Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)
(2011)–Cornelius Aurelius– Auteursrechtelijk beschermdPaeusen.
| |
[pagina 37r]
| |
reinichde hem van sine lasarien. Wat hi binnen sinen leven meer ghedaen ende bedreven heeft, hebdy int Passionael in sijn legende opt langste. Marcus was die XXXVI paeus, ende sat II jaer VIII maenden. Hi ordineerde dat men Credo in unum Deum singen soude, in der missen na dat Evangelij. Ten lesten starf hi ende wert in een kercke begraven binnen Romen die hi selver ghesticht ende gemaect hadde. Julius deerste van dier namen was die XXXVII paeus, ende sat XV jaer II maenden ende VI daghen. Dese Julius leet vele persecutien van den keyser Constancio, ende was X jaer verdreven. Ten lesten, doen Constancius doot was, quam hi weder, ende besat sijn stoel, ende starf ten lesten salichliken ende wert opt kerchof Calopodij begraven. Liberius was die XXXVIII paeus, ende sat XVI jaer, VII maenden. Dese paeus was eerst een goet kersten, ende was den Arrianen seer contrarij; waerom dat hem die keyser Constancius in der ellenden sandt, ende was daer III jaer. Doe coren ende ordineerden die clergij bi consent ende wille desselven paeus enen anderen paeus, geheten Felix. Ende dese Felix was den Arrianen lastigher dan Liberius geweest hadde; soe baden die Arrianen den keyser, dat hi desen Felix weder ofsetten woude, ende revoceren weder den paeus Liberius. Aldus quam Liberius weder te Romen, ende volchde die Arriaensse ketterij, ende maecte een concilium mitten Arriaenssen, ende setten desen Felix of. Dat anderde scisma was tusschen desen Liberius ende Felix om der Arriaensscher ketterien willen, denwelcken Liberius seer gonstich was; ende daerom wert hi als een ketter versmaet, ende veranderde sijn doechtlike wercken in onduechden, ende doer sijn consent ende raet werden vele priesteren ende clercken van den Arriaenen ghedoot. Dese Liberius was die eerste paeus van quaden fame. Ten lesten starf hi, ende wert tot Romen begraven. Felix was die XXXIX paeus, endeGa naar voetnoot189 sat I jaer ende VII maenden. Dese condempneerde den keyser Constancium, seggende hem een Arriaen ketter te wesen; waerom dat hi onthoeft wert, ende starf martelaer. Damasus was die XL paeus, ende sat XVIII jaer, II maenden, ende X dagen. Hi was een glorioes confessoer, ende volbracht veel dingen tot lof ende eer der Heyliger Kercken. Ende heeft veel scriften afterghelaten. Dat III scisma was tusschen hem ende een ghenoemt Ursicinus; mer Damasus bleef paeus, ende starf, ende wert in een kercke begraven mit sijn moeder ende suster, ghenoemt Ad Cathecumbas. Siricius was die XLI paeus, ende sat XV jaer, XI maenden, XXV dagen. Hi ordineerde dat alle mannen die een wedue oft haer anderde wijf ghetrout hadden, tot ghenen tijden tot priesterlicke staet comen en mochten. Ten lesten starf hij, ende wert op Sinte Priscillen kerchof begraven. Anastasius deerste van dier namen was die XLII paeus, ende sat III jaer. Hi ordineerde dat men rechtop staen soude als men dat Heylige Evangelij lase of songe. Ten lesten starf hi in vreden. Innocencius deerste van dier name was die XLIII paeus, ende sat XV jaer, II maenden, XX daghen. Hi ordineerde dat men niet alleen den priesteren int leste hoers levens olyen soude, mer alle kersten menschen die ten Heyligen Sacramente ghingen; ende meer andere nutlike saken ende statuten, als in den decreet gescreven staet. Ten lesten starf hi, ende wert tot Romen begraven. Sozinus was die XLIIII paeus, ende sat I jaer, VIII maenden. Hi sette dat gheen clerck of priester tavern houden of wijn tappen moste, dat men die Paeschkaerse opten Paesavont