Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat here Roelof van Diephout biscop van Uutrecht onder sine obediencie creech die jurisdictye int geestelic van tlant van Hollant ende Zeelant, ende van enen groten oploep ende rumoer datter was binnen dye stede van Amsterdam; ende hoe vrouwe Ysabele, hertoechinne van Bourgondyen in Hollant quam.
Dat X capitel.

Daerna, in den jare ons Heren M CCCC XLI, so heeft here Roelof van Diephout, bisscop van Uutrecht, doer wille ende geboden des mogenden prince hertoge Phillips van Bourgondien weder onder sine geestlike jurisdictie ende obediencie gecregen die steden ende dorpen des lants van Hollant, Zeelant ende Vrieslant; want sijnder den tijt dat here Sweer van Culenburch, biscop van Uutrecht, van den paeus Eugenius ende dat concilium van Basel gedestitueert ende beroeft was, ende hi uuter stat van Uutrecht verdreven, dwelcke ghesciede int jaer Ons Heren M CCCC ende XXVI, so hadden hem

[p. 289v]

die Hollanders ofgetogen van der obediencye des Stoels van Uutrecht tot desen dagen toe. Ende als here Sweer te Basel gestorven was, adhereerden si de electie van here Walraven van Moers, die van sommige verdreven canonicken hem tot enen biscop van Uutrecht gecoren hadden. Mer die grootmoedige prince, die desen twedracht ende sceydinge niet langer gehengen en wilde onder sine ondersaten, geboet op sekere grote peinen, also in den crisdom van Uutrecht en ware nyet meer dan ene harder, woude hi oec dattet ware een scaepscoye.

Omtrent dese tijt als in den jare ons Heren M CCCC ende XLIIII, is een groot rumoer ende oploep geresen in die steden des lants van Hollant, overmits die partien van den Hoecxs ende Cabbeljaus dye teghen malcanderen opstonden, ende dat in deser manieren. Also als voer geseyt is, hadde hertoge Phillips onder sine subjectie ende onderdanicheit XVI lantscappen; ende want hi in elck van dien selver in persone niet wesen mochte om recht ende justicie te doene, waeromme dat hi in sommige van dien heeft geconstitueert ende geset presidenten, regenten ofte stedehouderen, die den ondersaten uut sinen name recht ende justicie doen souden. Ende heeft in den landen van Hollant, Zeelant ende West-Vrieslant geordineert ende geset als stedehouder here Huge van Zanctes, om mitten heren van den Rade die van den prince dairtoe geordineert ende gestelt waren den volcke van den lande recht ende justicie te doen. Ende als dese voorscreven here van Zanctes van sine officie gedestitueert ende beroeft was, heeft die prince in sine stede gecoren ende geset here Willem van Laleyn, ridder uut Henegouwen, wiens dochter here Reinout van Bredenroede, here van Vianen ende Ameide, genoemt Yolent, tot enen wive genomen hadde. So bestonden dan dese II partyen sere vreseliken tegen malcanderen opstaen binnen Amsterdam, Haerlem ende bisonder binnen Leiden, want die rectoren ende regeerders van der steden hadden den prince so grote sommen van penningen beloeft te geven, dat si die niet wel betalen mochten sonder grote exactie ende scattinge van der poorterien der steden; ende die regenten van der steden waren doen ter tijt al meest van der Hoecxs partye; nochtans hadden die andere van den oversten der Cabbeljaus partye in dese bede ende somme van penningen mede geconsenteert. Ende om den prince te voldoen van sinen bede ende beloefde somme van penningen, so worden die exchysen sere verhoecht, ende die poorterie sere beswaert, ende verbonden hem mitten oversten van der andere partyen, waeruut dat een grote twist ende twedracht tusschen dese ij partien opstont. So is dan op Sinte Pieters dach Ad Vincula een groot oploep geschiet binnen die stede van Amstelredam. Want die Hoecxs verjaechden ende verdreven alle die Cabbeljaus ende dye daeran cleefden uut hore steden, ende quamen binnen Haerlem, ende hadden daer haer toevlucht als tot horen vrienden. Ende die regenten van der stede deden terstont soudenieren ende knechten binnen der stede comen om die te bescermen, onder welken dat mede was joncheer Ghijsbrecht des heren soen van Bredenroede ende here Reynouts broeder, ende bleef daer binnen so lange dit oerloge duerde. Ende bi wilen quam dese here Reinout mit vele soudenyers binnen Amsterdam om die stede in goeden ponten te onderhouden; ende dese twedracht stont lange tijt. Ende die regenten van der stede verbanneden ende verdreven oec uuter selver stede alle die fautoren ende poorters die mitten Cabbeljaus toevielen, ende adhereerden. Hertoge Phillips op dese tijt binnen Brusel leggende, ende dese mare snelliken vernomen hadde van desen groten ende hateliken twedracht ende partye, sende dair terstont mit een eerlic geselscap sine huysvrouwe Ysabele, hertoghinne, om mit wijsheden desen twedracht neder te leggen ende weder enen nyewen pays maken. Ende comende ter Goude, wert si daer eerlicken ontfangen, ende vandaen toech si in tsGravenhage³², ende blivende daer een wijl tijts leggen. Ende binnen desen tiden quamen meest alle die heren ende ridderscappen van den landen bi haer om mit raet ende daet haer assistencye ende bystant te doen, als here Franck van Borselen, grave van Oestervant; Reinout, here van Bredenroede; Jan, here van Egmont; Henric, here van Wassenaer; Willem, here van Yselstein, baroenen; Willem, heer van Naeldwijc;

32 stGravenhage AB.

[p. 290r]

Gerrit van Poelgeest, ridderen. Adriaen van Raephorst; Gherrit van Zijl; Jacob van den Woude, Willem van Alkemade met meer andere heren ende sciltknapen uut Hollant.