Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe hertoghe Lodewijck van Orlyens binnen Parijs gheslegen wort.
Dat VII capitel.

Int jaer Ons Heren M CCCC ende VII, op Sinte

[p. 244v]

Clemens avont worde hertoge Lodewijc van Orliens deerlic dootgeslagen binnen Parijs, ende was coninck Kaerls broeder die VII van Vrancrijc. Ende dit, als men seyt, doer versoeck ende toedoen hertoghe Jans van Bourgongen, die nochtans twe broeders kinder waren. Ende dese hertoge Jan hadde te wive hertoge Willems suster van Beyeren ende van Hollandt; ende hertoghe Willem hadde weder te wive hertoge Jans suster van Bourgongen. Die sake waerom dat dese hertoge Lodewijc gheslagen worde, was dese: Hertoge Lodewijc voerseit hadde hier te voren int jaer M CCC ende LXXXIII den grave Lodewijck van Vlaenderen soe vast ende nauwe doen besetten tusschen sijn bedde ende die want, ende deden also drucken ende perssen teghen die muyr, dat hi in drie daghen daerna starf. Ende dese grave Lodewijcx dochter was hertoge Jans moeder van Bourgongen. Ende hoewel dat gesoent was, nochtans bleef daer een wortel van nidicheyt tusschen hem beyden. Andere scriven een ander sake, als Gaguinus, ende is dese: hertoge Jan van Bourgongen, dye nam voer hem den coninc van Vrancrijc ende die croen te regeren, ghelijcken Phillips Lehardy, hertoge van Bourgongen, sijn vader, gedaen hadde. Dat en woude dese hertoge Lodewijck van Orliens, des conincs broeder, niet wel ghehengen, nemende voer hem dattet hem bet betaemde, ende dat hi daer meer toe gherecht was dan hertoghe Jan; ende uut desen is een grote haet ende nijt tusschen hem beyden opghestaen. Anmerckende dan hertoge Lodewijck, dat hi den hertoge van Bourgongen openbaerlic niet wederstaen en mochte noch uuter cronen van Vrancrijc verdriven, want hi een seer wel ghemint ende lieftal man was in Vrancrijc om sine milde gaven ende eerbaerheyt, dye hij overal toonde; ende dat hi den coninc ende dat conincrijck in groter mogentheit regeerde, ende grote audiency ende gehoer bi den coninc ende sinen rade hadde, dus heeft die hertoge van Orliens voir hem genomen, dat hi hem verradelic ende heimelic woude doen slaen. Daerna ist geboert, dat die hertoge van Orliens ghereden is op een casteel leggende int hertoechdom van Orliens, toebehorende enen ridder, bi wiens huysvrouwe dese hertoghe boeleerde; datwelcke die ridder niet wel ghedogen en mochte, mer hi en mochtet niet keren. Na den avontmael ist geboert dat dese hertoge ende dye ridder tesamen speelden om recreacye te maken, ende die avontuer viel den hertoge mede, dat hi desen ridder alle sijn gelt ende cleinoden, ende alle sine roerlicke goeden, ende ten lesten sijn slot, sijn lant ende sijn heerlicheyt ende alle dat hij hadde, ofwan. Als nu die ridder niet meer by te setten en hadde, ende hi twemael meer verloren hadde dan alle sijn goet waert was, viel hij neder op sijn knyen, biddende den hertoge om gracie, want hi en mochtes nyet al betalen. Doe nam hem die hertoge vriendelic op van der aerden, ende seyde: 'Siet, ic sal u quijtscelden alle dat ic van u hebbe gewonnen; ende ic salt u laten houden, wildi mi loven ende sweren dat ghi den hertoge van Bourgongen dootslaen sult, heimelic of openbaer.' Dye ridder beloefdet hem, hi sout doen. Dese ridder hadde vernomen, als dat hertoghe Jan comen soude uut Vlaenderen in Vrancrijc; dus nam hi mit hem een deel volcx van wapenen, die onder den hertoge van Orliens dienden, ende stelde hem in een heymelike plaetse om den hertoghe te slaen. Mer hi was alsoe bewaert mit archyers ende volck van wapenen, dat hij den hertoghe lyet passeren, want hi hem te machtich was van volck. Waeromme dat dye ridder blide was, want hij behouden sijnre eren ende loftenissen een sake hadde die dootslach te vertoeven tot op een ander tijt. Ende alsoe dese ridder den hertoghe van Bourgongen beminde, ende den hertoghe van Orlyens haettede om dat overspul van sijnre huysvrouwen, soe muteerde ende veranderde dese ridder sijn opset om den hertoghe van Bourgongen nyet te slaen; ende alsoe dese ridder noch twe broeders hadde tot ridders ridende

