Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat die Slaven, dat sijn die Hollanders, overvallen worden van den Neder-Sassens, dat sijn die Vriesen.
Dat XIIII capittel.

[p. 27v]

In den tijden¹⁵⁵ dat die mogende keyser Octaviaen regnerende was, ende in den tijt van die XII jaeren datter een ghemeen pays ende vrede was doer Goods verhengenissen over alle die gantsse werlt, soe hebben die wrede ende wilde Slaven opghehouden van striden, ende saten oec een wil tijts stille. Dit vernemende die Neder-Sassens, dat die Slaven in vrede saten, en conden dat niet wel ghedragen ende lijden. Ende hebben een groot machtich heer van volck vergadert, ende sijn seer onversienlick ende snellick ghecomen om te bevechten ende te overvallen die Slaven die op Slavenburch ende daer omtrent woenachtich waren. Die Slaven hadden dit haest vernomen, ende namen hoer wapenen, ende ghingen mit groter vromicheit desen Neder-Sassens te moet, ende hadden enen groten strijt tesamen, datter vele an¹⁵⁶ beiden siden verslaghen worden. Mer int einde cregen die Slaven die overhant, ende verdreven die Vriesen of die Neder-Sassens uut horen landen, ende behilden alten groten rove ende goet van hen

155 tijnden AB.

156 a AB.

Anno domini XVI.

Tiberius was Ottaviaens stiefsoen, een man van groter doechden, hi was die derde keyser van Romen, ende began te regneren in den jaer ons Heren XVI, ende hi regneerde XXIII jaer. Hi hadde te wive keyser Octaviaens dochter. Als keyser Octaviaen hem opgenomen hadde voer enen soen, vergaerde hi een groot machtich heer van volck, ende toech op die Duytschen, ende bisonder die Swaven, als voerscreven is. Ende toech doe voert in Trachien, Armenien, Dalmacien, Polen, ende in Ungarien, ende bracht alle die landen onder dat Roomsche Rijck, ende verwerf den Romeinen groot eer. Ende als hi die Duytschen bedwongen, ende dat lant doerghetogen ende verwoest hadde, bouwede hi een deel steden, ende noemde die Agrippinen. Ende om sulcker groter victorien die hi in den stride gehadt hadde, soe wert hi Roomsche Keyser ghecoren na Octaviaens doot. Ende als hi keyser gecoren ende een here der gansser werlt was, soe en voerde hi gheen striden meer selfs in persone, mer doer sine cappeteinen, vorsten ende ridderscappen. Hi was een wel geleert man van groter doechden, ende een goedertieren vader in sine ondersaten. Hi sprack tot sommige princen die hoer volck beswaren, bescatten ende belasten wouden: 'Het behoert toe een goet harder sijn scapen te sceren ende niet te verslinden.' Ende als men hem riet, dat hi sijn amptluden, officiers ende rechters versetten soude, soe antwoerde hi: 'Ic hebbe een gesien, dien die muggen, die op een sieck mensch wonden saten, verjaechde; ende die sieck beripste den verjager, seggende: "Nu sullen die dorstige muggen comen suken; dese waren vol, ende en deden niet dan si die stede besloegen."' Of hi seggen woude: Het is beter, dat wi die rijken houden, dan dat wi die ofsetten ende souden alsdan den arme weder rijck maken. O, hoe groten raet eens wijs mans was dat! Sommige bedriegers plegen den princen lagen te leggen, omdat si dat ghemeen volck tegen den prince verwecken mochten, want si weten als dat ghesciet is, dat die prince hemluden dan van doen heeft in der oerlogen ende striden, ende dan verdrucken si beide den prince ende dat gemeen volck. Daerom ist een alten wisen raet der princen, dat si hoer naem ende eer verbreden als si die gemeenten lief hebben. Dit is altijt der wiser heren raet gheweest, also wel der heydenen als der kersten princen. Hierof ghescien ende sien wi alle dage veel exempelen. Dese keyser Tiberius eerde Cristum voer enen warachtigen God. Sommige seggen, dat hi hem namaels wredelicken hadde tegen die mogende, ende dat bi quaden informacie oft andere inconvenienten. Mer het is een groot argument voer hem, dat hi sijn ondersaten ende den armen altijt goedertieren ende gracioes was. Dese Tiberius hadde vrede in alle die tijt zijns levens, ende hi verdreef sonder barmherticheit alle dengenen die tegens Christum of tegens de kerstenen spraeken.