wien soude. Hi starf ende wert bi Sinte Laurens lichaem begraven. Bonifacius deerste van dier name was die XLV paeus, ende sat III jaer, V maenden. Dat IIII scisma was tusschen desen Bonifacium ende Eulalium, die beyde paeus gecoren waren. Mer die keyser Honorius ende die keyserinne Placidia, mit dat meeste deel, waren hem gonstich, ende hi behilt dat paeusdom. Hi starf, ende wert te Romen begraven. Celestinus deerste van dier namen, was die XLVI paeus, ende sat VIII jaer, X maenden. In sinen tijden gheschiede dat Generael Heylige Concilium tot Ephesen van II C bisscoppen, daer die ketterien van Nestorius ende Pelagius, die seyden dat Cristus een puer mensch | |
[pagina 37v]
| |
was, ende gheen God, ende dat Maria niet en was die Moeder Gods. Ten lesten, na vele ordinancien, starf hi, ende wert op Sinte Priscillen kerchof begraven. Sixtus die III was die XLVII paeus, ende sat VIII jaer ende IX dagen. Hi was een heylich ende oetmoedich man; hi had enen viant die hem sere diffameerde mit logentale, mer die een leefde niet lange, ende Sixtus begroef hem mit sijn eygen handen. Hi timmerde die kerck van Sinte Marie Majoren. Ende als hi gestorven was, wert hi bi Sinte Laurens lichaem begraven. Leo, deerste van dier namen, was die XLVIII paeus, ende sat XXI jaer, I maent ende XIII dagen. Hij wert geheten Leo Magnus, dats Leo die Grote, om sijnre groter lere ende heylicheits willen, ende heeft vele costlicke scriften ende sermonen aftergelaten, die niemants wederseggen en mach. Hi verwerf doer sine verdiensten dat Attila, der Hunen coninc, hem weder keerde van Romen ende uut Ytalien. Ten lesten, na vele goede wercken, starf hi een heylich man ende confessoer, ende wert tot Sinte Pieters in VaticanoGa naar voetnoot190 begraven. Hilarius deerste van dier name was die XLIX paeus, ende sat VI jaer, III maenden ende VI dagen. Hi ordineerde dat geen paeus of biscop en soude een anderen na hem setten moghen ofte kiesen. Na vele goede wercken starf hi, ende wert in Sinte Laurens crofte begraven bi Sinte Sixtus lichaem. Simplicius was die L paeus, ende sat XV jaer, I maent. Hi was een goet, simpel ende Godfruchtende man, ende deylde die stadt van Romen in V delen ofte regioenen. Hi ordineerde vele goede statuten, als in den decreet gescreven staen. Hi starf, ende wert in Sinte Pieters kerck in VaticanoGa naar voetnoot191 begraven. Felix die III was die LI paeus, ende sat VIII jaer, XI maenden ende XIX dagen. Hi insette vele statuten ende decreten, ende was een heylich man van leven. Ten lesten starf hi, ende wert in Sinte Pouwels kerck begraven. Gelasius deerste van dier namen was die LII paeus, ende sat IIII jaer, VIII maenden, IX daghen. Hij onderscheide die boecken die autentijck waren van denghenen die niet autentijck en waren, als in den decreet bescreven staet. Na vele goeder ordinancien ende statuten starf hi, ende wert tot Sinte Pieters in Vaticano begraven. Anastasius die II was die LIII paeus, ende sat I jaer, X maenden, XXIIII daghen. Hi was eerst een goet kersten, mer naemaels wert hi verleyt van den ketter Achacio, biscop van Constantinopel. Ende want hij denselven Achacium restitueren woude in sijn bisdom, dwelck hi niet gedoen en konste, daerom plaechde hem God, dat hi al sijn ingewant after uutstorte, ende starf jammerlick. Ende dit was die anderde paeus van quader famen. Ende als hi doot was, wert hi in Sinte Pieters kerck begraven. Simachus was die LIIII paeus, ende sat XV jaer, VI maenden ende XXII dagen. Dat V scisma was tusschen desen paeus ende een genoemt Laurencius. Mer doer gonst des conincs Didericxs ende der clergij, bleef Simachus paeus. Ende nae