[p. 245r]

bi den hertoge van Bourgongen, so is hij bi den hertoge gecomen, ende heeft hem te kennen gegeven ende openbaert alle den secreten raet ende opnemen des hertoghen van Orliens. Doe seyde die hertoghe van Bourgongen totten ridder: 'Gaet toe, ende maect u starck, ende slaet hem doot; ende ick sal u noch te helfte meer geven dan hi u ghegeven soude hebben van mijnre dootslach.' Die ridder was uutermaten blide van desen bevele, mer nochtans so verdroech hem hertoge Jan dese commissie van te slane den hertoge van Orliens, ende hi vercreech daer andere toe, die die feyt volbrochten. So ist geboert op Sinte Clemens avont dat dese hertoge Lodewijck van Orliens omtrent der middernacht gereden quam mit luttel gesins, mit II toertsen, van des conincs pallaes, ende woude riden in sijn pallaes. Comende ter plaetsen daer die lage geleit was, sprongen die knechten op uuter lage, ende sloeghen eerst in die toertsen uut, ende sloegen den hertoge van sinen paerde, ende sijn een hant of, ende sloegen voort doot. Eene van sine dienres die hem bescermen wilde worde mede geslegen. Ende die dootslaghers liepen wech ende berchden hem in des graven casteel van Artoys binnen Parijs, daer hertoge Jan van Bourgongen doe in was. Dat gherucht ende rumoer wert groot opter straten, die gebueren roepende ende beclagende des hertoghen doot; ende brochten hem in een huys daerbi. Dese mare quam terstont in des conincs pallaes. Doe quamen hertoge Lodewijc van Angouwen, coninc van Sicilien; die hertoge van Barry; dye hertoghe van Bourbon, ende beweenden sere haers liefs neven doot. Des anderen dages worde hi mit groter droefheit ende feeste ghebrocht int cloester van den Celestinen, ende worde dair mit groter eeren ende mit betamelicker uutvaert sere droeflicken begraven. Dat dode lichaem volchden die hertoge van Angouwen, die hertoge van Barri, die hertoge van Bourbon, ende die hertoge van Bourgongen, daer een grote murmuracy op was. Want men hilt hem een oersaec te wesen van desen dootslach; want het wort in der waerheit bevonden dat dese dootslagers int hof van Bourgongen onthouden worden. Waeromme hertoge Jan uut Parijs reet sere secretelic ende haestelic, ende quam van de nacht tot Atrecht, ende was omtrent C milen weechs van Parijs, ende quam so voert in Vlaenderen, daer hi hem onthilt. Ende hertoge Jan screef brieven an sijn omen, die III hertogen voerseit, ende intimeerde ende gaf hemluyden te kennen, datghene dat die hertoghe van Orliens hem gedaen soude hebben doer desen ridder, die hi daertoe hadde gehuert om hem te slaen. Dese hertoge Lodewijc liet III sonen after, als Kaerl, dye outste, hertoge van Orliens; Phillips, grave van Werms, ende Jan, grave van Geleficie. Van desen dootslach sijn namaels opgestaen grote sware oerlogen tusschen Vrancrijc ende den hertoge van Bourgongen, daer dat conincrijc seer om bedorven worde, als namaels ghescreven sal worden.