Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van die grote victorien die biscop Dirc van Uutrecht ende grave Lodewijck van Loon, joncfrouwe Aden man hadden tegen den Hollanders, ende hoe grave Willem van Oest-Vrieslant den grave van Loon uut Hollant verdreef.
Dat III capittel.

[p. 153v]

Die grave van Loon, omdat hi aldus verjaecht was, soe en meende hy niet of te laten dat te wreken, ende creech in hem sinen hulpe den biscop van Ludic, den hertoge Jan van Limburch, den grave van Vlaenderen, om soudye ende grote penningen dye hi hem luyde gaf; hi hadde oec sonderlinghe betrouwen¹⁹⁷ op bisscop Dirck van Uutrecht, die hi versoude om II M marck in sijn hulpe te wesen, met meer voerwaerden: worde hi tlant van Hollant machtich, dat hijt den biscop opdragen soude, ende van hem weder te leen ontfangen; ende om dese voerwaerden te voldoen, sette die grave van Loon sinen broeder den biscop tot eenen onderpande¹⁹⁸. Hier mach men mercken hoe menige landen ende heerlicheden met onrecht ende mit ghewelde dick ende menichwerf verbijstert worden van horen rechten heren. Grave Willem dit vernam, hoe hem dye grave van Loon starcte omt lant van Hollant machtich te worden, maecte hy rechtevoert here Wouter van Egmondt ende here Aelbrecht Banjaert van Breroe hooftmans van den Kenemers, ende heere Phillips van Wassenaer ende here Willem van Teylingen hooftmans van den Rijnlanders¹⁹⁹; ende hy voer selver in Zeelant, ende vercreech al Zelant tot sinen wille. Here Phillips ende here Willem versagen hem van als des hem noot was, ende dede maken II starcke wijchusen oft blochusen, daer dat een of stont binnen dye Burch tot Leyden, ende dat bevalen si here Florijs den domproest trouwelic te bewaren; ende dat ander setten si tot Zwamerdam: dat bevalen sy grave Otte van Benthem. Ende here Wouter ende here Aelbrecht quamen met scepen tot Aemstel, ende staken den dijck aldaer doer, ende deden al Aemsterlant onder vloyen; ende die Kenemers vielen in hoer scuten, ende verbranden al dat si vonden, ende creghen daer veel goets, dat si met hem in Kenemerlant brochten. Biscop Dirc, die dit ymmer wreken woude, toech selver met veel van sinen volcke doir Mydrecht in Hollant, ende verjagede den grave van Benthem van sinen blochuise, ende brande vele dorpen; ende doe dit den bisscop wel vergaen was, sat hi op sijn paert, ende geboot alle sijn volc dat si hem volghen souden, ende ghysele mit hem nemen, uut elcken dorpe bisonder. Dair quamen si totter Burch tot Leyden, die die domproest bewaerde, daer die biscop mit sinen volcke an stormde; ende wan dat blochuys sonder groot verlies: want dieghene die daerop lagen, ruymdent, ende seyden, si en wouden tegen den biscop niet doen. Ende aldus en hadde die domproest gheen hulpe den Burch mede te houden tegens den biscop. Dair wert die domproest gevangen ende ter Horst gevoert. Des anderen dages quam die biscop binnen Leyden; dair quam die grave van Loen tot hem mitter macht uut Zuit-Hollant, de den grave hulden ende getrouwe loefden te wesen, ende bi hem bleven een groot deel van den besten²⁰⁰

197 betronwen AB.

198 onderpaude AB.

199 rijvlanders AB.

200 besteu AB.

[p. 154r]

