Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van den gesten die die Troyanen na der destructie alle die werlt doer ghedaen ende ghelaten hebben, ende wat plaetsen si bisonder begrepen ende ghesticht hebben.
Dat VII capittel.

Het ghesciet dicwils uuter dispositien ende ordinancien Goods, dat des eens verderfnisse is eens anders welvaren, dwelcke wi nu mercken mogen uuter destructie van Troyen. Alsoe waer dat een volck ende nacie vergaet, daer sprutet ende wasset weder een ander volck, opdat die menschen nergens hem in verheffen en sullen, ofte glorieren, dan alleen in den Vader der lichten, dat is God almachtich, van den Welcke comen alle goede gaven ende volmaecte ghiften; Die voermaels totten propheet Samuel ghesproken heeft, seggende: 'Ic make groot denghenen, die Mi glorificeren, ende soe wie Mi versmaden die sullen onedel ende altijt versmaet wesen.' Ende lange tijt oec hierna totten propheet Daniel ghesproken heeft: 'Ic bin Die die tijden ende outheden mitten beloop des werlts verwandele; Ic transfereer⁸⁷ ende oversette die rijcken ende landen, ende gheef se ende constitueer se weder, alst ende wient Mi belieft. Ic bin alleen die Here, Die altijt blivet.' Laet ons nu overleggen ende anmercken, hoe dat die handt Goods in der destructien ende vernijelinge des famosen stadts van Troyen over alle die werlt verclaert is. Want also voermaels doer Moyses ende tvolck der Joeden verdreven uut Ramesse, een clein plecke lants in Egipten, die heel provincie des lants van beloften vervollet ende bewoent is geweest, soe is oec doer den burgeren die uut Troyen na der destructie verdreven sijn ende verstroiet, ofghedwaelt bina heel Europen (dat ist derden deel van der werlt, daer dese landen inne gelegen sijn) beset ende ghesticht, getymmert ende bewoent gheweest. Nochtans is die stadt van Troyen evenwel in corter tijt na haer destructie weder repareert ende opgemaect doer Hectors sonen, mit hulpe⁸⁸ van horen oem ghenoemt Helenus, ende is wederom tot sijn eerste

87 aldus A; trantfereer B.

88 hulep AB.

[p. 7v]

