Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat coninc Kaerl dat Perlement instituerde, ende hoe hi in Spangen ende Galissien reijsde, ende wat wonderlike victorien hij daer hadde opten heijdenen.
Dat XLIII capittel.

Doe dit aldus wittelic gedaen ende geordineert was, is tot coninc Kaerl gecomen Ibnalarchus, een coninc uut Spangen, mit veel edele Saracenen, die hem offerreede ende presenteerde dat heilige gelove an te nemen, indien coninc Kaerl mit hem wilde trecken in Spangen, ende verdriven daeruut die andere Saracenen, die sijn landen ende steden ofgelopen hadden. Die coninc, doer liefde des kersten geloves, heeft hij dese reijse ende moijenisse angenomen. Mer aleer hij uut Francrijck toech, heeft hij een ordinantie tot een ewige memorie ende sijnre eren institueert ende gemaect, te weten, dat hij uut alle dien eeldom der Fransser heren XII vercoren heeft, die in geliker digniteijt altijt den coninc van Francrijck onderstant ende assistentie souden doen ende getrou wesen, noch onder ijements jurisdictie staen, dan alleen onder dat Perlement, die altijt gehouden souden wesen den coninck te eren, te behoeden, ende in sijnne croneringe selver in persone te wesen, ende worden gheheten die XII ghenoten. Van welke XII sijnder VI gheestelick, ende VI waerlick. Die gheestelicke ghenoten sijn dese: die aertsbiscop van Rijemen; die aertsbiscop van Landunen; die aertsbiscop van Lingonen; ende sijn medehertogen. Die biscop van Bellevaeck, die biscop van Noijoen, die biscop²⁶⁶ van Cathalons, ende sijn oec graven. Dien waerlicke ghenoten sijn dese: die hertoge van Bourgondien; die hertoge van Normandien; die hertoge van Aquitanien; die gra-

266 biscob AB.

[p. 68r]

ve van Vlaenderen; de grave van Chanpangen; die grave van Tholousen. Doe coninck Kaerl dese waerdige ordinancije hadde instituert ende geset in der ewicheit te onderhouden, is hi ghetogen mit een groot swaer volck van wapenen doer die hoge bergen van Pijreneen ende Guuascongen, genen arbeit sparende om dat heylige kersten²⁶⁷ gelove te verbreden, ende is ten lesten in Spangen gecomen. Ende heeft die coninclike stat genoemt Cesar Augusta crachtelick ingenomen, ende alle verslegen die²⁶⁸ tgeloef Cristi niet annemen en wouden. Ende als hi hem gestelt hadde om een luttel te rusten, is hem verschenen een wech mit sterren, beginnende van die Friesse Zee, streckende doer diverse landen ende provincien, totter plaetsen toe daer die heylighe apostel²⁶⁹ Goods Sinte Jacob rustet, welke visioen der sterren die heylige apostel Sint Jacob den coninc Kaerl interpreteert ende bewesen heeft, wat se bedude, seggende, dat hi alle die nacien, doer welke hi sach die sterren hoer loop hebben, souden tot Cristus kennisse, geloef ende religije brenghen. Ende Sint Jacob beloofde hem, dat hi altijt in sijnre hulpe wesen ende bijstaen soude, uuten welcken coninc Kaerl sinen moet verniewede, ende toech sonder toeven voert in Spangen, ende quam voer die grote stat van Pampuloenen, ende lach daer voer III maenden lanc; want sij seer vast bemuert ende starck was. Waerom dat hij God ende den heyligen apostel Sinte Jacob te hulpe riep, ende die muren sijn terstont doer sijn ghebet ter aerden ter neder ghevallen ende ghestort. Ende die coninck quam daerin vechtenderhant mit al sijn volck. Ende wie niet kersten en wouden worden, man ende wijf, sloegen sij al doet, of namen se ghevangen. Dit grote mirakel ende wonderlicke victorie des conincs Kaerls verhorende die ander steden, quamen sonder vertreck, ende gaven hem op in des conincs handen, ende lieten hem alle dopen, annemende dat heilighe²⁷⁰ kersten ghelove. Ende die coninck heeft dat hele lant van Spangen doerghelopen, van der eenre zee totter andere. In denwelcken vele scone ende rijke, machtighe conincrijken legghen, als Castylgen, Arragon, Navaren, Portegael, Granaten ende meer andere grote sware moghende landen ende provincien daer sijn; oec grote, machtighe ende starcke steden sonder ghetal, van denwelcken die coninck sommighe vercreghen heeft sonder striden, ende gaven hem willichlicken op ende sommighe mit langhen belegghe ende assaulte, uutgheseyt die stat van Lucernen, dye hij gheensins (als hi daer IIII maenden voer gheleghen hadde), ghecrighen konste. Ten lesten bat hij God ende Sint Jacob, ende dye muren villen ter neder, ende die stat versanc, ende daertoe vermaledide hy noch III ander steden, die hi niet ghewinnen en konde. Dus sijnder IIII steden in Spangen vermaledijt, als Lucerna, Ventosa, Capara ende Adama. Ende legghen noch op huden verwoest destruert ende onbewoent. Ten lesten versochte hi mit groter waerdicheit ende devocien Sinte Jacobs graf in Galissien in der stat van Compostelle, dat een clein stedeken was, dwelke hi sere dede verbeteren; ende tijmmerde daer een scone kercke, ende ordineerde daer een patriarch ende aertsbiscop, mit een canosije, ende gaf der kercken scone renten ende goeden, ende vele costelicke ornamenten ende cleinoden van goude ende silver. Ende die coninc bleef in Spangen III jaer lang. Ende van den goude ende silver dat hem die coninghen ende heren van den landen ende provincien tot trijbute gaven, maecte hij vele kercken, te weten Onser Liever Vrouwen²⁷¹ kerke tot Aken, Sint Jacobs kercke tot Tholousen in Francrijck, Sint Jacobs kerke in Guuascongen. Sint Jacobs²⁷² kercke tot Parijs ende vele andere kerken ende abdien. Aldus soe bestelde dese eerwaerdighe ende doechtlike coninck ende prince alle dat goet dat hij op die heijden conquesteert hadde ter eren Goods, daer of makende kercken ende cloesteren, ende den armen menschen mildelicken daer of delende. Hij en bestelde sijn rijcdommen niet tot pomperien oft hoverdien deser werlt, ghene tornoijen, steeckspelen oft ander ijdelheden hantierende. Soe ledich ende manierlicke was alle sijn huijsghesin dat sijn hof bet scheen te wesen een cloester, dan een prinsen hof:

267 kesten AB.

268 dte AB.

269 aposttel AB.

270 helighe AB.

271 Vrowen AB.

272 iaeobs AB.

[p. 68v]

men sach noch en hoorde daer geen oneerberheden van woerden ofte wercken. Het is een seggen: daer die here van den huse duechtlick is, daer na volgen gaerne sijn ondersaten ende dienstboden.