IIII jaren sette hem Laurencius weder tegens denselven paeus; ende dit was dat VI scisma. Mer Simachus purgeerde hem int concilium, ende Laurencius wert mitten sinen verdreven. Ende Simachus wert weder mit groter eren op sinen Stoel geset, na vele goede decreten ende statuten wert hi tot Sinte Pieters begraven. Hormisda was die LV paeus, ende sat IX jaer, XVIII dagen. Hi was een man van groter barmherticheit, ghevende den armen veel aelmissen; ende verchierde die kercken, ende bysonder Sinte Pieters kerck mit vele schone ornamenten. Hi wert in der selver kercken van Sinte Pieters begraven. Joannes deerste van dier namen was die LVI paeus, ende sat II jaer, VIII maenden. Hi was een heylich man, ende omdat hi den Arrianen vervolchde, dairom sette hem coninc Dideric gevangen, die een Arriaen was; daer hi in starf van stanck, dorst ende honger; ende sijn lichaem wert van Ravenne gebrocht tot Romen, ende tot Sinte Pieters begraven. Felix die IIII was die LVII paeus, ende sat IIII jaer, II maenden, XIII dagen. Hi insette vele goede ende salige punten ende statuten. Na vele goede wercken starf hi, ende wert in Sinte Pieters kerck begraven. Bonifacius die II was die LVIII paeus, ende sat II jaer ende II maenden. Hi ordineerde als men misse dede, dat die clercken soudenGa naar voetnoot192 verscheiden wesen van den leken. Hi starf ende wert | |
[pagina 38r]
| |
tot Sinte Pieters begraven. Joannes die II was die LIX paeus, ende sat II jaer, IIII maenden. Hi hadde grote twist tegen den keyser Justiniaen, mer die keyser quam tot kennisse, ende beleet sijn schult. Ende die paeus starf corts daerna, ende wert begraven in Sinte Pieters kerck. Agapitus deerste van dier namen was die LX paeus, ende sat omtrent I jaer. Hi ordineerde dat men des sonnendages processie soude doen mitten crucen, om den kerchove. Hi revoceerde den keyser Justiniaen volcomelic weder van sijnre dwalinge. Item, bi desen paeus tijden ende daerna, bi Silverius ende Vigilius tiden, wert doer beveel des keysers Justiniaen een Generael Concilium gehouden tot Constantinopel; ende was int jaer V C ende XXXVIII tegens Theodorum ende meer andere ketters, die seggen dat Maria dye Moeder Gods alleen een mensch gebaert hadde, ende niet Die God ende mensch was. Waerom datter concludeert ende ghesloten wert, dat Maria soude geheten worden Theothocos, dat si God ende mensch gebaert hadde. Hier waren by an ende over vele geestelike prelaten ende geleerde mannen. Na sijn doet werdt hij tot Sinte Pieters begraven. Silverius was die LXI paeus, ende sadt I jaer, V maenden ende XII dagen. Hi wert paeus ghemaect mit gewelt, want Theodatus, coninck der Ostrogothen, dreychde den clergij ende den Romeinen, dat si desen eendrachtliken kiesen souden. Ende omdat hi den ketter Anthemium niet weder en woude restitueren ende setten in sijn stede, werdt hi bi toedoen der keyserinne Theodora in der ellenden gesent, ende starf daer als martelaer int eylant van Pontho. Vigilius was die LXII paeus, ende sat XVII jaer, VI maenden ende XXVI dagen. Hi quam seer onrechtelic int paeusdom. Nochtans regeerde hij hem wel. Hi leet vele persecucien. Theodora dye keyserinne tracteerde desen paeus naemaels seer qualicken, want si dede een coerde an sinen hals binden ende so langes die straten slepen. Ende dit was aldus te vorens propheteert, want hi een oersaeck was dat sijn voersaet Silverius in der ellenden gesonnen wert. Mer hi dede namaels grote penitencie, ende starf een heylich martelaer, ende wert tot Rome in Sinte Marcellus kerck begraven. Pelagius deerste van dier name was die LXIII paeus, ende sat XI jaer, X maenden, XVIII dagen. Hi ordineerde dat alle die in der geestelike oerden waren, clercken ende priesteren, souden dagelixs houden die VII getiden. Hi wert oec seer beruft dat hi Vigilium den paeus in sijn doot gebrocht hadde. Mer hi purgeerde hem voer alle den volck, dat swerende op die heilige Evengelien, dat hi ontsculdich was. Hi wert tSinte Pieters begraven. Tpaeusdom vaceerde III maenden ende XXVI dagen. Joannes die III was die LXIIII paeus, sat XII jaer, XI maenden, XXVI | |
