Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

[p. 288r]

Van een groot oerloge ende waterstriden die die Hollanders ende Zeelanders hadden tegen den Oesterlingen.
Dat VIII capittel.

In den jare ons Heren M CCCC XXXVIII stont een groot fel oerloge tusschen den Hollanders ende Zeelanders an dene side, teghen dye Oestersche steden als Lubeck, Hamburch, Lunenburch, Wismeer, Rostwijck ende Zonde. Die cause ende sake van desen oerloge was dese: Daer was een twedracht in jaren voerleden gheweest tusschen den Hollanders ende die steden voirseit. Ende mit dese stede waren toegevallen die Venechianen, Spangers ende die van Pruchen. Die Hollanders uut rechter simpelheden voeren te water oestwaert ende westwaert, doende haer comanscappe. Ende dus varende, worden si van den Oesterlingen beroeft, gheslagen ende sonder compassie gevangen ende in karkeren geleyt. Ende deden den Hollanders grote ende onverwinlicke scade; waerof dat een groot kijf ende twedracht tusschen hen beyden opgestaen ende gheresen is. Dye hertoge beteikende enen determinaten ende sonderlinghen dach om te spreken van pays ende zoene. Die Oesterlingen senden ten voorscreven dachvert II notabele mannen, als here Henric Rapesilver, ridder, geboren van Danswijc, ende here Henric Voirraet, ridder, geboren van Lubec. Die Hollanders senden oec hoer ambassaten, onder diewelcke dat ene was genoemt Evert Jacobs soen, burgemeester van Amsterdam, ende hadde mit hem gebrocht in scriften alle die scaden die die Oesterlingen binnen desen tiden hadden gedaen, diewelke estimeert ende getaxeert wert boven die L M gouden gulden. Ende als daer vele dingen ende woerden getracteert ende gehandelt worden, spraken ten lesten dye Hollanders ende seyden: 'Siet, ghi heren: daer en sal niet meer of worden, ende wi en willen anders niet doen, dan kiest een van beyden: restitueert ende wedergheeft ons onse scade van uluden ons gedaen, of gaet een openbaer oerloge an tegen ons; ende dat doende, sullen wi onse scade wel verhalen.' Op dese woerden namen die Oesterlingen haer deliberacie, ende ontseiden die Hollanders te vier ende te swaert. Ende mit desen antwoerde togen si elc weder totten hoeren, reporterende watter getracteert ende ghedaen ware.

Die Hollanders, bi consent ende believen van den hertoge, deden maken in Zeelant ende in die steden van Hollant, als Haerlem, Amsterdamme, Hoern, Enchuysen, Dordrecht, Goude ende Rotterdamme ende anderen steden van Hollant, Zeelant ende Vrieslant vele oerlochsscepen, ende versagen hem van veel vrome soudenyers, knechten ende boetsghesellen, mit cloecke cappeteinen ende mannen van oerlogen. Dese aldus vergadert wesende, togen si ter zeewert in groten getale, wel versien van allen des men ten oerloge behoevende was. Ende daertegen quamen die Oesterlingen seer vromelic wel toegemaect, mit scepen van oerlogen ende gescutten. Mer ten bate hemluden niet, hoe cloec, hoe stout ende hoe vroem ende starck si waren: die Hollanders benamen hem XX grote schepen, ende daertoe III crayers, comende uut Pruchen, geladen mit zout ende andere dingen. Ende onder dese scepen was oec een craeck geladen mit allerly goet toebehorende den Venechianen, daer si uutermaten veel goets ende scats in vonden, dat si altesamen roofden ende deelden onder malcanderen. Ende dese crake wert in Zeelant ghevoert ende verbrant. Op dese tijt deden dye Hollanders den Oesterlingen ongeliken meer scaden van pilgeringe ende roevinge dan hem te voeren van den Oesterlingen gedaen was. Ende ditselfde hadde dese here Henric Rapesilver, ridder van Danswijc, den Oesterlingen te voeren ghepropheteert ende gheseyt, seggende: 'Die leeuwe slaept nu; mer siet, dat ghi hem niet en verwrect! Ende wrecty hem, siet toe hoe dat ghi hem weder stillet.' Dye Hollanders ende Zeelanders waren so cloeck ende in soe groter menichte opter zee, dat men in lange tiden anders gheen schepen opter zee en vernam dan dese. Ende in een teyken van desen, hinghen si besemen an haer maersen, dat si die zee gevaecht ende scoen gemaect hadden van anderen scepen, haerre vianden. Ende so wat ghevangen die Oesterlingen hadden van den Hollanders ende Zeelanders, die tracteerden ende handelden si sere ende onmenschelicken, ende be-

