Monster; ende van den twedracht dye daer gheviel tusschen hem ende die ecclesie van Uutrecht.
Dat XVIII capittel.

Daerna, in den jare M CCCC ende LI, is een groot oerloge opgestaen tusschen joncheer Walraven van Moers ende here Ederick des graven soen van der Hoey om dat bisdom van Munster; want die stat van Munster mitten meesten deel van den Sticht, ende een deel van den capitel wouden hebben heer Ederic van der Hoy voerscreven; ende dair viel mede toe hertoge Jan van Cleve, grave Jan van der Hoey ende meer ander. Ende dat meerre deel van den capitel coren heren Walraven, des graven soen van Muers; ende dair vielen mede toe biscop Dirc van Coellen, sijn broeder, biscop Roelof van Uutrecht, hertoghe Aernt van Ghelre ende grave Frederic van Muers, heren Walravens broeder; want here Walraven hadde die confirmacie van den paeus. Ende in desen tiden was een cardinael ende legaet in desen Nederlanden gecomen, geheten Nicolaus de Cusa, om te reformeren sommige van den geestelicken staet ende alle nonnen te besluten. Ende dese cardinael predicte tot Coellen, tot Uutrecht ende tot veel steden selve ende gaf oec oflaet van allen sonden. Dit oerloge van Munster dus staende, was by den voerscreven

[p. 293r]

cardinael een tractaet gemaect tusschen biscop Roelof van Uutrecht ende heren Walraven van Muers, den elect van Munster, mit groter vrientscappe, also als die van Munster geen van Muersse tot horen biscop hebben en wouden, waert sake dat men se becrachtigen mocht, so soude here Walraven sijn electie ende bisdom van Munster over resigneren here Coenraet van Diephout, bisscop Roedolfs broeders soen, die domproest van Oesenbrugghe ende proest van Deventer was. Ende des soude biscop Walraven jaerlicxs uut dat bisdom van Munster hebben een seker somme van penningen; ende des soude hi noch hebben uuter precare den thienden penning van der geestelicheyt van den crisdom van Uutrecht; mer dat soude bisscop Roelof mede deylen. Ende hiermede soude alle ghescelinge ende twedracht van outs ende van nyewes tusschen bisscop Roelof ende bisscop Walraven te nyete wesen. Ende dit vercreech die cardinael Cusa voorscreven an den paeus, dat hi bullen gaf van den precare op here Walraven van Muerse. Ende biscop Roelof nam dit oerloge van Munster so starck an, dattet hem so groten goet coste, dat hi also sijns scats quijt wert, ende wert een arm heer. Ende als men den voerscreven precare hebben woude van den gheestlicheit, die vijf collegien van Uutrecht mit alle die gheestlicheit appelleerden daerop; mer ten mocht hem nyet baten; ende het sceen men woudet hem nemen. Die ecclesie cesseerden van den dienst Gods, sonder die Jacoppinen, die songen alleen, dat hem namaels opbrack. Ende aldus werttet tusschen biscop Roelof ende der ecclesien sere quaet. Ende dye ecclesie las ten lesten dye maledictie over denghenen die se persequeerden; mer si en noemden niement. Ende die ecclesie vernam dat men se allenken som vangen ende halen soude, ende dwingen die precare te geven. Die V collegien ende die IIII prochykercken sloten miteen, groot ende cleyn, out ende jonc, dat si van der stat oft van niement gevangen en wouden wesen of horen minsten dienre gevangen en wouden hebben, si wouden daer gelijc voer bliven; ende deden alle nacht in haer collegie waken, ende dat elc sijn cloc slaen soude als hi noot hadde. Biscop Roelof die was een wijs, hovaerdich heer, die en behaechde dit niet, ende reet uuter stat op tslot ter Horst. Ende die raet van der stat ende die die stat regierden die ghingen te rade, ende wouden die ecclesie daertoe brengen ende dwingen, dat si hoer waken ende vergaderingen ofstellen souden, ende wouden corrigeren alle die waerlike ambochtsluden die der ecclesie holpen waken. Die ecclesie van den V collegien ende IIII prochykerken, out ende jonc, vergaerden³⁹ bieen in den Doem; ende dit vernemende, togen si haer harnas an om te keren ende doot te bliven dan men se also overvallen soude. Ende dit gesciede in den jare ons Heren M CCCC ende LV, op Sinte Pouwels dach Bekeringe in den winter. Ende als dit dye burgers van Uutrecht vernamen, so liepen si al gemeenlike by der ecclesie in den Doem, ende seyden, si wouden by der ecclesie leven ende sterven, want si waren diegene dair si alle haer broot an wonnen; ende si en wouden den hoemoet van dengenen die die stat regierden niet langer liden die si bedreven. Ende die gemeente van den burgers wies so groot, ende si ghingen opter Plaetse ende voer der stadthuys, daer den Raet op was. Ende dye Raet most alsulke dingen van der ecclesie ofstellen als si vernamen. Ende die joncheer van Montfoerde dadingde daertusschen, dat die Raet quam in den Doem, int capitelhuys by der ecclesie ende voer die gemeente; ende alle dat die gemeente doen hebben wouden, dat most den Raet consenteren. Ende die prelaten mitten burgemeesters die ghingen staen op docxsael in den Doem, ende daer riep men of hoe alle ding wesen soude. Ende van daen moste den Raet gaen mitten prelaten opter stathuys, ende daer most men mitten clocke alle ding ofluden. Ende daer lagen die prelaten in hoer religien by den burgemeesters ende Raet voer der stathuys, ende daer riep men of van allen dingen die men begeerde voer den burgers, die daervoer stonden; ende daer most men der stat grote zegel an stucken slaen ende vele dingen, die de burgers hebben wouden, mosten geschien. Ende die ghemeente maecte een ordinancie dat in allen straten

39 vergaeerden AB.

[p. 293v]

gemeenlic vergaderinghe was⁴⁰ dair maecten si een beckenslach; ende als men een becken sloech, so sloech men in allen straten een becken, ende so liep elc int harnas daer hi geordineert was. Ende dair waren dan op een corte tijt IIII of V M man oft meer bieen, dat een vreselic dinc was. Ende si setten ende coren den Raet van der stat op een ander manier, ende setten die nader burghers sinne. Die ecclesie ontboet here Ghijsbrecht van Bredenroede⁴¹, den domproest van Uutrecht, die op die tijt in Den Haghe was, ende die domproest quam tot Uutrecht by der ecclesie.

40 naar C, p. 174: een gemeen vergaderinghe was; ontbr. AB.

41 Bredenroedede AB.