floer gecomen, ende hebben se mit groter glorien beseten totter tijt toe, dat Marius ende Scilla, twee raetsmannen ende cappeteinen⁸⁹ van Romen twistich ende partiich werden, ende maecten een grote twedracht onder den burgeren van Romen, alsoe dat Fimbria, een prince van Marius' partije, mit een groot heer van volck ghetogen is in Dardanien, ende heeft die stadt van Troyen ten derden ende lesten mael geheellick verbrant, gedestrueert ende verwuest, mit alle die menschen die daerinne waren, omdat si Scilles' partije sustineerden, ende sijn volck ophilden, ende hadden hem buten der poorten ghesloten, ende en woudens niet in laten. Aldus heeft die dochter, als Romen, haer moeder, dats Troyen, vernijelt ende verwoest. Aldus is Troyen drie werf gedestrueert: eerst van Jason ende Hercules; na van den Grieken, daer wi nu of spreken; ten lesten van den Romeinen, als voerseit is. Mer om tot onser proprooste te comen ende voertganck onser croniken, soe sal men weten, dat uut die anderde destructie ende verstroynge vele steden ende plaetsen in Europen van den verdreven Troyanen gesticht ende bewoont sijn. Eneas heeft gehadt XXII scepen, ende is mit sijn vader Anchijses ende sijn soen Ascanius ende sijn voetster⁹⁰ Cayeta, ende mit III M IIII C Troyanen, mannen ende vrouwen, ghecomen in Italien bi Lavinium; ende heeft opten oever van der zee getymmert II steden, als Corcyren ende Melinen. Ende opten mont van den Tyber: Nijewe Troyen, niet veer⁹¹ van der stadt Laurenten, daer Latinus coninck was, wiens dochter geheten Lavinia, Eneas te wive nam, uut raet ende ingeven des conincs Evanders. Noch heeft⁹² Eneas gesticht een stadt genoemt na sine voerster: Cayeta, ende is die alre bequaemste haven te comen in Poelgen ende Neapels; ende noch een stadt, ghenoemt Cuma, in Campanien. Ende aleer Eneas in Italien quam, hadde hi gheweest in Sicilien, daer hi sijn vader Anchijsen begraven hadde: ende comende in Italien wert hem in een visioen gheseit dat hi soude trecken totten coninck Evander, die woenachtich was in een plaetse ghenoemt Sevenbergen, daer namaels die stadt van Romen ghetymmert wert: 'Welcke Evander een oerloge voert tegen den coninck Latijn; ende ghi sult hem helpen want ghi sult dat lant van Italien besitten. Ende tot sekerheit suldi vinden een witte zuege mit XXX jonghe baggen, leggende onder enen boom.' Ende uut desen wert daer een stadt getymmert gheheten Albaen. Die coninck Evander siende desen Eneam mitten sinen comen in sijn lant, waende dattet vianden gheweest hadden, ende ghing hem mit veel ghewapents volck te gemoete. Dat siende Eneas nam in sijn hant een telch van olivenboom in een teiken des vredes, want dat doe die manier was, ende si twe sijn tesamen verbonden tegen den coninck Latijn. Die coninck Turnus van Tuschien, die coninck Latijns dochter te wive hadde, ghenoemt Lavinia, quam hem te hulpe, ende in enen stride, die coninck Evander ende coninck Latijn tesamen hadden, wert Pallas, coninck Evanders soen, van den coninck Turnus dootghesteken; wiens lichaem ende graf hier namaels, onder den keiser Henrick den Derden, gans ende heel gevonden wert binnen der stadt van Romen, int jaer ons Heren M ende XL. Ende dieselve Turnus wert daer oec verslaghen. Ende doe nam Eneas sijn wijf Lavinia, Latijns dochter, tot enen wive. Ende van desen coninck Latinus wert dat conincrijck, dat te voren hiete Laurenten, nu genoemt Latijn; ende Eneas regneerde na coninck Latijn in dit lant van Italien oft Latijn III jaer lang, ende starf daer. Anthenor, oec een prinche van Troyen, is int landt daer nu Veneetgen staet, ghecomen mit II M ende V C Troyanen, ende heeft aldaer opter rivieren, die men Thimavus noemt, een scone stadt ghetimmert, die hi noemde Pavijen; ende sloech hem daer neder. Enetus of Venetus, oec een edel Troyaen, stichte die stadt van Venegen. Die stadt Pise wert ghesticht van den Grieken comende uut Archadin, uuter stadt Pisen. Perusius stichte Perusen. Equilus fondeerde die groote stadt Aquilegien. Noch stichten die Troyanen die stadt Lune,

89 aldus A; cappetienen B.

90 aldus A; voerster B.

91 aldus A; ver B.

92 aldus A; heft B.

[p. 8r]

Populunen, Tarvisien, ende meer ander, die ic late te scriven, want si tot onser materien niet en dienen. Francus, oft Francion, een van Hectors sonen, van wien die Fransse horen groten name voeren, nadat hi van sijn eijgen broeders, die doe Troyen besaten, verdreven was, is hi mit veel Troyanen, mit veel arbeits ende perikel, opter riviere van der Danouwe gecomen, die oec Hister heet, ende scheidet Duyslant van Dacien. Doe Francion hier een weinich tijts mitten sinen geseten hadde, heeft hi een plaetse verspijt ende ghevonden, versceiden van allen menschen, leggende opter rivieren Tanays, nortwert op in Scythien, daer wi, Hollanders, onse oerspronck of nemen, als men na horen sal. Welcke rivier scheidet Asien ende Europen, vallende ten lesten in den marasschen ende broecklanden van Meotides. Hier, in dit lant, heeft Francion een stadt ghetijmmert, gheheten Sicambrien, in welcke stadt hi ende sine naecomelingen lange tijt gewoent hebben, ende een bloedich ende onrustich leven gheleit hebben mit hoer buerluden ende nagheseten; ter tijt toe, dat se die keiser Valentiniaen die Jonge gheboet dat men se mit vreden laten soude. Van denwelcken hiernamaels geseit sal worden, alst punt ende tijt gheven sal.