Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat Brittus⁹³ mit een deel ghevangen Troyanen int eijlant van Albion quam, dat nu Enghelant hiet.

Dat VIII capittel.

Als coninc Eneas IIII jaer lang int Latijnsse rijck, dats in Italien, hadde regneert, is hi ghestorven, ende sijn soen Ascanius, die hi gewonnen hadde bi sijn wijf Creusa, des conincs Priamus' dochter van Troyen, is na sijns vaders doot gheworden coninck van Italien, ende stichte een stadt ghenoemt Alba, op die rivier van den Tijber. Ende als hi XXVIII jaer hadde regneert, starf hi, afterlatende een soen gheheten Silvius. Dese Silvius hadde te wive Lavinien nichte, die welcke beswaert wesende mit kinde, dede Silvius, sijn vader, van den meesters vernemen wat van den kinde worden soude. Ende hem wert gheantwort, dattet kint sinen vader ende moeder doden soude. Dwelck alsoe gheviel. Want als die moeder dat kint ter werlt brochte, starf si in der baringhe. Ende dit kint wert ghenoemt Brittus. Dese Brittus, als hi XV jaer out was, ghing hi mit sinen vader Silvius uut jagen; ende uut onbehoetheit ende haesticheit, menende te scieten na een wilt, scoot hi sinen vader doot. Waeromme dat hi seer ghehaet wert van sinen vrienden. Ende toech van scaemten uuten lande, ende quam in Grieken, daer hi vant een groot deel Troyanen van den gheslachte Eleni, coninc Priamus' soen van Troyen. Ende saten daer in groten eijgendomme ende onder swaren tribuit des coninc Pandrasius van Grieken. Bi desen Troyanen bleef Brittus een wijl tijts, ende coren hem tot enen hooftman ende capetein, om sijnre vromicheits willen; ende andere Troyanen daer omtrent gheseten dit vernemende, quamen oec bi hem, soedat si alle dage meerreden in den ghetale van VII M mannen, behalven wiven ende kinderen. Ende hadden oec groten troost ende hulp van enen edelen Grieck, ghenoemt Assaracus, gheboren van sijnder moeder wegen van Troyen. Ende dese II, als Brittus ende Assaracus, maecten aliance mit malcanderen te leven ende te sterven, ende deden alle die wiven ende kinderen in een wildernisse gaen, ende deden den coninc Pandrasius bidden dat hi hem wilde gehenghen dat si in der wildernissen mochten wonen, gheliken beesten, of dat si uuten lande mochten trecken, soekende die avontuer. Die coninc dit horende was seer tornich, ende heeft terstont groot volck van wapenen vergadert, om dese Troyanen te bevechten. Ende quamen tsamen te velde, ende davontuer viel Brittus mede, ende verwan die Grieken, ende ving den coninc Pandrasius. Ende soude hi sijn lijf behouden, so most hi hem gheven sine scone dochter ghenoemt Ignoge, ende daertoe noch III C scepen ende XXIIII mit harnas ende wapenen ende ander metael ende yser gheladen. Ende Brittus troude des conincs dochter, ende die coninck begaefde Brittus ende sijn dochter

93 Verkortingsstreep boven de s van Brittus in A en B.

[p. 8v]

mit vele gouts ende silvers, ende voersach hem ende die scepen van als dat hem van node was, ende ghingen tscepe. Ende als si II dagen ende enen nacht gheseilt hadden, quamen si in een eijlant geheten Lergecia, dat ydel ende ledich was van enige menschen; want die zeerovers hadden alle dat volck van den lande ghedoot ende wechgevoert. In desen lande lach een vervallen stadt, daer een tempel in stont in die ere van Venus gesticht. In welcken tempel Brittus een nacht ruste, ende als hi sacrificie der goddinne Venus hadde gedaen, openbaerde si hem in den slape, dat hi westwert trecken soude, mit sinen volcke, daer hem een eijlant verscinen soude, groot ende scoen, dwelc hi ende sine nacomelingen ewelick besitten souden. Ende is mit sinen volcke tscepe gehgaen, ende sijn ghecomen in die Zee van Tirrenen, daer si vonden IIII gheslachten van den Troyanen, mit horen hertoge Corineus genoemt, die mit Anthenor daer ghecomen waren. Van welcken Corineus dat lant Cornuaelgen sinen naem of heeft. Dese Corineus, mit sine Troyanen, verselden hem mit Brittus, ende sijn ghecomen in Aquitanien, dat men nu Guuasscongen hiet, bi die rivier van der Loyre, daer een coninck regneerde ghenoemt Groffarius van Pictavien, daer si enen strijt tegen hadden; ende sloeghen hem vele volcx of. Op dese tijt waren in Gallien XII coningen, die alle ghelijck beloefden Groffarium te hulpe te comen, ende dese Troyanen uut horen landen te verdriven. Brittus mit sine Troyanen begreep een starcke plaetse, daer namaels die stadt van Tours ghesticht worde, om hem te bescermen voer den XII coningen, die mit groter macht van volcke tegen hem quamen. Het gheviel tot enen groten stride, ende daer bleven boven II M Walen verslagen, ende dander namen die vlucht. In desen stride bleef een vroem Troyaen verslagen, genoemt Turnus, ende was Brutus neef; dese hadde mit sinen swaerde wel VI C mannen verslaghen. Ende Brutus deden daer begraven. Ende daer wert die stadt van Tours getimmert, ende wert na desen Turnus, Turo ghenoemt, dats Tours, daer Sinte Martijn na biscop wert. Als Brittus in desen lande lange tijt geweest hadde, is hi te rade gheworden te zeilen na dat eylant dat hem gewesen was, ende is mit allen sinen volcke tscepe ghegaen, mit hem nemende enen groten roof van gout ende silver, dat si daer in den lande ghecregen hadden. Ende quamen mit enen gheluckighen winde an een eylant ghenoemt Albion, dat op die tijt allene mit ruesen ende ruesinnen van groter statueren ende forme bewoent was. Ende woenden in die cavernen ende holen van den hogen bergen. Brutus die trat opt lant ende vachte seer vromelick teghen dese gyganten ende ruesen, ende beval sijn volck dat si se alle in die benen slaen souden, ende soe verwonnen si se eerst. Ende daer werter vele verslaghen, ende vele toghen mit scepen uuten landen, ende begrepen Hollant eerst, ende hietent Slaven. Ende sommighe toghen ende weken in dat lant Albanien, dat nu Scotlant hiet. Ende Brutus wan aldus alle dat lant Albyon, ende besattet, ende dedet bouwen ende betimmeren mit steden, sloten ende fortressen, in allen scine oft van anbeghinne des werlts ware bewoent gheweest, ende dedet na sinen naeme tot een eewighe memorie hieten Brittangen, dat men nu Enghelant noemt. Ende dat volck worde gheheten Berthoenen. Ende hi deelde dit lant mit Corineus, sinen gheselle; die viel te lote mitten sinen een horn van den lande, dat hi nae hem selven dede noemen Coryneijen, dat men nu hiet Corvaelgen oft Cornubien. Ende in desen eynde lants van Cornuaelgen woenden vele gyganten ende ruesen in den culen ende bergen ende cavernen, meer dan in anderen plecken des selven eylants. Ende onder allen was daer een uutermaten grooten gygant ende⁹⁴ ruese van XII cubitus oft elboghen, ghenoemt Goemagot, die also starck was, dat hi wel enen groten

