Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe die stede van Leyden belegen worde, ende van der destructie der sloten ende husen omtrent Leyden.
Dat XIII capitel.

In den jare Ons Heren M IIII C LXX bestont dit oerloge tusschen dat Sticht ende Hollant alle daghe quader te worden, want joncheer Jacob van Gaesbeec, heer van Wijc, Abcoude, Putten ende Strenen, dede ontseggen heer Vrederic, biscop van Uutrecht, mitter stat van Uutrecht ende van Amersfoert. Ende wenich tijts daerna, om die scaden, die hem waren gedaen, verbrande hy weder int Sticht die dorpen Ameronghen, Doerne ende Zeyst. Die biscop van Uutrecht mitter stat, hebben gesonden binnen die stede van Leyden V C vrome ghewapende mannen, mit vele vitaelge ende strijtber instrumenten, om bistant te doen heer Phillips, burggrave van Leyden, ende die stede van Leyden tegen alle haer vianden. Als die stede van Leyden dus voersien was mit provande ende knechten, terstont dairna ontseyden joncheer Willem van Bredenroeden; die burchgrave van Leyden; heer Jan van Heemstede, ridder, mit die stede van Leyden ende meer andere edelen, hertoge Jan van Beyeren; den heer van Egmont; Gherrit van Heemskerc, mit allen horen adherenten ende vrienden. Dese ontsegginge gedaen zijnde, togen dye van Leyden uut mitten voerseiden heren mit groter macht tot haer naeste vianden, ende destrueerden haerre vianden castelen, sloten, als Zuijc, Raephorst, ende quamen mede in des tsGravenhage; mer dair en stichten si geen brant, omdat daer was des graven woninge van Hollant: aldus lieten si dat om eerberheit van horen prince. Die bisscop van Uutrecht verhorende dat hertoge Jan van Beyeren mit groot volc van wapenen gecomen was ter Goude, sende hi zijn soudeniers uut mit dye van Uutrecht tegen den hertoge. Ende als si aldus omtrent de stede van der Goude lagen ende verderfden al datter omtrent stont, quamen die van Leyden mede uut in haer hulpe, ende verdestrueerden dat slot te Rynenburch, ende deden grote scade opten Rijn, vangende haer wederpartije ende vianden, brandende haer husen ende hoven, ende doende onverwinlicke scade. Ende als die van Uutrecht sagen dat si mit desen hertoge Jan uuter stede van der Goude niet en crigen en mochten om tegen hen te striden, togen si weder om mit alle haren roef ende gevangen binnen Uutrecht. Dit aldus gesciet wesende, was hertoge Jan seer gestoert, ende dede van stonden an vergaderen uut die steden ende dorpen van Hollant een groot heer van volck, ende quam mit al dat heer, ende beleide dat slot te Poelgeest, gelegen int dorpe van Coudekerc; ende dit was corts na Paesschen. Ende als si dit mit grote bussen dicwils angestormt hadden, ende mit scieten ende mit werpen van den stenen seer mede ghescent ende gestuest hadden. Ten lesten wonnen sijt ende destrueerdent; ende hertoge Jan dede alle de gevangen die op tslot gelegen hadden onthoefden. Doe toghen si voert, ende beleyden dat slot Ter Does; mer die borchsaten gaven hem op in des hertogen handen, ende lieten hem dairop comen; ende aldus bleef dat slot ongescent. Dairna beleiden si dat slot te Waert in Leyderdorp, staende int sceyden van den Ouden ende Nijewen Rijn, datwelke si mede wonnen, ende sloegen veel van den burgsaten doot, de hem niet gevangen en wouden geven, ende braken dat slot ter aerden toe of. Dat slot Zijl bestormden si mede, bi Leiden gelegen, ende wonnen dat mit stormerder hant, dair vele doden bleven; doe staken sijt an brande, ende destrueerdent. Alle dese sloten aldus gewonnen wesen-

[p. 262r]