[p. 28r]

[illustratie]

[p. 28v]

In den XVIII jaer des keisers Tyberius' regnacie wert ons Here Jhesus Cristus, als Hi in Sijn XXXIIII jaer was, ghecruyst, ghestorven ende begraven, opten derden dach verrees Hi weder van der doot, ende vele wonderlicke teikenen ende miraculen ghescieden, als dat bescriven die IIII Heilighe Evangelisten.

Ende als Tyberius out was LXXVIII jaer, wert hi vergeven van Cayus Caligula, sinen nacommer int rijck. Ende starf in Campanien, ende veel van den Romeinen waren blide van sijnre doot, omdat hi na so wreet wert. Nochtans is hi gherekent te wesen niet die boeste noch die beste. Mer sijn naevolger¹⁵⁷ int rijck, die maectet alsoe doer sijn bose wercken, dat dese Tyberius een goedertieren keiser ende here wert ghenoemt.

157 nevolger AB.

Anno XL.

Cajus Caligula was die vierde keyser van Romen int jaer ons Heren XXXIX; ende was des voerscreven Tyberius neve. Sijn oem was Drusus, die tot Ments opten Rijn begraven leit, bi Sint Jacobs berge. Dese Cayus was een eerlick man eer hi keyser wert, ende seer wel sprekende in Grijcxker ende Latijnser sprake, als Josephus seit. Mer als hi keyser geworden was, misbruycte hi sijn wysheit ende sciencie, alsoe dat hi anderen in boesheit te boven ghinck. Want hi toonde in allen menschen wreetheit, ghijericheit ende oncuysheit. Hi plach te roepen: 'Och, of dat Roomsche volck alle enen nacke hadden', recht of hi seggen woude: 'Soe mocht icxse alle mit enen slach den hals ofhouwen.' Hi beclaechde dicwils dattet in sinen dagen rust ende vrede was, ende socht dicwils oersaken¹⁵⁸ om te oerlogen. Hi bedreef openbaer oncuisheit mit eerbare vrouwen in sijn pallaes. Hi vercrachte sine twe susteren; ende die ene hadde een dochter van hem. Die woude hi oec scoffeert hebben, ende daerna sant hi se beide in ellende, in vreemden landen. Ende als Josephus ende Suetonius¹⁵⁹ scriven, woude hi anghebeden wesen voer God, ende noemde hemselven te wesen Jupiters broeder. Ende dede sijn beelde setten in allen Sinagogen der Joeden, om hem te eren als god. Ende als dese keyser Cajus dat Roomsche Rijck hadde regeert omtrent vier jaer, ende als hi out was XXIX jaer, ende hadde sinen ridderen ende den Romeinen veel lasters ende boesheit gedaen, als hi op een tijt van der speelbanen thuysquam, wert hi van sijn selfs huysgesin ende familie doot geslagen int jaer van XLIII. Ende in sijn secrete camere wort veel crachtich fenijns ghevonden, dwelcke Claudius, keiser na hem, in die zee dede werpen; waervan dat alle die visschen int water storven, ende laghen doot opten oever.

158 oersakeñ AB.

159 Suetouius AB.

Anno XLIIII.

Claudius was die vijfste keiser van Romen, ende began te regeren int XLIIII jaer ons Heren gheboort, ende regneerde omtrent XIIII jaer. Ende als Cayus die keiser verslagen was, soe was een grote twedracht onder den senatoren, raetsmannen, ridderscap ende den ghemeinen volcke; want die senatoren ansiende die wreetheit ende gheweltheden der keiseren, waren si altijt vresende in ellende ghesent of dootgheslagen te worden, ende dat mitsdien dat gemeen goet onder die voeten quame. Ende daerom arbeiden si seer om dat keyserrijck te nijete te doen ende of te stellen, ende dat regiment van Romen weder an den senatoren te brengen op den ouden staet ende manier alst voer Julius tijden geweest was. Hierteghen waren die ridderscap ende dat ghemene volck van Rome, verduchtende die ghijericheit der senatoren¹⁶⁰, die giften ende gaven plagen te beminnen, ende

160 senanto:en AB.

[p. 29r]

wouden enen keyser hebben. Ende terstont soe coren si Claudium, des keysers Cajus neve, die een sachtmoedich ende goedertieren man was.