Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van Sinte Pieter, deerste paeus, tot Sinte Silvester, deerste confessoer van die pausen.

Paeusen.

Anno XLIIII.
Dat XVI capittel.

Petrus, die eerste paeus van Romen, een Prince der Apostelen, was geboren uuten lande van Galileen, in den Joetscen lande, uut die stede van Betzayde; ende Sint Andries, die eerste apostel, was zijn broeder. Na die Opvaert ons Heren, ende na Zijnre geboerte in den jare XXXIIII, was hi biscop tot Anthiochien; VII jaer daerna toech hi in Italien, ende quam te Romen, ende woude daer oec setten sinen biscoplicken stoel, want dat hoeft der gansser werlt daer was. Ende dat was in keyser Claudius anderde jaer. Hi institueerde ende insette die Vasten van XL dagen voer Paesschen ende die Advent voer Kersmisse. Hi sat ende berechte die stoel te Romen XXV jaer, VII maenden, VIII dagen, ende wert van den bosen tyran keyser Nero gecruyst, ende wert tot Romen begraven in Vaticano. Die legende zijnre wercken, miraculen ende zijnre passien, mach men lesen int Passionael der Heiligen.

Linus was die anderde paeus te Romen, na Sint Peter. Hi was een heilich man van groter volmaectheit, dat hi mits dien verdiende van Sint Peter, als hi noch leefde, te wesen een scaffennaer ende dispensiere der geestlicker goeden. Hi insette dat een wijf soude gaen ende comen in die kercke mit enen bedecten hoefde. Hi wert van den raetsman Saturnijn doen onthoefden, wiens dochter hi van den duvel verlost had. Hi sat XI jaer, III maenden ende XII dagen, ende wert bi Sint Peter begraven in Vaticano¹⁶².

Cletus was de III paeus, ende sat XI jaer, een maent, XI dagen. Hi screef alre eerst in sine brieven Salutem et apostolicam benedictionem dat is: Saluyt ende apostolicke benedictie. Hi approbeerde die beverden totten heiligen, seggende dattet veel beter is totter menscen salicheit te versoeken Sint Peter, dan of hi II jaer vaste.

162 vatica AB.

[p. 30r]

Hi excommuniceerde ende verbande alle denghenen die dese bevert ende pelgrimage hinderlic waren, of die se yemant ontriet. Ten lesten starf hi martelaer, ende wert bi Sinte Pieter in Vaticano begraven.

Clemens die eerste van dier namen was die vierde paeus, ende sat IX jaer, twe maenden ende X dagen. Hi was van Sinte Pieter eerst geordineert dat hi na hem soude paeus wesen, mer om perikels wille, soe woude hi dat Lijnus ende Cletus souden voer hem paeus wesen, opdat die prelaten gheen exempel souden nemen na hem yemant te substitueren die si begeerden. Ten lesten wert hi martiriseert. Van zijn doot ende lichaem lest men wonderlicke dingen, als dat Passionael ende sijn legende uutwijst.

Anacletus was die V paeus; hi sat IX jaer, twe maenden ende X dagen. Hi vermaende allen kersten menschen mit sinen brieven, dat men den priesters boven allen menschen eren sal, ende dat men denghenen die God sacrificie doen niet quellen en sal, mer verdragen, ende dat si van allen leken behoren gheeert te werden; ende als die priesters Gode sacrificie doen, dat si alsdan tugen bi hem hebben sullen. Hi wert martiriseert, ende leyt bi Sinte Peter in Vaticano begraven.

Evaristus was die VI paeus. Hi sat IX jaer, X maenden, twe dagen. Hi was een Jode, geboren uuter stede van Bethleem, ende wert ten lesten na vele goeder wercken ende ordinancien gemartelijt, ende wert bi Sinte Peter begraven.

Alexander die eerste van dier namen was die VII paeus. Hi sat X jaer, VII maenden, twe dagen. Hi bekeerde dat meeste deel van den senatoren. Na vele goede ende doechtlicke ordinancien wert hi martiriseert, ende in Sinte Peters kercke begraven.