²⁰¹ ende van den outsten uut dat lant van Noort-Hollant, als here Jan Persijn, here Jan ende here Ysbrant van Haerlem; here Aernt ende here Henric van Rijswijck, ende here Wouter van Ruven. Dese gaven den grave van Loon een vrygheleyde, sonder wederseggen, tot Haerlem te comen; ende als hi daer quam, maecten si hem alle die dorpen onderdaen. Die Kenemers, als si dit vernamen, bereyden si hem ende besorchden alle des hem noot wesen mochte totten stride, ende quamen om der eendrachte wille die die voerseide heren mitten grave van Loon gemaect hadden, ende wouden teghen hem striden. Dese heren, die die onbesceydenheit des volcs wel kenden, ontsaghen hem daertegen te velde te comen, ende deden also mit hem spreken, dat si ten lesten den strijt ondervingen mit besceyden wise woerden, want si waren wijse mannen, ende verenichden die Kenemers mitten grave, dat sijts bleven; ende hem wert overgeseyt, dat si den grave van Loon ende den biscop van Uutrecht geven souden V C ponden, omdat si daer te voren in Aemstelrelant geweest hadden, ende dat gebrant ende geroeft, ende den dijck doergesteken hadden. Ende als dit seggen ende uutsprake geseit was, togen si wederomme thuyswaert. Ende als dit geschiet was, en duchten die grave van Loen noch die biscop voer nyemende, ende togen voert tot Egmont, dair si in den wege branden Sinte Aechten dorp, dat nu Beverwijc hiet, ende here Aelbrechts Banyaerts woninge van Bredenroede, ende hebben aldus al Hollant an hem bedwongen ende onderdaen gemaect, dat in tween partyen stont, sodat gheen van hoer wederpartye hem enige were vermat, dat onlange duerde. Corts hierna is die grave van Namen in Walchren gecomen, ende began met machte van tsgraven wege van Vlaenderen tlant aldaer te berechten; mer omdat hi niet bedriven en mochte, so keerde hi te hant weder vandaen. Na desen was een, die Huge van Voern hiet, die verghiselde alle dye eylanden in Zeelant, ende brocht se onder subjectie van den grave van Loon, ende verjagede grave Willem uut Zeelant. Dieghene die seer beladen was, dat was grave Willem: want hi heimelic in Zelant wesen moste ende verholen, soude hi zijn lijf bergen; ende en hadde oec in Hollant geen seker toetiden. Nu heeft hi raet mit hemselven genomen, ende is in eens visschersschip gecomen; want hi overal gesocht wert, ende dede hem mitten netten bedecken, ende aldus is hi mit wonderlicker avonturen uut sijnre vianden handen gecomen. Die graef van Loen heeft nu Huge van Voerne drossaet gemaect van al Zeelant, ende hem veel machten daer gegeven, daer hi hem nyet in houden en konde; want hi bedreef sulken overmoet in Zeelant, dattet die Zelanders niet langer van hem lijden en wouden. Ende daerom hebben die machtichste van Zeelant een verbant mit malcander gemaect, ende hebben desen Huge scandelicken uut sine officie²⁰² ende machte geset tegen des graven van Loen danck ende wille, ende ontboden grave Willem weder in Zeelant te comen. Ende als grave Willem dese mare vernam, was hi sere verblijt, ende liet alle scyenisse ende dese tidinge int heimelicken weten heere Wouter van Egmont, here Aelbrecht Banjaert, here Willem van Teilingen ende here Phillips van Wassenaer, ende bat hem oetmoedelic dat si op enen benoemden dach tot Leyden comen wouden bi hem so starck als si mochten; ende ghenen onlede noch strijde an en namen tegen den grave van Loon, hi en waer daer, bi hem selver, in persone. Nu heeft die graaf van Loon vernomen dat die Zeelanders hem ontgaen sijn ende tegens gevallen, ende dat die Kenemers in roere waren om tegen hem te striden. Ende heeft daerom gebeden ende tesamen ghebracht alle die hi meende, die doir hem ende om sinentwille yet doen souden. Ende is mit heercracht binnen Leyden gecomen, omdat hi die Kenemers dair eerst wederstaen soude. Die Kenemers haesten hem seer, ende liepen sonder ordinantie elc voir ander tot Leyden waerts an, also dat si sere geschent worden. Ende daer worter vele dootgeslagen: desulke de te scepe gecomen waren hadden daer gaerne weder bi geweest; mer die wech wert hem ondergaen ende benomen, soedat si hem van node ter were setten mosten, ende liepen op dye brugghe dye tot Catwijck over den Rijn lach, ende meendent daer gheweert te hebben. Ende daer schoter soe veele te samen, ende dye brugghe

201 C XLIIII AB.

202 offitie AB.

[p. 154v]

wert so sere verladen mit dat ghewapende volck, dat si brack, ende daer verdrencter mit allen veel in den Rijn. Here Phillips van Wassenaer, here Wouter van Egmondt, ende here Aelbrecht Banyaert sijn met groter avonturen ontcomen; mer here Willem van Teylingen bleef dair gevangen. Als die graef van Loon desen zege aldus tegen den Kenemers hadde gehat, toech hi tot Voirscoten mit sinen volcke, ende dede aldaer sijn tenten opslaen, omdat hi sijn volcke bieen houden woude, want hij grave Willem seer ontsach ende verduchte, dat hi hem noch overvallen mochte. Grave Willem is binnen desen mit heercracht uut Zeelant gecomen, als hem die Hollantse heren ende steden gescreven hadden, ende quam in Hollandt ende stelde sijn heer int hol bi Rijswijck. Vandaen toech hi over, ende stelde sijn logijs, ende dede sijn tenten opslaen omtrent Scakenbosch, om des anderen dages den grave van Loon te bestriden, ende die uut sijns vaders erve te verdriven. Dese tidinge vernam die grave van Loon, dat hem grave Willem bestriden woude, ende sende daerom haestelicken totten grave den hertoge Jan van Limburch, ende bat hem sere aernstelic of hi versoeken woude an grave Willem dat hi zoene of vrede mit hem vercrigen mochte. Die hertoge quam tot grave Willem, ende dede sijn boetscappe, also hem die grave van Loon gebeden hadde. Mer grave Willem en woude zoene noch vrede mit hem angaen. Ende aldus is die hertoge totten grave van Loen gecomen, ende seyde hem wes hi gesien ende gehoert hadde, ende wat hem geantwoert ware. Ende dye hertoge brack terstont sijn tenten op, ende is uut Hollant ghetogen, ende en dorste grave Willems coemste niet verbeyden. Die sere vervaert ende belast was, dat was die grave van Loon, ende heeft sijn tenten ende pauweljonen laten staen, ende haeste hem tot Uutrecht te comen, als hi haestelixste mochte, ende gaf den biscop die ghevangen die hi hadde uut Hollant voer sijn soudie. Ende daer waren diesulcke van sgraven volke van Loon ende van des biscops, dye so seer ghelopen hadden, dat si so seer verbaest waren, dat se die wiven jaechden, ende sloegen se doot sonder were; dyesulcke scoten hoer harnas uut om der vaerdichede willen, die nochtan al vliende doot gebleven sijn, wantter vele geslagen worden ende ghevangen; sommige versmoerden in die Zyle buyten Leyden, ende verdrencten; ende grave Willem behildt alle graves Lodewijcs tenten ende pauweljonen, provande ende menigerley cleinoden. Ende in aldusdaniger manieren is grave Lodewijck van Loon uut Hollandt verdreven, ende en quam nye weder daerin