Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Dit navolgende merclike mirakel van Sinte Barbara is gesciet in die stede van Gorichom, hertoge Phillips van Bourgondien den Eersten wesende grave van Hollandt, Zeelant, etcetera. ⁶

6 CC LXXIX AB.

[p. 280r]

Dat XVI⁷ capitel.

In den jaer M CCCC ende XLVIII, op Sinte Augustijns nacht, gheboerdet datter een out eerbaer man van LXX jaren, gheheten Henric Cock, ende was een vleyshouwer, die sere beminde ende liefhadde die heylighe joncfrouwe Sinte Barbara, uuten velde quam, ende was sere vermoeyt van arbeyde, ende ghinc thuyswaert, in der stede van Gorichom, ende leyde hem te slapen. Omtrent XI uren in der nacht is onversienlic dat huys van brande ontsteken, also daer veel coerns ende stroe int huys was, wanttet een bouman was, daer bi quader avontueren die kaerse in gevallen was. Dese Henric ende Andries sijn soen, die onsachtelic, overmits den brande, gewrect worden, quamen mit groter vresen uuten huyse. Hoewel nochtans Andries in sinen benen ende andere plaetsen sere verbrant was eer hi uuten huyse conde geraken, Henric Cock die was ongescent uuten huyse gecomen; ende staende voer dat huys opter straten, wert denckende om sijn gelt, ende teykende hem mitten heiligen cruyce ende liep also naect weder int huys om dat gelt te halen, hopende ongeschent weder uut te comen, eer dat huys van den brande neder gevallen ware. Ende siet, eer hi in die camere konde comen daer dat ghelt lach, stortede dat gehele huys neder ende beviel hem, ende stont daer naect midts in den brande. Ende daer staende, siende den doot voer sinen ogen, also hi jammerlic verbrant worde, versuchte ende bedroefde hem uutermaten sere dat hi also soude moeten sterven sonder biechte ende sonder ontfangen der Heyliger Sacramenten des Heyligen Kercs. Dus bedruct staende, wert hij mitter herten denckende op die verdiensten ende bystant der heiliger maghet ende joncfrouwe Sinte Barbara, die hi altijt in sinen leven gedient hadde, ende sprac aldus in hemselven: 'Heylige maghet ende martelaersse, wilt mi, arme onsalige sondich mensche, te hulpe comen in deser groter noet, dat ic hier in mine sonden niet en smore noch en sterve, opdat ic doer uwen verdiensten ende beloften vercrighen mach verghiffenisse ende warachtighe biechte mijnre sonden, ende dat ick ontfanghen mach dat waerde Heylige Sacrament, mitten Heyligen Olye, eer ic van deser werlt scheyde.' Dit ghebet mitter herten gedaen hebbende, openbaerde si hair in sulken schijn als men haer beelde in der kercken maelt, int midden van den brande, ende sloech die vlamme van den brande mit haer mantel van hem, ende si nam hem by der hant ende leyden over dat barnende stroe, ende setten mits opter straten, ende sprac aldus: 'Siet, want ghi mi dagelicxs trouwelic hebt gedient ende hebt mi in desen uwen node angeroepen, dat ic u te hulpe comen wilde, so sulst u levende bliven⁸ tot in der dageraet, op dattu alle dine sonden warachteliken biechten moechste ende ontfangen die Sacramenten der Heiliger Kercken.' Ende dit geseyt hebbende verschiet si uut sinen ogen. Die nachtwakers, siende den groten brant, sloegen die clocke, verwreckende die poorters omme den brant te lesschen, want daer meer huysen van den brande ontstaken. Ende hoewel dese Henric Cock verbrant was van den hoefde totten voeten, dat men alle sine inghewanden sach in sinen live, ende stont daer opter straten swart als een cole van den brande, dattet vleys an dat gebeente niet ghebleven en was, ende hing hier ende daer an stucken an sinen ghebeente, uutgheseyt alleen sijn oghen, sijn tonghe ende sijn herte; dese waren by grooten miracule doer verdiensten der heyliger maghet Sinte Barbara levendich gebleven, daer alle dander leden, handen ende voeten mitten vleysche verbrant waren. Ende ghing alleen van sinen huyse doer twee langhe stegen tot in dye Molenstraet, tot sinen dochters huyse, dat een grote stucke weghes was; ende die vingheren ende theen van sinen handen ende voeten vielen al gaende hier ende daer opter straten, ende die goede luden opnamen ende begroeven se mede bi sinen lichaem doen hi doot was. Ende als hij op een bedde gheleyt was begheerde aernstelijcken terstondt te hebben synen biechtvader ende ontfanghende dye Heilige Sacramenten der

7 Dit is het zestiende hoofdstuk, al staat het op de plaats van het tweede.

8 blinen AB.