Sixtus die eerste van dier namen was die VIII paeus. Hi sat X jaer, drie maenden, XXI dagen. Hi ordineerde vele statuten, als men in der decrete bescreven vint, ende wert na vele goede wercken gemartelijt ende onthoeft, ende wert bi Sinte Peter begraven in Vaticano, als zijn legende uutwyst.

Telesphorus was die IX paeus. Hi sat XI jaer, drie maenden, XXII dagen. Hi insette vele goede ordinancien den gheestlicken luden te onderhouden. Ten lesten wert hi ghedoot ende bi Sinte Pieter begraven in Vaticano.

Iginus was die X paeus, ende sat IIII jaer, drie maenden, IIII dagen, ende wert ten lesten mede om dat kersten gelove ghedoot ende in Sinte Pieters kerck begraven.

Pius deerste van dier namen was die XI paeus, ende sat XI jaer, vier maenden, drie dagen. Hi ordineerde dat men die hoechtijt van Paesschen altijt houden sal opten sonnendach, ende meer andere statuten. Ten lesten wert hi martiriseert ende begraven in Sinte Pieters kerck in Vaticano.

Anicetus was die XII paeus ende sat IX jaer, vier maenden, drie dagen. Hi ordineerde vele statuten, ende bisonder van den biscoppen, ende dat die clercken ende pristeren gheen lanc haer noch langen baert dragen en souden, ende dat si een grote ronde crune op thoeft dragen souden. Ten lesten starf hi martelaer, ende wert op Sinte Calixtus' kerchof begraven.

Sother was die XIII paeus. Hi sat IX jaer, drie maenden, XXI dagen. Ende nadat hi vele goede ordinancien ende statuten ingeset, ende heylichlick gelevet hadde, starf hi een waerdich martelaer Gods, ende wert tot Sinte Peters begraven. Ende die paeus stoel stont ledich XXI dagen.

Eleutherius was die XIIII paeus, ende sat XV jaer, drie maenden, VI dagen. Hi ordineerde na der apostelen ordinantie dat die kersten souden eten alle gewoenlicke spise die redelick ende menschelick waer. In sijnre tijt wert die Heilige Kercke vrede gegeven, mer si een duerde niet lange. Hi sende sine legaten totten coninc van Brittangen of Engelant genoemt Lucius, die hem mit sijn volck soude dopen. Ten lesten wert hi martiriseert ende begraven in Sinte Pieters kercke in Vaticano.

Victor was die XV paeus van Romen, ende sat X jaer, drie maenden, ende X dagen. Hi insette vele goede statuten ende decreten, ende ten lesten starf hi martelaer, ende wert tot Sinte Pieters begraven in Vaticano.

Sepherinus was die XVI paeus ende sat VIII jaer, VII maenden, X dagen. Hi ordineerde dat alle kersten menschen souden tot haer XII jaren dat Heilige Sacrament ontfangen opten heiligen Paeschdach, ende meer andere salige ordinan-

[p. 30v]

cien. Ten lesten starf hi martelaer voer dat gelove Christi ende wert bi Sinte Calixtus' kerchof begraven.

Calixtus deerste van dier name was die XVII paeus. Hi sat V jaer II maenden, X dagen. Hi maecte een kerchof daer veel M martelaren lichamen begraven leggen, ende hiet nu Sinte Calixtus' kerchof. Hi insette te vasten die IIII Quater Temper, ende dat die priesters an dees side tsmeers geen getroude wiven hebben en mosten. Ten lesten wert hi martelijt ende op zijn kerchof begraven.

Urbanus deerste van dier namen was die XVIII paeus. Hi sat VIII jaer, X maenden, XXI dagen. Hi bekeerde Tyburcium, Sinte Cecilien brudegom, ende Valerianum sinen broeder, ende uutermaten vele luden, edelen ende onedelen, totten heiligen kersten gelove. In sinen tiden began die kercke van Romen eygen goeden, erven ende possessien te hebben ende te gebruken, daer si den clercken ende notarien mede versach, die die wercken der martelaren bescreven. Want voermaels plach die kercke slechts aelmissen te ontfangen, gelijc bi der apostelen tijden. Ten lesten wert hi martiriseert ende die stoel vaceerde na zijnre doot XXX dagen.

