Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hier begint die IIII divisie, ende heeft XIX capittelen.

Paeusen.
Anno VIII C LXXIIII.
Dat I capittel.

Johannes die VIII was die C XII paeus, een Romein ende sat X jaer. Hi salfde II keiseren, als Carolum Calvum die anderde, ende Carolum Grossum die derde. Hi gaf den Vlamingen enen biscop¹, dat doe een graefscap was geworden. Hy bescreef dat leven van Sinte Gregorio die Eerste in IIII boecken, doen hi noch diaken was. Ten lesten starf hi, ende wert in Sinte Peters kerck begraven.

Martinus die II was die C XIII paeus; hi was een Wael ende sat een jaer ende V maenden. Hi was seer hoveerdich, ambicioes ende eergyerich; ende want hi onrechtlic int paeusdom gecomen was, so en heeft hy overmits Gods gehengenisse nyet lange daerin geseten, ende en dede in zijnre tijt niet dat scrivens waerdich is.

Omtrent dese tijt is die liefde ende minne in allen staten seer vercout, ende die scalcheit ende quaetheit bestonden te verbreden. Nu in deser tijt cesseerde dat swaert der ketterye, mer hoverdye ende gyericheit mit andere gebreclike sonden ontbonden haer tomen, ende hebben dat kersten geloef meer persequeert dan voermaels die ketters deden.

Adrianus die III was die C XIIII paeus, een Romein, ende sat een jaer ende II maenden. Hi ordineerde dat men in die electie des paeus niet en soude wachten des keisers auctoriteyt ende consent, alst van Carolus die Groten tijt tot noch toe geweest was, mer dat de stemmen van der ecclesie² vry souden wesen, sonder yement anders daer in te requireren oft te verwachten. Mer dit statuyt en duerde niet lange, want dese paeus starf corts daerna, ende wert tot Sinte Peters begraven.

Stephanus die V was die C XV paeus, een Romein, ende sat VI jaer ende V dagen. In sijnre tiden deden die Hunen, Denen ende Normans veel quaets in kerstenrijc. Ende om des willen wert Sinte Martijns lichaem vervoert van Tours tot Altisiodoren, dat is Anseroys, ende wert eerlic geset in Sinte Germanus kerck. Ende wantter veel miraculen gescieden, worden die monicken twistende, want sij niet en wisten doer wiens gracie sij gescieden. Doe leyden sij enen lasarisch mensch tusschen Sinte Martyn ende Sinte Germaen, ende die syde die an Sinte Marthyn lach wert ghereynicht; ende des anderen nachts leyden sij den selven man mit die ander sijde tot Sinte Martijns wert, ende die wert oec gesont. Mer Sinte Germanus en was hierom niet te min van miraculen. Ende dit gesciede aldus, omdat Sinte Germaen sinen gast Sinte Martijn woude eren. Daerna wert Sinte Martijn wederom gebrocht, ende doe maecte hi een blint ende een gichtich mensch gesont tegen horen wille, ende boven die natuer worden die bomen groen oft somertijt geweest hadde. Dese Stephanus die paeus, als hi doot was, wert in Sinte Peters kercke begraven.

Formosus die eerst was bisscop van Portuen, was die C XVI paeus, ende sat V jaer ende VI maenden seer ongeluckich, mer heersch van lichaem ende rijp van gelaet. Dese, overmits die scarpe ordinancie van paeus Johan dye VIII, liet sijn bisdom after ende worde vluchtich in Walslant. Ende dye paeus ontboet hem opten ban weder te comen, twelcke hy versmade;

1 bisciop AB.

2 ecclesie e AB.

[p. 87r]

waerom dat die paeus hem degradeerde ende benam hem sijn bisdom, ende maecten een waerlick man, ende swoer dat hi nimmermeer weder te Romen comen soude, noch enige digniteiten ofte diensten annemen; mer hi leefde voert als een waerlic man, hem gevende tot alle wellusticheit des werlts. Mer van desen eet absolveerde hem paeus Martijn voerseyt, ende sette hem weder in sijn bisdom, van waen hi nu meer mit ghiften ende gaven dan uut doechden tottet paeusdom gecomen is. Dese en heeft anders niet gedaen dan hi Sinte Pieters kerck mit lichte schilderye dede verchieren, daer hij in begraven wert.

Nota. Dat die boecken genoech ende veel scelen van dese tijt der paeusen mitten linie der keyseren, mer daer leyt ons luttel machts an: het is ons genoech den tijt wel te ondersceyden, ende wat datter eerwaerdelicxs ende goets in gedaen of gesciet is, dat wi dat in der memorien houden.

Item, dese navolgende VIII paeusen hebben een corte tijt geseten. Ic en weet niet merclicxs van desen te seggen, want ic niet ghevonden en hebbe, dan dat si grote scandalizacye, twist ende twedracht in den heyligen paeusstoel gemaect hebben, die nye te voren gehoert en was; want die een tegen den anderen, ende altesamen tegens malcanderen getwist hebben.

Bonifacius die VI was die C XVII paeus; hi was uut Tusscien, ende en sat nyet meer dan XXVI dagen, waerom dat van hem niet sonderlincs bescreven³ is, dan dat hi eendrachtelic gecoren was; hi wert in Sinte Pieters kerck begraven.

