Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van keyser ende coninc Kaerls loven ende goede wercken.
Dat LXXIII capittel.

Dese coninc Kaerle ende keyser van Romen beghifte in sinen leven sonderlinge IIII aertsbisdommen, als Coellen, Ments, Tryer ende Salsburch. Behalven dese, fondeerde ende stichte hi X bisdommen in den landen van Sassen, West-Phalen ende Frieslant. Dat eerste was dat bisdom van Oesenbrugge, dat hi stichte in der eren des heyligen apostels Sinte Pieter, die hi boven anderen festeerde, ende sinen princepalen apostel was. Dat ander tot Halberstat in der eren Sinte Stevens, die eerste in Oesterwijck gefondeert was. Dat III tot Minden, op die riviere van der Wesar, in Wedekijns castel. Dat IIII tot Bremen op die Wesar in die ere van Sinte Pieter, apostel. Dat V tot Padenkorne, in die ere van Onser Liever Vrouwen. Dat VI tot Werden, in een plaetse genoemt Fardan op die riviere van der Alare. Dat VII tot Monster, in die ere van Sinte Pouwels apostel. Dat VIII tot Hildesem, die hi eerst

[p. 77v]

in Aulica gefondeert hadde, ende niet al volmaect was, eer hi starf. Dat IX tot Hamburch in Hammon, dat is Jupiters casteel, ende was een hoefstat van Noorden Sassenlant. Dat X tot Meydenburch, in die ere van Sinte Mauricius, op die riviere van der Albe; ende was eerst van Kaerle gesticht in een plaetse genoemt Styde, gelegen in die graefscap van Swalenworch, dat men nu hiet tgraefscap van der Lippe; ende worde translateert tot Valersleve, daerna tot Vrese, ende ten lesten is dat bisdom ordineert ende geset by den keyser Otto van Romen, deerste van dier namen, in die princelicke stat van Meydenburch, daer si noch is. In welcke kercke dat rustet dat lichaem van Sinte Florijs, martelaer. Hi fondeerde oec mede so menich cloester, als daer letteren zijn in den alfabet, ende elcken cloester gaf hi enen gulden letter van swaren gewichte. Ende als die goede keyser ende coninc Kaerle uuten Spaenssen stride gecomen was tot Aken in³⁰⁹ Lotrijke, sijnde in groter devocien, ende hem beredende tegen die doot; ende gevoelende dat hi storven moste, ordineerde ende maecte hi zijn testament. Die twee delen van sinen goeden beval hi den voorseyden aertsbiscoppen, om die kercken ende Goedshusen te repareren ende te vernyewen, ende den armen daerof mildelicken te delen ende te voeden. Dat derden deel heeft hi gelaten sine kinderen, nichten ende neven ende andere sine familie ende dienres. So hadde dan die keyser onder andere sine cleinoden ende juwelen III silveren tafelen ende een gouden, die seer groot was. Den eersten daerop gegraveert ende gesteken was die forme ende gedaente des stats van Constantinopolen, besprac hi in testamente Sinte Pieterskerck te Romen. Den anderen, daerop gefigureert ende gemaelt stont die figure des stats van Romen, gaf hi der kercken tot Ravenne. Den III daer die figure des gantssen werlts op graveert stont, die seer groot was, ende den gouden tafele, liet hi sinen kinderen. Als hi dan oudt was LXXII jaer, ende hi als coninc van Franckenrijke regeert hadde XXXIII jaren, ende dat heylige Roomsche Rijc XIIII jaer, nadat hi die Sacramenten der Heyliger Kercken mit groter devocien ontfangen hadde, sijnde tot Aken omtrent II jaren, nadat hi uut Spangen gecomen was, starf hi seer kerstelic ende heylichlic opten lesten dach van januario, int jaer ons Heren VIII C ende XV. Ende hi wert mit groter eerwaerdicheit begraven in die grote ronde kerck tot Aken. Tot sijnder begravinge was gecomen die paeus Leo, ende veel grote Roemsche heren, hertogen, biscoppen, abten ende prelaten uut Duytschen ende Walschen landen. Ende zijn dode lichaem wert ghebalsemt ende mit keyserlicke clederen, sittende in enen gulden setel, mit een gulden crone op zijn hooft, daer een gulden ketene an hing, mit sijnder rechterhant houdende dat Boeck van den IIII Evangelisten, leggende op sijn knien, ende was gescreven mit gulden letteren; ende in zijn luchterhant een gulden scepter; ende voir hem stont een schilt van goude; ende so wert hi begraven. Wie is dan (angemerct zijn doechtlic leven ende grote wonderlicke wercken), die van loven ende edelheden genoech soude konnen vertellen, die enen prince vernaemt ende eerlic maken; int corte is dat van hem te mercken, dat hi is een spiegel van allen coningen ende princen, want van den beghinne totten eynde toe heeft hi hem so loeflic gehadt ende gedragen in alle sine wercken, dat hem niement begripen en kan, dwelc gheen groot wonder en is, als men anmerct dat hem God gestadelic beweget ende beschermet hevet. Mit recht mogen hem die princen ende graven van Hollant wel verbliden, dat si van alsulcken doechtlicken ende gloriosen prince gedescendeert ende ofgesproten zijn. Want dese coninc Kaerle van Franckenrike, keyser van Romen, was oudevader van Gena, deerste gravinne van Hollant, die des conincs Puppijns van Ytalien dochter was, zone van coninc ende keyser Kaerle, ende hadde te manne Dyerick, den eersten grave van Hollant, die oec gecomen was van den princen van Aquitanien, ende was die VII graet ende manpersoen van coninc Chilperick van Franckenrijc, die tconincrijck regeerde, int jaer VII C ende XXIIII, V jaer lang. Ende bi desen Gena, coninc Puppijns dochter, wan grave Dyerick enen zoen, die oec Dierick hiete; ende van desen zijn gecomen ende gesproten die graven ende princen van Hollant, ende is ten lesten gecomen bi rechter successien ende besterfnissen an den alder doerluchtichsten prince ende vorst Kaerle, coninc van Spangen, etcetera, aertshertoge van Oestenrijc, etcetera, grave der landen van Zeelant ende Vrieslant. Aldus heeft God tlant van Hollant

309 iu AB.

[p. 78r]

hoechlick verchiert met desen waerdighen ende victoriosen prince, mit sine nacomeren van sinen gheslachte, die ghetrou, doechtlick, wijs ende kerstelicke princen geweest zijn, defensoers ende bescermers der Heyliger Kercken, als men int vervolch deser cronyken horen sal. Wilden nu die princen ende vorsten anmercken, dat gheen ding den princen sinen volcke ende ondersaten also ontfanckelic ende angenaem is, als goedertierenheit ende Goddiensticheit, God soude hem sonder twifel behulpelic zijn ende gracie verlenen. Mer eylacen! het is nu mit vele princen ende lantsheren al verkeert, want sonder Goeds vresen begheren si meer te leven in weelden, flatteerders ende oerstekers te geloven, ende den armen ondersaten bi quaden rade te bescatten ende veronrechten, dan die te bescutten ende justicie te doen, ende aldus comter dat die landen worden moortculen, want men die quade nyet en castijt, als men nu in onsen dagen mercken mag, etcetera.