Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe thele lant van Zuyt-Hollant van den storme inbrack.
Dat XIX capitel.

Int jaer Ons Heren M IIII C XXI, op Sinte Lijsbetten nacht, doen wast een alten groten swaren storm van winde, dat men des ghelijcs nije ghesien noch gehoert en hadde. Want dat water ende die vloede ghing so hoge, ende die storm was so groot, datter gheen dijcken tegen staen en mochte, si en braken in, als in Hollant, Zeelant, Vrieslant, Vlaenderen, ende bisonder die dijc tusschen Geertenberge ende Dordrecht, dair een schoen, vruchtber wey ende koernlant binnen lach, dair wel LXXII prochikerken in stonden, ende menich scoen ridderhoefstede, want dair woenden vele treflicke rijke ridderscappen ende sciltboertighe mannen, dye al onterft, ontgoet ende verarmt worden, ende moeste van armoet uuten landen rumen, ende mosten trecken, dienen, ende veel moster broot bidden, dat ricke treflicke mannen plagen te wesen. Want dat lant bleef voert⁵⁵⁰

rijende ongedijct, ende kercken, sloten, husen ende menich scoen ridderhoefstede vergingen mitten water, ende dairtoe menich dusent menschen, dye dair verdroncken. Ende hoewel dit die meeste scade was, als tinbreken⁵⁵¹ van Zuyt-Hollant, soe was nochtans dat inbreken van den dijke te Petten in Noort-Hollant dat vermaerste, overmits dat wonderlicke mirakel van den

550 voer AB.

551 aldus C; tinkerken AB.

[p. 265v]

Heyligen Sacramente van Petten, dat men nu te Bergen versoect, geheten dat Heylyge Bloet van Bergen. Want als die dijke van Petten, dair die kerke an stont, begonst te breken, te scoren ende vaneen te vallen, int einde is die kerc mede nedergestort ende in de zee gevallen, dair wel IIII C menscen in gevloden waren om dye vasticheit van der kerken, hopende mitsdien salveert te worden. Mer eylacen! ten bate niet; want die storm te groot was. Des anderen dages, als de storme was gecesseert, so sach men opten oever van der zee ontellike vele verdroncken menschen leggen, out ende jong, man ende wijf, naect ende bloot, jammerlick int water versmoert, dat seer deerliken was om sien. Soe geboerdet dat die scout van Bergen, geheten Jan van Pruchen, opten oever van der zee ghing, om die verdrencte goeden tot des heren behoef of der geenre dye si toebehoerden an te halen ende op te nemen. Onder als sach hy in een sloot comen driven een houten kistgen, dwelcke hi anhaelde, ende sloecht mit crachte op. So sach hy dairin rechtop staende een cyborie ende ander vaten van der Heiliger Kerken, ende dede dat brenghen ten naesten huse, tot eenre wedue, ende hi lietet den pastoer, geheten heer Melis, ende den coster, geheten Gerrit, die naemaels priester worde, weten, dat si quamen ende haelden de reliquien ende heilichdomme ende den scat der Heyliger Kerken. Ende comende, namen si mit groter reverencien ende waerdicheit die ciborie ende ander vaten. Doen seyde heer Melis, die pastoer, totten coster: 'Neemt ghi dat busken van elpenbenen ghemaect,⁵⁵² ende draecht dat.' Die koster beducht wesende oft dair enige Hostien ende Sacramenten in wesen mochte, en dorstet mit sine blote handen nyet antasten, ende nam enen houten scuttele die dair stont, ende lietet dairin setten. Ende aldus ghinghen si tottet dorp van Bergen, dair si mit crucen ende vanen, mit love ende sange ende mit groter eren ende reverencien ingehaelt worden, ende op die stede, dair dit kistgen gedreven quam, worde naemaels een capelle getijmmert, tot memorie van alsulken mirakel. Dit dus gesciet wesende, heer Jan, pastoer van Petten, die op die tijt als dese storm gesciede dair niet en was, verhorede dat grote misval sijnre ondersaten ende die destructie sijnre kerken, ende dat die Sacramenten sijnre kerken gebrocht waren tot Bergen, ging hi dairwaert, om dye Sacramenten ende andere vaten ende reliquien weder te halen. Ende misse gedaen hebbende, ging hy mit heer Melis den pastoer ende mitten coster ter plaetsen dair de Sacramenten⁵⁵³ waren geset; ende opdoende die ciborie, vonden si die Hostien in der ciborien gans ende gave, sonder enighe corruptie; diewelke hy sumeerde ende nuttichde, vragende nae dat elpenbenen vaetgen, want dair mede hostien ende sacramenten in waren geleyt. Doen verscricte heer Melis, ende was bedroeft, want hy dat vaetgen opghedaen hadde, mer hy en hadder ghene hostien in ghesien. Ende alst heer Jan opdede, saghen si dat dye hostien van den water nat geworden waren, ende cleefden an malkanderen, gelicken een stucke deechs, sonder enyghe forme oft gedaente des broots, aen dat linnen cleetgen, daer si in ghewonnen lagen. Ende dese Hostien aldus aeneen ghebacken, sumeerde ende nuttichde heer Jan mede, ende also daer wel een pinte wijnmaets water in dat vaetgen was, dair dese Hostien in gelegen had, dat welcke hi hem ontsach mede te nuttighen, omt perickel datter hem of comen mochte, soe lyet hy dat water lopen, ende dedet in dye houten scuttele, dairt vaetgen in ghestaen hadde, om gheleerden mannen te consuleren ende te vraghen, wat men hyermede doen soude. Ende settet aen deen sijde, om wel te bewaren. Dairna, over een half jaer, als dye coster, dye nu priester was gheworden, dese scuttele sach staen, begheerde hy uut curiosicheit te sien hoe dattet mit dat water, dat in die scuttele gegoten was, wesen mochte, ende sach dattet in een ander specie ende gedaente was verandert, als in die gedaente van root geronnen ende verdroecht bloet, dair hy seer of verscricte ende verwonderde, ende sloet die scuttel weder op. Ende dit is noch die scuttel die men opten dach van huden noch toent, beslagen in silver. Ende een deel van der materien is uutghenomen, ende is gedaen ende gheset in een scoen monstrancie, dat men claerliken sien mach

552 gkemaect AB.

553 Sacramen AB.

[p. 266r]

doir een cristallinen glas, die forme ende ghedaente van der materien. Ende dit wonderlicke mirakel spranc terstont over al dat lant, als dat dat Heylighe Sacrament verandert ende muteert ware in root gheronnen bloede, wairom dat veel volcx uut steden ende dorpen ende andere plecken dair quamen, om dat wonderlicke mirakel te sien. Onder diewelcken dat mede quam die suffragaen van Uutrecht, ende meester Willem Molenner van Leiden, doctoer in beyden rechten, die doe woende bi heer Willem van Matenes, abt van Egmont. Voirt meer andere geestelike ende waerlike personen, ondersoekende oft so ware als si hadden horen seggen. Ende geleerde mannen ende doctoren seyden dese specie ende gedaente waerdich ware geeert te worden om dye grote teykenen, die God dairan gewrocht hadde, uut welcke woorden vele menschen haer bedevaert dair geloeft hebben, om van haer siecten ende misvallen verlost te worden. Datwelke daghelixs gesciet, want dair wonderlicke miraculen dagelixs gescien, de te lange waren te scriven.