Stephanus die VI was die C XVIII paeus; een Romein, ende sat een jaer, III maenden. Dese was van Formoso biscop gewijt. Nochtans vervolchde hi mit so groten nijde desen Formosen naem, dat hi hem dede opgraven, ende sine ghewide cleder uutdoen, ende liet sijn twie vingeren van sijnre rechterhant ofsniden ende in den Tyber werpen, ende dede dat lichaem graven opter leken kerchof, allegerende dat hi boven sinen eedt dat paeusdom angenomen hadde. Hi revoceerde ende wederriep alle die decreten ende statuten die Formosus gemaect ende ingeset hadde. Ende van deser tijt ist in der gewoenten gecomen, dat die paeusen haere voersaten statuten ende insettingen wederroepen, oft mit allen gebroken hebben ende te niet gedaen. Sommige scriven, dat dese paeus om dit excesse ende scandalizatie swaer penitencie dede ende in een cloester ghinc.

Romanus was die C XIX paeus, een Romein; hi sat III maenden, XXI dagen. Hi en worde uut gonste noch mit gaven paeus, mer rechtelic ende eendrachtlic wert hi gecoren. Nochtans leyde hi die ene scande opten anderen, want hi al Stephaens wercken ende statuten destrueerde ende wederriep. Anders en bevinden wi niet dat hi yet sonderlincxs heeft gedaen. Ende als hi doot was wert hi in Sinte Pieters kerck begraven.

Theodorus die II was die C XX paeus, een Romein; hi sat mer XX dagen. Van desen, overmits cortheit des tijts, en vint men niet bescreven, dan dat hi Formosen werck ende sijn statuten weder approbeerde ende toeliet, ende stijfde sijn fautoers ende adherenten; aftersettende die vrese Goeds, besat hi den paeuslicken stoel sonder enige doecht ofte goede wercken.

Johannes die IX was dye C XXI paeus, een Romein; ende sat I jaer, XV dagen. Dese hilt seer die partye van Formosen, ende approbeerde sine saken ende wercken; waerom datti overmits een oploep der Romeinen uut vresen te Ravennen vertoech, ende hilt daer een concilium van LXXIIII biscoppen; ende daer approbeerde hi Formosen statuten, ende wederriep alle Stephaens ordinancien. Anders niet sonderlincs heeft hi bedreven, dan datti die partye binnen Romen, die volna doot was, wederom verwecte. Hi leyt tot Sinte Pieters begraven.

Benedictus die IIII was die C XXII paeus, een Romein, ende sat III jaer. Hi was een man van groten pryse, goedertieren ende lanckmoedich; hi leyde zijn leven in desen periculosen tiden sonder enige suspicie oft quade name ofte geruchte. Hi starf ende wert in Sinte Pieters kerck begraven.

Leo die V, wiens lant men niet en weet, was die C XXIII paeus, ende sat mer XL dagen. Want Cristophorus, zijn priester ende familiaer dienre, maecte tegen hem enen groten oploep, ende nam hem gevangen, ende setten in der karcker, waerom, angesien die grote ontrouwicheit sijns vrients ende priester, dien hi so veel goets gedaen hadde, is hi van weemoedicheit in den karcker gestorven.

Christophorus, wiens lantscap overmits

3 bescrenen AB.

[p. 87v]

sijn onedelheit ende ondancbaerheit men niet en weet, was die C XXIIII paeus, mer seven maenden. Hi quam mit macht ende ghewelt int paeusdom, mer also hi daerin quam, also heeft hijt weder verloren, ende heeft van God ontfangen denselfden maet⁴ die hi sinen heer Leo had ghegeven, want hi gedwongen worde een cloesterlic leven an te nemen. Mer Sergius die paeus, zijn nasaet, vernemende noch zijn boesheit in den cloester wesende, heeft hem uuten cloester genomen, ende in enen openbaer karcker besloten mit yseren banden gebonden, daer hi ten lesten jammerlicken mit groten verdrieten in is ghestorven.

Sergius die III was die C XXV paeus, een Romein, sat VII jaer, IIII maenden, XVI dagen. Doe hi noch diaken was, vervolchde hi seer Formosen, ende belette seer dat hi gheen paeus en soude worden, waerom dat hi altijt van Formoso wert veracht. Ende toech in Walslant bi coninc Lotharius, ende is doer des conincs toedoen weder in Ytalien gecomen, ende paeus geworden. Paeus wesende heeft hi alle Formosen statuten ende decreten reprobeert ende wederroepen, gebiedende dat men alle dieghene die Formosus gewijt hadde weder verwien soude ende van nyewes consacreren. Ende heeft voert meer Formosen dode lichaem op doen graven, ende dedet priesterlic abijt an doen, ende liet hem dat hoeft ofslaen, ende dat lichaem in den Tyber werpen. Ende na Sergius doet, doe die visschers dat lichaem hadden gevonden, brochten si dat in Sinte Pieterskerck; ende terwilen dat men die uutvaert weder dede, neychden der heyligen beelden die daeromtrent stonden dat dode lichaem toe, waeruut men vermoede dat hi alsulcken scandelicken injurie ontsculdelicken hadde gheleden⁵. Dese Sergius, als hi Sinte Jans kerck te Latranen vernyewet hadde, is hi gestorven, ende in Sinte Pieters kerck begraven.

Item in dese tijt was die IX ende alre scandelicste twist in der Heyliger Kercken, tusschen den paeus Formosum, ende Sergium; want Sergius werdt van Formosus verdreven, ende vloech in Vrancrijck. Ende ten lesten wert dese Sergius paeus, ende quam heymelic weder te Romen, ende ving Cristophorum, ende werp hem in den karcker. In deser selver tijt was oec een ander cleine twedracht tusschen Leonen ende Cristophorum; want Cristophorus wert mit ghewelt paeus, ende werp Leonen den paeus in der karcker. Mer Cristophorus wert van Sergius gevangen als een geweldiger, ende dede hem weder in een karcker sterven. Aldus is dat quaet seer vermenicht ende verbreet in der Heyliger Kercken.

4 maent AB.

5 heleden AB.