Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van dye grote victorie die biscop Henric hadde tegen den heren van Aemstel ende van Woerden.
Dat XVIII capittel.

Als nu here Goeswijn van Aemstel ofgeset was van den bisdom, soe moeijde dit sere den here van Aemstel ende den here van Woerden, ende begrepen enen groten hat ende nijt tegen den biscop om hoers ofgesetten neven wille. Ende overdrogen mitten grave van Gelre, ende verbonden hem dat geheel bisdom met branden ende roven te bederven. Mer die biscop sette hem manlic ter were mit een deel zijnre dienstmannen²⁷⁵. Ende na vele scermutsingen sijn si overdragen dat beide partien souden comen op een slecht velt op enen benoemden dach om te vechten om den zege. Die heren van Aemstel ende van Woerden versameden overal daer si mochten vele vrome wapentuers, ende quamen mit groter hoemoet ter stede daer men striden soude. Daertegen quam die biscop mit sinen vasallen, leenmannen ende burgers, die hy trouwelic vermaende, dat si hem vroem houden souden, ende niet en vreesden den hoemoet deser twe heren. Ende als den dach quam dat men striden soude, ende die biscop mit sinen here trecken soude ter stede daer men striden soude, die aertsbiscop van Coelen, dye doe ter tijt tot Uutrecht was, gaf desen biscop Henrick enen costelicken ring, ende sprack dese woerden voer al dat ontallijke volc dat daer stondt: 'Lieve zoen, weest seker dat ghy

275 diestmannen AB.

[p. 169v]

huden op desen dach doer dye verdiensten des heiligen confessoers Sinte Martijns, ende doer die cracht ende virtuten des rings, sulste bedwingen die rebelheyt alle dijnre vianden, ende sulste wederbrengen zege ende lof der victorien. Ende ic, mit die canoniken ende vrouwen, sullen die stat bewaren, ende God den Here trouweliken bidden voer dinen truwen arbeit.' Die biscop Henric dit horende, was des sere ghetroost in den Here, ende ghing der statwert uut mit groten ghelude van basunen, van trompetten, met een ontallyck heer wel gewapent ter plaetsen daer men striden soude, ende stelde ende ordineerde sine battaelgen sere wijsliken ende voersichtelicken om te vechten. Ende hierenbinnen dat dit tot Uutrecht gesciede, heeft Willem, die Roemsche coninc²⁷⁶ bi een snellen bode dit vernomen, hoe dat die biscop ende die II heren een groot swaer volc hadden vergadert, om tegen malkanderen enen bloedigen strijt te vechten. Waerom dat hy van stonden an dede vergaderen uutghelesen reysigers ende voetgangers, ende is haestelic na Uutrecht gereyst om desen strijt te benemen, ende enen stadigen paijs ende vrede te maken. Ende siet, des conincs heer en²⁷⁷ was naeuwelic an dye noortsijde der stat die poorten in gecomen²⁷⁸, als die biscop mit sinen heer ter westsijde die poorte was uutgegaen. Die biscop mitten canoniken die den stat bewaerden, gingen om, ende besagen alle die hoeken van der stat, ende bevalen den poortiers dat si die poorten vast sluten souden, ende sonder merren hem dye slotelen gaven, niet wetende dat die coninc met sinen volke binnen was ende binnen die muren besloten was. Die coninc, die haestelic den biscop ende dat heer volgen wilde, en vont nergens wege om uuter stat te comen. Ende als die coninc dus een luttel tijts merrede ende vertoefde, ende niemant die poorte snelliken op en dede, uut groter haesticheden zijns sins so geboet hi die sloten van der poorten mit bylen ende hameren op te slaen, opdat hi sonder merren des biscops heer navolgen ende den begonnen strijt beletten mochte. Die aertsbiscop van Coelen dit vernemende, was hi mit allen seer vervaert, ende meende dat die coninc dye stat ingenomen ende gewonnen hadde, ende dat hem die poortwachters by versumenisse ingelaten hadden mit sinen volcke; waerom die aertsbiscop mitten canoniken ende vrouwen, die die stat bewaerden, gingen haesteliken totten coninc, ende doende dat volc swygen, sprac die biscop aldus: 'Mijn here coninc, uwe mogentheyt wil believen te horen mine corte woerden. Het behoort uwer Conincliker Mogentheit toe uwe onderdanige volc in vreden te houden, recht ende justicie in den lande te doen; mer nu here, ist oerlof te seggen, behouden uwer vreden, so denck ic hierteghen dat ghi in die stat sijt gecomen mit gewapent volck, ende hebt geboden dye sloten of te slaen ende die poorten op te houden, opdat ghi die burgers buten hoerre stat sluten moecht, ende dieselve stat mit nijewe luden, die gi daerin laten wilt, mit uwer machte behouden. Ende ist dat ghi dit doen wilt boven recht, als ick hope dat ghi niet en sult, so doet ghy my grote scande, dye u cancellier bin; ende ghi verminnert die grootheit uwer eren herde seer. Waerom ic uwe goedertierenheyt oetmoedelicken bidde ende vermane, dat ghi mi dese stat wedergheeft, ende den burgers geen cracht noch moijenisse en doet.' Als die biscop dese woerden gesproken hadde, antwoerde hem dye coninc, daert alle dat omstaende volc hoorde, ende sprac aldus: 'Eersame vader ende biscop; als dine wijsheit wel bekent is, so behoertet enen coninc toe dat hi overal de striden ende oerlogen belette, ende dat hi den overdadigen wredeliken ende scerpeliken corrigere. Ende daerom bekenne, dattet ons grote scande ende lachter ware, dat men enen strijt vechten soude omtrent die palen ons lants ende onser dominatie. Ende hierom hebben wy by ons vergadert volc van wapenen, ende sijn mit machte in deser stat ghecomen, om den biscop te versoenen mit sinen dienstmannen ende ondersaten. Ende doe wy vernamen dat die biscop mit sinen burgers uuter stadt was opten velde ghetoghen om te striden, doen meenden wi hem ende sinen volcke snellicken nae te volghen. Ende also wij vertoeft werden ende daer nyemant en quam dye ons ende den onsen dye poorten op dede, ende dat mitsdien onse goede wille belet worde²⁷⁹,

