Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat hertoge Phillips beleyde dye stede van Calijs.
Dat V capitel.

Also in der voerscreven payse tusschen den coninc ende den hertoge uutgesproken ende geseit was, dat hertoge Phillips soude hebben ende besitten dat graefscap van Ghysen, dwelcke die coninc van Engelant mit alle sine macht beletten woude uut sijn stede van Calis, de int graefscap gelegen is; waerom datter grote twedracht ter cause van desen opstont tusschen den Enghelschen ende den hertoge. So nam dan hertoge Phillips op die stede van Calijs mit machte onder sine subjectie te brengen, ende nam voer hem dat die stede van Calys hem toebehoerde als grave van Vlaenderen; want dat lant van Ghysen gheleghen is op die frontieren ende palen des lants van Vlaenderen. Ende also die zee vloyende is tusschen Engelant ende tlant van Ghisen, so hebben die

[p. 285r]

Fransse coningen hier voertijts dat lant an hem gewonnen om daeruut den Engelschen te becrachtigen, want si vandaen in corter uren in Engelant varen mochten. Mer naderhant als int jaer M CCC ende XLVI, als coninc Eduwaert die III van Engelant victorie hadde gehat tegen den Franssen, ende hadde hem vele landen, steden ende sloten ofgelopen ende ghewonnen, so heeft hi ten lesten die stede van Calijs mede beleit ende gewonnen, ende die beseten tot opten dach van huden. So heeft hem dan hertoge Phillips van Bourgondyen int jaer ons Heren M CCCC ende XXXVII bereit ende groot swaer volc van wapenen vergadert uut Bourgondien, Brabant, Vlaenderen, Artoys, Henegouwen, Hollant, Zeelant ende Vrieslant, ende bisonder uut Vlaenderen waren daer die van Ghent, Brugge, Yperen ende van der Sluys in groter menichte; uut Hollant die van Haerlem, Leyden, Dordrecht ende¹⁹ Delft mit vele vrome wapentuers. Die gemene fame ghing datter also veel gewapents volcxs was, dat allene die wagenaers souden die stede wel bestormt ende angevochten hebben. Coninc Henric van Engelant dit vernemende heeft die stede wel beset mit een groot starc garnisoen ende volc van wapenen, ende dede dye stede voersien mit coern ende anders dat hem in sulcken belegge van node soude mogen wesen; ende als die hertoge alle sine dingen hadde bereyt, is hi in groter moghentheit voer dye stede van Calys getogen, ende heeft die al omme beleyt, ende dede menighe assaulte ende bestorminge mit bussen, mit boghen ende andere instrumenten. Die van binnen weerden hem vromelicken mit scieten ende werpen van stenen ende dreven die vianden crachteliken van hore mueren ende poorten. Die van Ghendt ende van Brugge waren in meninge die stede te bestormen an die side dair haer logijs was, mer die hertoge en wouts niet gehengen, want hi hadde verstaen dat dye Engelschen in groter menichte over comen wouden ende ontsetten dye stede. Aldus waende hi eerst den Engelschen te bevechten, eer dat hi die stede bestormen woude; waerom die hertoge hem dede benemen so haer cameren van den bussen, so haer cruyt, so haer cloten, om te vertoeven dat si die stede niet bestormen en souden voerdat die Engelschen over gecomen waren. Waerom dat die Vlaminghen toernich worden, ende namen alle hoer instrumenten ende gereetscappe ende togen buten consent van den hertoge weder na Vlaenderen. Dwelcke die Engelschen vernomen hebbende, quamen terstont over mit ontallicke veel scepen ende mannen van oerlogen, mit groten gheluyde van schieten van den bussen. Ende als dit int heer vernomen worde dat die Engelschen overquamen, ende alremeest dat de Vlamingen uuten here geruymt waren, brac elck op van sinen leger ende reysden haesteliken wech, dair latende alle haer wapenen, bussen ende andere instrumenten. Want die van Haerlem lieten daer een grote busse genoemt Hoppenbier, ende die van Leiden een geheten Swarte Griet, ende waren II vervaerlike grote stucken. Ende also dye van Ghent ende van Brugge die princepale cause ende oersake waren van desen opbreken van den belegge, so nam die hertoge grote indignacie ende evelen moet op hemluden, als hierna int vervolch gheseyt sal worden.

Item. Int selve jaer van XXXVII wast alten groten storm van winde, dat veel dijcken in Hollandt, Zeelandt, Vrieslant ende in dye Betue inbraken. Ende daer quam groot swaer water in den landen, waerbi alle dat gesaeyde coern te niete ghing, ende bederfde, ende daer quam een grote sware hongher ende dyertijt onder dat arme scamele volc, want men coft een schepel tarwe om een Enghelsce nobel, ende voert alle ander coern daer na. Ende dese dyertijt duerde volna een gans jaer lang, also datter groot ghebreck was van coern onder den armen. Ende des jaers daernae quam een grote sware pestelency, ende bysonder in Hollandt, Zeelant, Brabant, int lant van Ghelre, ende voert den Rijn opwerts in Hoech-Duytslandt, dattet volck starf by grooten hopen in allen steden, ende oeck in allen plecken.

19 ende ende AB.