Pontianus was die XIX paeus. Hi sat V jaer, twe maenden. Hi wert int eylant van Sardinien in der ellenden ghesonnen; ende daer mit swaren tormenten gedoot. Ende wert namaels mit grote feesten ende eren zijn lichaem binnen Romen gebrocht, ende op Sinte Calixtus' kerchof begraven.

Ciriacus was die XX paeus. Hi sat een jaer ende drie maenden.

Nota. Omdat dese Ciriacus dat paeusdom liet tegen der clercken danc, ende voer van Romen mitten XI M maechden tot Coellen, daerom en wert hi van sommige in die linie der paeusen niet getelt; want die cardinalen meenden dat hi om wellust der maechden ende niet uut devocien dat paeusdom gelaten hadde. Nochtans was hi een rein maecht, ende wert mitten maechden gecroont, so men leest in die legende van den XI M maechden. Sommige willen seggen dat dese XI M maechden gepassijt worden in des keysers Marciaens tijt, doe Celestijn paeus was; dat bet te geloven is na der legende.

Antherus was die XXI paeus, ende sat drie jaer ende een maent, XII dagen. Hi wert oec martelijt ende begraven op Sinte Calixtus' kerchof.

Fabianus was die XXII paeus, ende sat XIII jaer, XI maenden, XI dagen. Doe zijn voersaet gestorven was ende begraven, verbeyde hy mitten anderen kerstenen dat men enen paeus kiesen soude, ende aldus verbeydende quam daer scijelic op zijn hooft sitten een scoon witte duve seggende: 'Fabiane, du sulste paeus sijn.' Ende daeruut wert hi tot enen paeus gecoren. Ten lesten, als hi vele goeder statuten ende wercken volbrocht hadde wert hi onder den keyser Decio gedoot voer tkersten gelove, ende wert op Sinte Calixtus' kerchof begraven.

Cornelius was die XXIII paeus, ende sat III jaer, II maenden. Hi was een man van groter heylicheit. Hi heeft van God ontfangen sonderlinge macht, sodat hi is een groot maerscalck over besiecte menschen. Hi nam Sinte Peters ende Pouwels lichamen uuter stede, die Cathecumbas hiet, ende hi leyde se veel eerlicker in ene verheven plaetse, by hulpe van Sinte Lucine. Ende wert ten lesten van den keyser Decio mit veel sware tormenten gedoot, ende begraven op Sinte Lucinen erve.

Nota. Dat eerste scisma, dat is die eerste twist in der heyliger kercken, gesciede omtrent dese tijt. Want Novatus, priester der kercken van Romen, hielt hemselven voer paeus tegens Cornelium; mer Cornelius wast ende bleeft. Ende dese Novatus is geworden een ketter, seggende dat God die sondaren, die uuter gracien Gods gevallen waren, genade weigerde. Waerom dat te Romen een concilium gehouden wert in Decius tijden, daer LX biscopen vergadert waren, in welcke concilie dese Novatus gecondempneert ende verdoemt wert, ende voer een ketter gehouden.

Lucius was die XXIIII paeus, ende sat drie jaer, drie maenden ende drie dagen. Hi wert in ellende gesant van den keyser Volusiaen, ende als die doot was quam hi weder, ende wert voer tkersten gelove gedoot ende begraven op Sinte Calixtus' kerchof.

Stephanus deerste van dier namen was die XXV paeus, ende sat drie jaer. Andere seggen VII jaer, V maenden, twee dagen. Hi bekeerde veel heyden, ende begroef vele martelaren lichamen. Namaels wert hi

[p. 31r]

gevangen, ende tot zijnder bede wert der afgoeden tempel gedestrueert. Ten lesten wert hi martiriseert daer hi in der missen stont.

