Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Keysers.

Anno M ende XL.

Henryc dye III, keyser Conraerts soen, of als andere seggen, zijn swager. Hy was ghenoemt die Milde of de Swarte Hertoech. Hy regneerde omtrent XVII jaer¹²⁰. Hy was sinen vader seer ghelic in doechden, ende hadde eerst te wijf des conincs dochter van Engelant, die mit logentael seer berucht wert, dat si mit enen andere boeleerde; mer een van haer dienres, die mit hoer uut Engelant gecomen was, vacht daerom enen camp tegens enen groten man ende ridder, lang van stature, dien hy verwan. Waerom dat si van horen man sceide, ende ging in een cloester, ende diende God in groter heilicheit. Daerna nam hi een ander wijf, geheten Agnes, des hertogen Willems dochter van Pictavien, daer hi een soen bi wan, gheheten Henrick, de na tot sinen V jaren tot een Roemschen coninc gecoren wert bi zijn vaders leven. Het geviel op enen Pijnsterdach, dat dese keyser tot Mens was, ende dye dyenres des biscops van Ments ende des abts van Fulden doe haers heren setelen bereyden in der kercken, worden twistende ondereen, wie van hem beyden an die hoger sijde des keisers sitten soude; want die abt privilegien hadde te sitten an des keysers¹²¹ rechterhant. Van woorden quamen si tot slagen, ende dat paviment der kercken wert mit bloede gestort. Dese biscoppen ende heren quamen gelopen, ende benamen twist, ende maecten vrede; ende wieden ende reinichden die kercke weder van den bloeden. Ende men began mit groter solemniteyten de misse. Ende als men dat leste vaers van der sequentien singen soude, 'Hunc diem gloriosum fecisti', dat is te seggen: Desen dach hebdi glorioes ende vijerlic gemaect, doe sanck die duvel boven in den choer al lachende¹²²: 'Hunc diem bellicosum ege feci', dat is te seggen: Desen dach heb ic striende ende bloedich gemaect; waerof dat alle dye heren ende tvolck seer vervaert waren. Doe sprack die goedertieren keyser: 'O ghy valsche¹²³ quaetwercker alre ondoechden ende twisten; ghi hebt ons desen dach droeflic gemaect, mer wi sullen dien weder gracioes ende heilich maken.' Ende dede vergaderen alle die arme menschen van der stat, ende gaf die den costelike spise ende dranc, die daer voer hem ende den anderen heren bereit was; ende dienden den armen luden selver ter tafelen, mit groter oetmoedicheit, in gouden ende silveren vaten. Dese keyser wert te Romen ghecroent van paeus Clemens die II, mit sijn huysvrouwe. Ende hi hadde veel oerlogen tegen den coninc van Hongerien ende den coninc van Bemen, de hi beide verwan ende onder den Roemschen Rijc brochte, ende onder tribuijt voertan sitten mosten. Ende na veel oerlogen wert hi sieck, ende starf, ende wert te Spiers begraven in dat coninclike choer bi den anderen keyseren.

120 daer AB.

121 keysesr AB.

122 lachemde AB.

123 valslche AB.