276 coinnc AB.

277 aldus C; een AB.

278 grcomen AB.

279 aldus C; ontbreekt AB.

[p. 170r]

waerom wij geboden mit bijlen ende hameren die poorten ende kettenen op te slaen, om snelliken des biscops heer na te volgen, opdat wi doer onse coninclike auctoriteyt ende macht den opgenomen strijt beletten souden, ende dat die partien mit vreden verenicht wesende, elck in den sinen weder trecken soude. Ende du en sulste oec niet wanen, dat wy tegen den biscop Henrick in eniger manieren een fellen moet dragen, dyen wi onlange hier te voren uut goeder gonsten ende tuwer supplicatien tot enen biscop begeert ende geeyscht hebben. Ende daerenboven namen wi dese stat in onser protectien ende bescermenisse, doen wi hem²⁸⁰ truwe ende hulde besworen, als wi²⁸¹ medeburger van der stat worden. Ende opdattu bekennen mogeste, dat wi di in genen bedriechnissen ende loosheden dit en seggen, ende dat wi genen toern ofte viantscappe en hebben op die stat ende den burgeren, siet, so geven wi di weder die stat die wi onverhoets gecregen hebben ende die wel behouden ende besetten mochten, ende die burgers daerbuten sluten, ende wy gebieden ende willent ghekondicht hebben overal die stat, dat alle onse ridders ende zoudeniers in horen logijsen ende herbergen trecken, ende hoer wapenen uutdoen, ende brenghen desen dach over mit bliscappen ende vrolicheit.' Ende binnen desen tijt hadde die biscop enen harden wreden strijt tegen sine vianden, dien hi vele doot sloech ende verjaechde; ende ving den heren van Aemstel ende van Woerden, dien hi vast liet binden, ende deed se besijden sijnre peerde leiden. Ende quam omtrent die vespertijt mit groter victorie ende zege in die stat, ende worde van den coninc ende den aertsbiscop met groter blijscappen ende eren ontfangen. Ende doer des conincs ende biscops vriendelicken supplicatie heeft hi desen twee ridders uuten prijsoene ende vangenisse doen ontslaen, ende thoende hem sine edele gracie ende ghenade.

280 bem AB.

281 mi AB.