de doe quam die hertoge mit groter heercracht, ende beleyde die stede van Leyden alom; ende hi dede daer bi hem comen al dye edelen ende ridderen ende vrome sciltknechten des lants van Hollant ende Zeelant, mit alle die steden ende dorpen der voerseyder landen. Ende dit belegge began in de meye. Ende hi hadde een groot blochuys doen slaen voir de Hogewoertse poert, daer si seer vreselic uutscoten mit grote bussen, serpentinen, slangen ende ander instrumenten in die stede, ende omsingelden alle de stede, verbrandende ende destruerende by den Rine beneden den malaetsen alle dat si vonden; ende dair wart oec een groot bolwerc opgeslagen, om den poorteren haren uutgang te benemen; ende die stede bleef aldus gesloten, datter niemant uut en quam. Ende die voer Leyden laghen, liepen gins ende weder, overal, ende destrueerde dat huys te Warmont ende Paddenpoel, dat den burchgrave van Leyden toebehoerde, dair nu tcloester te Nonnenpoel staet. Ende ter wilen dit belegge duerde, worden dair vele scone sloten, castelen ende husen omtrent Leyden staende, van beide partien gedestrueert, verbrant ende ter nedergeworpen. Dye van Leyden, mitten edelen ende ridderen, mit dye van Uutrecht, bescermden de stede vromeliken, ende quamen dicwils uut, ende deden grote scade int heer, vele vangende ende slaende; ende hadden tegen die van buten vele scermutsinge, dat sij se dicwils afterwert dreven van die stede. Ende dye van binnen en waren oec niet al sonder scade, want si oec vele gequetsten ende doden hadden van dat scieten van den bussen. Die biscop van Uutrecht vernemende dat zijn vrienden binnen der stede van Leyden dus starckelic waren belegen, arbeyde seer om die assistencie ende bistant te doen met volc van wapenen ende vitaelge. Ende als hi volna bereit was om dit te volbrengen, ende hertoge Jan dit vername, die omtrent IX weken voir die stede gelegen had, dede hi versoeken an den burchgrave ende die ander heren, die mit hem binnen laghen, om pays ende vrede te maken. Ende by middele ende tusschenspreken van zommige heren worde dair een pays ende vrede geordineert ende gemaect in deser manieren: als dat alle die vreemde gasten ende knechten ende bisonder die van Uutrecht ongescent ende sonder scade gaen soude uut de stede, ende souden thuyswert trecken. Ende si souden den hertoge in die stede ontfangen, sonder yemant te bescadigen of te misdoen. Ende die burchgrave mitten poerters ontfingen ende hulden hertoghe Jan voer enen voecht ende ruwaert van Hollant⁵³³. Die van Uutrecht menende dat si onbescadicht ende veylich comen souden binnen der stat, heeft hen heer Jan van Egmont mit sinen adherenten gestelt in heimelicke plaetsen, ende hadde hen lagen geleyt tusschen Woorden ende Uutrecht. Ende daer comende, is hi mit alle zijn volc opgebroken, ende sloech van afteren op die van Uutrecht, die sonder ordinancie gingen also vreseliken, dat si alle vluchtich worden. Ende vervolchde se seer scarpelicken ende strengeliken tot an die poerten van der stat, ende dede grote wraeck op datghene, dat si nu twemael sijn stede van Yselstein verbrant ende destrueert hadden. Die hertoge binnen Leyden wesende en hilt dat verbant van payse niet datter ghemact was, ende dwanc den burchgrave daertoe over te geven dat burchgraefscap van der stede van Leyden. Ende hi en behilt binnen der stede nyet meer voer hem ende sine naecomelingen, dan den Burch mitter tollen ende die gruyt. Want dye burchgrave plach binnen der stede te hebben grote dominatie ende heerscappie; want hi had te setten enen scout, IIII burgermeesters ende VII scepenen. Ende Henric des burggraven⁵³⁴ outste soen, die de partije van hertoge Jan sustineerde, ende den hertoge mede bistant hadde gedaen int belegge voer Leyden tegen den burchgrave, zijn vader, gaf dit selver voerseit mede over, als die brieven die dairof ghemaect worden uutwisen, ende dat mede voir hem ende voer alle sine nacomelingen. Ende van dien tijt voert, so cesseerde ende ging te nyete dat burggraefscap van Leyden mitter heerscappie, dat grote machtige princen ende heren in Hollant altijt plagen te wesen, ende lange jaren geweest hadden, van dat Leyden eerst begrepen worde. Ende als dese heer Phillips, burchgrave van Leyden, van zijn burchgraefscap gerogeert ende beroeft was, worde hi oec ten lesten verjaecht ende verdreven van heer Henrick, sinen outsten⁵³⁵ zoen voerseit uut sine heerlicheit van Wassenner. Ende jonckheer Jacob van Gaesbeeck hilt hem lange gevangen uuten naem van heer Henric,

533 Hollanc AB.

534 bnrggra AB.

535 ontsten AB.

[p. 262v]

sinen soen⁵³⁶, tot Schoenhoeven; ende hertoge Jan die gaf desen heer Henrick die heerlicheyt van Wassennaer mit allen sinen toebehoer. Dese heer Phillips, burchgrave, hadde II sonen, als heer Henric voerscreven, ende heer Jan van Wassener, heer van Voerburch. Dese heer Henric van Wassenner hadde twe sonen, als heer Jan van Wassenner ende joncheer Phillips van Wassenner, proest van Oest-Vrieslant; heer Jan van Wassenner ende heer van Voerburch, heer Phillips jonchste soen, wan heer Philips van Wassener, heer van Voerburch. Die wan voert joncheer Jan van Wassenner, ende die starf sonder kinder. Heer Jans ander zoen was geheten heer Dirc ende proest tSinte Jans tUtrecht ende pastoer van Haerlem. Ende dese here Phillips van Wassenner die so seer gheeert ende verheven was geweest by hertoghe Willem van Beyeren ende bi vrouwe Jacobe, zijn dochter, worde nu weder alsoe seer veracht ende so arm, dat hi volna tot nyet was gecomen. Ende starf int jaer Ons Heren M IIII C ende XXXVIII, ende leyt tot Wijc te Duersteden begraven in dat nonnencloester.

536 seon AB.