Sixtus die twede was die XXVI paeus van Romen, ende sat twe jaer, X maenden, XXIII dagen. Hi was Sinte Laurens geestlicke vader, ende wert martiriseert mit noch VI diaconen, ende wert op Sinte Calixtus' kerchof begraven. Ende die stoel vaceerde XXXV daghen na sijnre doot.

Dionisius was die XXVII paeus, ende sat VI jaer, twe maenden. Andere seggen twe jaer; ende Eusebius seit IX jaer. Hi wert oec voer tgelove gedoot, ende op Sinte Calixtus' kerchof begraven.

Felix deerste van dier namen, was die XXVIII paeus, ende sat IIII jaer, drie maenden, XV dagen. Hi geboet dat men alle jaers vieren soude die hoechtijt van der kercwinge, ende wert mede gedoot om Christus willen, ende wert begraven in zijn kercke die hi gesticht hadde, in der eren Gods, twe milen buten der stadt van Romen.

Euticianus was die XXIX paeus, ende sat een jaer, een maent, een dach. Andere seggen VIII jaren, X maenden, IIII dagen. Hi was een heilich ende devoet man, ende hadde mit sijn eygen hant begraven III C XLIIII martelaren lichamen. Ten lesten wert hi oec martelijt, ende op Sinte Calixtus' kerchof begraven.

Cajus was die XXX paeus, ende sat XI jaer, IIII maenden; andere seggen XV jaer. Hi was van Dioclesiaens geslacht, ende wert ten lesten onder denselven keyser Dioclesiaen ghedoot; op Sinte Calixtus' kerchof begraven.

Marcellinus was die XXXI paeus, ende sat IX jaer twe maenden. Om wreetheit der persecutien so offerde hi den afgoeden wyroeck vallende van den gelove. Mer daerna wert beroepen een concilium van C ende LXXX biscoppen voer denwelken hi oetmoedelicken int openbaere zijn scult beleet. Ende wert daerna anderwerf den keyser Dioclesiaen ghepresenteert moetwyllichlick; ende daer wert hi onthoeft. Ende sijn lichaem lach XXX dagen onbegraven. Mer uut Sinte Pieters gebot werttet ter aerden gebrocht ende begraven van sinen nasaet, bi Sinte Peters voeten; die stoel vaceerde XXV dagen.

Marcellus was die XXXII paeus, ende sat V jaer, VI maenden, XXII dagen. Hi hadde grote twyst tegen den keyser Maxentius¹⁶³, seggende dattet betaemde enen goeden keyser die verdestrueerde kercken te repareeren ende te vermaken, ende oec alle priesteren Gods eer ende reverencie te bewysen. Hi wert van den keyser gedwongen die beesten in der stalle te hoeden, in welcke ongevallicheit ende stancke hi ten lesten als martelaer starf; ende wert op Sinte Priscillen kerchof begraven.

Eusebius was die XXXIII paeus, ende sat VI jaer, een maent; andere seggen: VII maen-

163 Maxencius (feitelijk) AB.

[p. 31v]

den; ende noch andere: twe iaer, twe maenden, XXV dagen. Hi wert opten heiligen Paeschdach, daer hi in der missen stont, martiriseert, ende op Sinte Calixtus' kerchof begraven.

Melchiades was die XXXIIII paeus, ende sat IIII jaer VII maenden, IX dagen. Hi ordineerde dat men op genen sonnendach oft donredach vasten en soude; want op die dagen die heyden te vasten plegen. Ten lesten wert hi mede martiriseert, ghelijc dandere paeusen, die allegader van Sinte Peter of te tellen hoer bloet gestort hebben voer dat heilige kersten gelove. Sinte Gregorius seyt, dattet in dese tijt priselick was dat men dat paeuscap begeerde.

Nu wil ic ophouden van den paeusen, als ic voer gescreven hebbe, ende wil nu opsetten den keyser Nero mit sine nacommers, ende dat continueren ende aftervolgen totten groten keyser Constantijn, die kersten was, ende onder diewelcke dat kersten gelove seer vermeert ende verheven wert.