[pagina 38v]
| |
dagen. Hi was een wijs ende goedertieren man; hi repareerdeGa naar voetnoot193 vele vervallen kercken. Ende na vele goede wercken starf hi salichlick ende wert tot Sinte Pieters begraven. Ende die Paeusstoel vaceerde X maenden ende III dagen. Benedictus deerste van dier namen was die LXV paeus, ende sat IIII jaer, I maent, XVIII dagen. Hi leet vele persecucien, ende voersach die grote tribulacien ende grote quaet dat den Romeinen overcomen soude, als pestilencien, duertijt ende oerlogen. Ten lesten starf hi, ende wert tot Sinte Pieters begraven. Ende dat paeusdom vaceerde II maenden ende XVIII dagen. Pelagius die II was die LXVI paeus, ende sat X jaer, II maenden, X daghen. Hi wert paeus gecoren sonder beveel ende onthiet des keysers, waerom dat hi den wel geleerden man ende monick Gregorium sende totten keyser tot Constantinopel, om den keyser te vreden te stellen, ende sijn consent te vercrigen. Dwelck also gheschiede. Op dese tijt regneerde seer dye pestilencie in Europen; ende daer was grote tribulacie in Ytalien. Ten lesten starf dese paeus an die pestilencie, ende wert tot Sinte Pieters begraven. Ende dat paeusdom vaceerde VI maenden, XXVI dagen. Gregorius deerste van dier namen was die LXVII paeus, ende sat XIII jaer, VI maenden, X dagen. Hi was van den edelen senatoren gheslacht, ende wert geheten Magnus, dat is, groot, om menigerhande saken willen, daer hi andere paeusen in te boven ghinc, als mogentheit, rijcdom, doechden, edelheit, wijsheit, heylicheit ende om sijn goede gheruchts willen ende ondersochtheit. Hoe profitelick dat hi der Heyliger Kercken geweest is, dat bewisen sijn boecken ende scriften, die veel ende menichvoudich sijn, van der Heyliger Kercken approbeert. Hi stichte in Sicilien VI cloesteren, ende van sijns vaders huys maecte hi dat seste, daer hi selver monick in wert van Sinte Benedictus' oerde. Hi insette oec die grote letanien op Sinte Marcus' dach, overmits die swaren plage der pestilentie binnen Romen te doen cesseren; ende daertoe alle die stacien die in Romen sijn gaf hi mede denghenen die die VII kercken binnen Romen visiteerden. Hi verloste doer sijn ynnich gebet den keyser Trayaen, die heyden was, uuter hellen. Van sinen wonderlicke wercken ende miraculen vint men veel int Passionael in sine legende. Ten lesten, na vele goede wercken ende doechtlick leven, dair hi die Heilige Kercke mede verchiert hadde, is hi gestorven, ende wert in Sinte Pieters kerck begraven mit groter droefnis der Romeinen. Ende hoewel hi een groot ende heylich man was, nochtans had hi beniders ende afterclappers na sijnre doot, dat men alle sijn boecken soude verbrant hebben. Mer Petrus, sijn diaken ende clerck, tuychde ende certificeerde, dat al datghene dat Gregorius gescreven hadde, was doer ingeven des Heyligen Geests, die hi hadde sien sitten op sijnre scouderen, in ghelikenisse van eenre witter duven. Dat paeusdom vaceerde XX dagen na sijnre doot. Sabinianus was die LXVIII paeus, ende sat I jaer, V maenden, IX dagen. Dese beruchte Sinte Gregorius seer, dat hi der kercken goeden qualick doerghebrocht hadde, gevende dat den armen meer om lof ende prijs van der werlt, dan om Goeds