94 eñde AB.

[p. 9r]

eykenboom mitten wortel uuter aerden ructe oft een cleyn rijsken gheweest hadde. Ende alsoe Corineus dye prince uutermaten gaern wrastelde ende vacht teghen die ruesen, ende hoe si starcker ende vromer waren, hoe hij hem daer liever tegen versette, soe ghevielt op een tijt dat Brutus in dye haven van desen contreye ghecomen was, ende siet, terstont quam desen gygant met noch XXX ghesellen, grote, starcke mannen, ende bevochten die Brittoenen. Mer si worden alle verslaghen, uutgheseyt dye grote ruese Goemagot. Desen lyet Brutus te live houden, willende sien die wrastelinge van Corineus ende desen ruese, daer Corineus hem seer blidelic toe gaf ende in vervroechde. Ende siet, als si an malcanderen quamen, toonde elck sijn cracht om den anderen te verwinnen. Ten lesten heeft Goemagot met alle sijnen crachten⁹⁵ ende met groter vromicheyt Corineum ter aerden gheworpen met sulcker felheit ende wreetheit, dat hij hem drie ribben in sinen live brack; waerom dat Corineus soe toernich wert ende verwoet, dat hij uut groter crachten ende vromicheyt den ruese Goemagot op sijnen schouderen nam, ende droech hem tegen sinen danck op een hoghe steenrootse by der zee, ende werp hem van boven neder, dat hij in stucken ghereten wert van den scarpen stenen. Ende dye plaetse hiet noch opten dach van huyden: Goemagots Spronck. Ende als Brutus dit lant aldus becrachticht hadde, was hij out XXXV jaer, ende besat dat met sinen edelen Troyanen XX jaer. Ende hij versach een plaetse op dye riviere van den Teemse, dye hem wel beviel. Ende daer dede hij maken een stadt, ende dede dye hieten nae dye oude stadt, daer si alle uut ghesproten waren, Troyen, dye nu Lonnen hiet. Ende dit was in der derde outheyt des werelts, nae Abrahams gheboert VIII C ende XCVII jaer, ende voer ons Heren geboert M C ende XVII jaer, ende in den tiden dat Hely, dye overste priester, rechter was van den Joeden, ende dat dye arke des Heren van den Philistinen ghevanghen was. Dese Brutus wan bij sinen wive Ignoge III sonen, als Locrinus, Albinactus ende Camber. Ende nae des vaders doot deelden si dat lant onder hem drien. Locrinus, die outste, besat dye eene helft van den lande, ende hietet na hem selven Loegria. Ende nam te wive Corineus dochter, ghenoemt Guendoloena, daer hi een soen an wan, genoemt Magdan. Ende wert die eerste hertoech van Cornuaelgen. Camber, dye ander soen, viel te dele een stuck van den lande over dye riviere Sabrine; ende wert gheheten nae hem Cambrien, dat nu tlant van Waels hiet. Die derde soen ende die jongste, Albinactus⁹⁶, quam te dele dat lant an dye noortside, ende hietet nae hem Albanien, dat nu Schotlant hiet. Britus dye starf int jaer voer ons Heren gheboerte M C ende xxxv, ende wert tot Londen begraven, dye doe Troyen hiete. Ende was gesticht lxiiI jaer nadat die grote stadt Troyen gedestrueert was. Ende dat was iiI C ende xc jaer, eer dat Romulus Romen stichte. Hiermede laet ick nu te scriven van desen twe conincrijcken, Francrijck ende Enghelant, ter tijt toe dat ons die historie bet dienen sal te verclaren, alst pundt ende stonde gheven sal, ende willen aftervolghen ons opghenomen materie, dye historie van Hollant.

95 crachtn AB.

96 aldus C; als Inactus AB.