[p. 288v]

sloten se in donckere karckeren, pinende mit menigerley tormenten, mit honger ende dorst, sonder enige barmherticheit; mer die Hollanders leefden mit hore gevangen seer sachtlicken ende genadeliken, ende tracteerden se seer goedertierlic. Dit oerloge duerde omtrent III jaer lang. Soe ist gheboert, op Sinte Jacobsdach apostel, dat III grote Oesterse scepen van oerlogen quamen gezeylen omtrent Noerwegen, van denwelken een cloec, vroem oerloechs cappetein was een gheheten Pieter Brant. Die Hollanders meenden dattet van horen scepen waren geweest, ende seylden naerder, ende vraechden den patroen wie si waren. Si seiden: 'Uut Oestlant; ende Pieter Brant is onse hoeftman.' Doe seyden die Hollanders: 'Margen sullen wi u strijt leveren ende an boerde leggen.' Des anderen dages, als die zonne op gegaen was, quamen die Hollanders mit VI scepen geseylen, mer niet also groot als die III Oestersen; ende waren starc omtrent V C ende L mannen van oerlogen, om den Oesterlingen te bevechten. Als die Oesterlingen dese VI scepen sagen, hilden si hair spot daermede, ende verachten se, ende spraken: 'Coemt hier naerder, ende wi sullen alle u VI scepen setten in een van onsen scepen.' De Hollanders quamen vromeliken an, ende leyden an boert, ende bestonden tegen malcander hantsgemeen te worden; ende die Hollanders hadden hem daer also, dat si die III scepen machtich worden, ende cregen daerin een groot, swaer goet ende rijcdomme, ende namen den hoeftman Pieter Brant ghevangen, mit veel andere. Daer wasser mit allen veel verslagen ende gedrenct, ende sy brochten dese scepen mitten ghevangen in Hollant tot Hoern. Ende si deelden den rove ende die gevangen onder malcanderen; ende Peter Brant, die cappetein, quam enen goeden man te lote, die hem goedertierlic tracteerde. Een wijl tijts daerna vercreech dese Pieter Brant oerlof van sinen here, dien gevangen hadde, ende reysde op sekerheit in Oestlant; ende sprac openbair aldus tot sinen medelantsmannen den Oesterlingen: 'Wi onsalige, tyranniseren seer tegen den Hollanderen, andoende dien vele tormenten ende pinen, ende laten die van honger ende dorste sterven in duysteren karkeren. Mer si, als edele ende barmhertige kersten menschen, tracteren ende bewisen ons grote vrientscap. Want dus wel gehabituert ende ghecleet, ende mit dus vele ghelts hebben si mi laten gaen op mijn sekerheit, ende tot sulken dage weder in te comen.' Ende also dese Pieter Brant een eerbaer ende notabel man ende seer gheestimeert ende geacht was onder den Oesterlingen, so geloefden si hem te³⁰ bet, ende doer sine informacie ende woerden hilden si op van meer te oerlogen. Ende in den jare ons Heren M CCCC ende XLI, op Sinte Dyonijs dach, was een dachvaert gehouden tot Coppenhaven, ende dair worde een bestant gemaect XII jaren durende tusschen den Hollanders ende die VI Oestersse steden voorscreven. Ende in derselver dachvaert wert oec een pays ghemaect tusschen die van Pruchen, den coninc van Denemarcken ende den Hollanderen.

Item. In den jare M CCCC ende XXXVIII, doen dit oerloge an stack, wasser een grote brant binnen die stede van der Goude, des dages na Sinte Bertelmeeus dach, van tsavonts te VIII uren tottes smargens te VII uren, sodat dat meeste deel van der stede sere verbrande; ende alsoet op die tijt een vloyende water was in der Ysele, so salveerden ende berchden die luden vele scats ende goets in die scepen die in der haven lagen.

30 tr AB.