willen; ende onthilt den armen sijn aelmissen. Ende wert mit nijde tegen Gregorium also ontsteken, dat hi alle sine boecken woude verbrant hebben. Waerom dat Gregorius hem driemael openbaerde, dat hi hem beteren soude. Ende als hij dat niet en dede, wert hij ten IIII mael op sijn hooft geslagen, dat hi haestelick doot bleef. Ende dit is die derde paeus van quaden gheruchte; mer hi wert tot Sinte Pieters begraven. Dat paeusdom vaceerde XI maenden, XXVI dagen. Bonifacius die III was die LXIX. paeus, ende sat omtrent IX maenden. Hi bedwanck die hoverdye des patriarchs van Constantinopel; want hi hem houden woude boven den paeus van Romen. Mer doer tgebot des keysers Focas quam hi tot onderdanicheit der kercken van Romen. Dit gedaen, starf die paeus, ende wert in Sinte Pieters kerck begraven. Bonifacius die IIII was die LXX paeus, ende sat VI jaer, VIII maenden, XIII dagen. Dese vercreech van den keyser Focas den tempel Pantheon, die in die eer Cibeles der moeder van allen goden ende goddinnen gesticht was, ende wijde ende consacreerde dese tempel weder in die eer van Marie, ende allen | |
[pagina 39r]
| |
martelaren. Na zijnre doot wert hi tot Sinte Pieters begraven. Die Paeusstoel vaceerde VII maenden, XXV dagen. Deus Dedit, in Duytsche geseit God gaf, was die LXXI paeus, ende sat III jaer, XXIII dagen. Hi vermeerde ende beminde seer die priesterlike staet, ende was van sulker heilicheit, dat hi enen malaetsen mensch suverde mit een cusse van zijnre lazarien. Hi wert in Sinte Pieters kerck begraven na zijn doot. Bonifacius die V was die LXXII paeus, ende sat V jaer, XIII dagen. Hi insette ende ordineerde vele goede punten, ende beminde seer eerlicke ende doechtlicke priesteren ende gheestlicke luden. Hi starf vol goeder wercken, ende wert tot Sinte Pieters begraven. Honorius deerste van dier namen was die LXXIII paeus, ende sat XII jaer, XI maenden, XVII dagen. Hi was seer milt in aelmissen te geven den armen, ende dede oec vele kercken maken; ende liet Sinte Pieters kerck decken mit metalen platen, die hi nam van Romulus casteel. Daerna starf hi, ende wert tot Sinte Pieters begraven. Dat paeusdom stont ledich na zijnre doot I jaer, VII maenden ende XVIII dagen. Severinus was die LXXIIII paeus, ende sat I jaer, II maenden. Hi was seer naerstich omme die vervallen kercken te repareren ende te vermaken, ende in desen becommernissen starf hi, ende wert tot Sinte Pieters begraven. Die Paeusstoel vaceerde V maenden, III dagen. Joannes die IIII was die LXXV paeus, ende sat I jaer, IX maenden, IX dagen. Hi verloste menich M menschen uuter vangenissen mitter kercken goeden. Hi is ten lesten gestorven ende tot Sinte Pieters begraven. Dat paeusdom vaceerde I maent, XIII dagen. Theodorus deerste van dier namen was die LXXVI paeus, VI jaer, V maenden, VIII dagen. Hi was bermhertich, milt ende goedertieren mitten armen. Hi verbande Paulum, biscop van Constantinopel. Leit tot Sinte Pieters begraven. Die Stoel stont ledich LII dagen. Martinus deerste van dier namen was die LXXVII paeus, ende sat VI jaer, I maent, XXVI dagen. Hi dede vergaderen tot Romen een concilium van C ende L biscopen, tegen de ketters als Cyrus Sergius ende Paulus ende Pirrus die hi altesamen als ketters condempneerde ende verbande. Waerom dat die keiser Constans, die oec een ketter was, hem dede brengen tot Constantinopel gevangen, ende sant hem in dellende, dair hi starf. Ende omdat men van zijre doot niet en wiste, so vaceerde dat paeusdom XIIII maenden. Eugenius deerste van dier namen was die LXXVIII paeus, ende sat II jaer, IX maenden. Hi was allen menschen goedertieren, ende sette vele statuten; is tot Sinte Pieters begraven. Vitalianus was die LXXIX paeus, ende sat XIIII jaer, VI maenden. Hi was een naerstich man om de dienst Goeds te vermeren, ende sant II geleerde mannen in Engelant om den Engelschen in den gelove te starcken ende te houden. Na vele goede wercken starf hi, ende wert tot Sinte Pieters begraven. Dat paeusdom vaceerdeGa naar voetnoot194 IIII maenden XV dagen. | |
