Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hier begint die anderde divisie ende heeft xxxiiii capittelen.
Van die wonderlicke vrome feyten ende gesten die Gaius Julius Cesar ghevoert ende ghedaen heeft in Duytslande, Walschen lande, ende in Engelandt; ende hoe dat hi die eerste keiser van Romen was.
Dat I capittel.

In den jare als die stadt van Romen ghestaen hadde VI hondert ende xciiii, ende was voer Goods gheboer omtrent LII jaer, wort Julius die jongelinck ghemaect der Romeren meester, ghenoemt dictator, ende sijn toename was Cesar, want hi wert in sijnre gheboerte uut sijnder moeder lichaem gesneden; ende daerom hiet hi Cesar, ende is een Latijns woert, dat comt a verbo cedo, is ere. Nu scrijft men dat woert constelic Cesar, per diptongon: alsus Caesar. Nu willen die Duytschen datselve woert oec aldus naseggen als die Latijnschen, ende spreken dat uut mitten diptongon als si dat woert ansien, ende seggen kaeser, dat wi Duytschen seggen keiser, ende is soe vele als een uut sijnre moeder lichaem ghesneden. Als nu Gaius Julius Cesar ende Lucius Bibulus raetsheren van Romen waren, ist ghesloten (want hem die heerscappie van heel Asien ende Affriken niet ghenoech en was, om hoer ambicie ende ghijericheit te vervollen) om oec dat westerlant, te weten Walslant ende Duytslant, te bevechten ende in te nemen. Hiertoe is van den senatoren ordineert Gaius Julius Cesar voernoemt, ende hem sijn ghedaen die legionen tot vijf jaren toe. Hierenbinnen, eer Julius uut Romen quam, hebben die Zwitsers, leggende tusschen Hoech-Bourgondien an den Rijn ende Zavoyen, ende tusschen den berch Jura of Briga, die men nu hiet Sinte Baernsberch, ende den riviere Leman ende den Roen, een wonderlijck concept ende anslach voer hem ghenoemen, ende dochten hoer plaetsen ende woenstede te veranderen ende in een ander lant te trecken. Ende opdat nyemant van hem allen enighe hope soude hebben of begheerte in sijn lant weder te comen, soe hebben si eendrachtlijcken ghesloten ende een tijt ende dach gheset, in diewelcke dat si ghesamender hant alle hoer XII steden, van den welcken Berne, Lucerne, Surrege ende Verbigene die principale ende overste waren, gheheelick ende al verbrant, mit vierhondert dorpen ende alle tgoet datter inne ende buten was, uutghenoemen dat saet, koren ende provande, dat si onder weghe behoeven souden. Ende sijn alsoe voert ghetogen totten Genevoysers, hoer buerluden, om hem oec te persuuaderen ende te raden dyerghelijck te doen, of dat si hem doer hoer landen passagen wilden gheven. Doe Julius Cesar dit vernam, is hi haestelijck uut Romen ghetoghen ende in Walslant ghecomen, ende gheboot alle die Walen tot sijnre heervaert, dat men die brugghe die tot Geneven¹³⁷ over die Roen lach, opbreken soude, om den Zwitsers horen wech ende voertganck te benemen. Die Zwitsers dit vernemende, hebben tot Julius gesonnen twee ambassaten, te weten Numeyus ende Verodoctius, begherende dat si horen wech mochten vorderen daer si in waren, want si nyemant en begeerden scade te doen. Julius overdenckende hoe dat si den raetsheer Lucius Cassius hier voermaels mit alle sijn volck verslaghen hadden, heeft hi sijn beraet een wiltijts ghenoemen, ende wetende wat hi doen woude, gaf den legaten enen bescheiden dach, dat si weder bi hem souden comen. Hierenbinnen vergaerde Julius Cesar mit sijn

137 Genenen AB.

[p. 21r]

legionen alle tvolck van Walslant bi hem, ende maecte een muyr van XVI voeten hoech, ende een wijde graft, ende daer bi blochusen ende sloten, om den Zwitsen horen ganck te beletten. Ende siet, doe haer ambassaten opten dach van Julio geset weder quamen, antwoerde hi ende seide, dat hi na der ghewoenten van den Romeinen nyemant doer die provincie te gaen oerlof gheven mochte. Mer deden si teghen sinen danck, hi soudet keren, indien dattet in sijnre macht ware. Die Zwitsers horende dat si mit lange marren bedroeghen waren, hebben si scepen toegemaect ende te water tempteert haren wech te maken; mitten cortsten overgheloepen: Julius¹³⁸ verduchtende dat alsulcken vromen volck, comende in een ruym ende vruchtber lant den Romeinen ende hoer vrienden veel hinders ende laesterts mochten doen, heeft hi se haestelic vervolcht, opt dat si ymmers in Pictavien, noch in Aquitanien oft te Tolousen, als brede, wijde ende vette landen, niet comen en souden, ende heeft hem ofgheslaghen boven xlvii duysent mannen, ende liet den anderen die noch levendich gebleven waen tot hondert ende tien duysent weder in haer landen trecken, die tesamen mitten Zwitsers vergadert waren, als die van Beijeren ende Loreynen ende meer andere.¹³⁹

138 Jnlius A.

139 andare AB.