[p. 280v]

Heyliger Kercken, ende vertelde daer openbaer in wat manieren die heylighe maghet Sinte Barbara hem uuten brande verlost hadde, doir wiens verdiensten God Sijn barmherticheit an hem getoent hadde. Ende als dit rumoer van desen verbranden man onder dat volc quam, liepen si darwerts om hem te sien, ende en achten den brant niet, hoewel Sinte Agnieten cloester ende meer andere huysen van den brande ontsteken waren ende verbranden; ende hi dede hem allen dien hi kende goet besceyt, ende hoe God Sijn barmhertichheit doer die heylige verdiensten van Sinte Barbara an hem getoent hadde, ende seide hem allen openbaerlic: 'Siet, wanneer die zonne opgaet, so sal ic van deser werlt sceiden.' Ende tot meerder sekerheyt ende kennissen des mirakels liet hi hem van notabele geestelicke ende waerlicke mannen handelen ende tasten, keren ende wenden, ende seide vromeliken: 'Tast mi vryliken an, want ic geen gevoelen pijn, noch weete en hebbe in mijn lichaem, want ic also wel van binnen als van buten verbrant bin.' Dwelc si deden, ende en sagen nyet binnen alle sinen live dan allene sijn herte ende sijn tonge mitten ogen. Ende dit siende, gevoelende ende tastende, ghebenediden ende loofden si God, die doer den verdiensten Sijnre uutvercoren heilige, wonderlike teykenen ende miraculen doet. Ende als hi sijn biechte beghinnende van sine kintsheiden tot dien daghe toe mit groten berouwe ende leetwesen hadde ghebiecht, ende dat Heilighe Sacrament mitten Heiligen Olye devotelicken ontfangen hadde, anroepende die heilige maget ende martelersse Sinte Barbare ende den heyligen martelaer Sinte Laurens, dat si voer hem wilden bidden, dat alsulke pijn als hi in den verbrandinge sijns lichaems geleden hadde sijn mochte tot een ofwasschinge alre sijnre sonden. Ende als hi dus lange mit groter devocien hadde gebeden, sprac hi tot sinen biechtvader ende seide: 'O alle mijn lieve vrienden ende bysonder mijn lieve here, mijn biechtvader: siet, nu compt die ure dat ic van deser werlt sal sceyden, ende mijn tijt en is niet langer; dairom en wilt niet van mi gaen, ende wilt mi troosten ende bystaen in den uutghange mijnre sielen van minen lichame, opdat ic behouden mach bliven.' Ende mit desen began hi herteliken God te bidden om gracie ende genade sijnre sonden, anroepende dye Moeder der Barmherticheyt, Marie; Sinte Barbara ende allen Gods heiligen. Ende als die doot quam, riep hi mit luyder stemmen, dat wonder was, seggende: 'Here Jhesu Christe, ontfermt U mijnre, ende in Dinen handen bevele ic minen gheest.' Ende mit desen gaf hi sinen geest. Ende opdat die barmherticheit Goeds ende dye verdiensten Sijnre heiligen te meerder geeert, gedanct ende geloeft souden worden, soe wert dat dode verbrande lichaem voer int huys geset, dattet alle menschen besien ende scouwen mochten. Ende also dese Henrick Cock een eerlic ende lieftal man was, so quam alle dat volc van der stede tot sijnre begravinge, ende deden hem eerlic begraven an der noertside van der kercken bi Sinte Marien Magdalenen outaer. Die auctoer van desen narratie des mirakels voerscreven scrijft aldus int eynde: Ende ic, here Dirc Franckens soen, geboren van Gorichom, priester, canonic ende cureyt van des capitels wegen der voerscreven kercken, also ic bi desen verbranden man geweest hebbe, sijn biechte IIII mael dien nacht horende, ende hebbe hem die Heilige Sacramenten der Heiliger Kercken geministreert ende gegeven, sijn lichaem levende ende doot wesende getast ende gehandelt, ende is ten lesten in minen luchteren arme gestorven, so heb ic doer begheerte van vele devote menschen totten love Goeds, Sijnre liever Moeder ende der heiliger joncfrouwe Sinte Barbara dit wonderlicke mirakel warachtich gesciet wesende, in scrifte gheset ende afterghelaten.

Hier neempt een eynde tanderde deel van dese tsegenwoerdige cronike die hoer beghinsel neempt van den eersten des voerscreven lants, grave Dirck den eersten, duerende tot den seer hoech gheboren ende doerluchtigen vorst hertoge Phillips van Bourgondien, van dier namen deerste.