[pagina 39v]
| |
Adeodatus was die LXXX paeus ende sat IIII jaer, II maenden, V dagen. Hi was een man van groter heylicheit ende religie ende barmherticheit tegen den pelgrims ende armen, ende en liet niemand onghetroost van hem gaen. Ten lesten starf hi ende wert tot Sinte Pieters begraven. Die Stoel vaceerde IIII maenden ende XX daghen. Donus was die LXXXI paeus ende sat V jaer, V maenden, X daghen; hi was een man van groter leringe ende heylicheyt. Hi dede verchieren ende maken dat werck in Sinte Pieters' kerck, dat men tParadijs hiet. Ende daer werdt hij begraven als hi ghestorven was. Dat paeusdom vaceerde VII maenden. Agathon was die LXXXII paeus ende sadt II jaer, VI maenden, XV dagen. Dese was soe heylich, datti mit enen cusse een malaetsche mensche ghesont maecte. Hi hilt tot Constantinopel een groot concilium van CC ende LXXXIX biscoppen, daer vele ketterien ende ongelovige articulen condemneert ende verdoemt werden. Ende als dit concilium gehouden was, isser tot Romen na der taninge der sonnen ende manen een grote pestilencie gecomen, in diewelke dese paeus oec gestorven is. Ende dye Stoel van Romen bleef ledich staen I jaer ende VII maenden. Leo die II was die LXXXIII paeus, ende sat III jaer, X maenden. Hi was seer geleert in Latijnser ende Griexser sprake, als sijn boecken ende scriften uutwisen, ende was seer goedertieren ende milt tegen den armen. Hij starf in groter heylicheit ende wert tot Sinte Pieters' begraven. Dat paeusdom stont ledich na sijnre doot XI maenden, XXI dagen. Benedictus die II was die LXXXIIII paeus, ende sat X maenden ende XII dagen. Een heilich doechtlic man, alsoe dat sijn naem mitten wercken overeen quam, ende mit recht Benedictus ghenoemt is. Hi wert eendrachtlick van den clergije ende bi consent des keysers Constantijn die IIII om sijn heilich levens willen paeus gecoren. Ende die keiser renunceerde voertan sijn recht om den paeus te confirmeren, als men tot deser tijt toe hadde gedaen, om sonderlinge saken, die dicwils vielen in der electien der paeusen. Ende institueerde ende sette een wet ende regel dat men voert an des keysers oerlof ende confirmacie niet verwachten en soude; mer so wie die clercken ende tRoomsche heer coren eendrachtlic, die soude een confirmeert paeus wesen. Dese paeus repareerde ende verniewede vele kercken. Ten lesten starf hi ende wert tot Sinte Pieters' begraven. Dat paeusdom vaceerde II maenden, XV dagen. Joannes die V was die LXXXV paeus, ende sat I jaer, X dagen. Hi was van sonderlinge heilicheit ende sachtmoedicheit. Als hi doot was, wert hi tot Sinte Pieters' begraven. Dat paeusdom vaceerde II maenden, XVIII dagen. Conon was die LXXXVI paeus, ende sat XI maenden, III dagen. Hij was een duechtlic man ende waerdich paeus te wesen: graeu van hoofde, schoen van lichaem, gelatich ende eersaemich, alsoe dat men hem noemde een enghel. Hij wert eendrachtlick ghecoren doer ingeven des Heylighen Gheests. Ende corts daerna is hij in een quellende siecte ghevallen ende starf, ende wert tot Sinte Pieters' begraven. Die stoel vaceerde III maenden.
Nu wil ick hier opsetten die keyseren van den groten Constantijns tijden | |
[pagina 40r]
| |
tot Justiniaens' tijden den II, mitten gesten ende jaren hare regnacie. |