Logo DBNL
Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek) (2011)

Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

(2011)–Cornelius Aurelius–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Hoe ende wanneer die famose stadt van Troyen destrueert wert, ende die sake waerom.
Dat VI capittel

Als die werlt gestaen had omtrent III M II C ende LXXV jaer, ende was voer Gods geboerte omtrent M II C ende XXIIII jaer, int derde jaer Labdons die XI rechter der Hebreusscher of55 der Joeden, is gheschiet die famose ende vermaerde destructie des stats van Troyen, die Cornelius Nepos ende Dares Phrygius in Griexscher talen, overgeset in den Latijn, bescreven hebben. Soe sullen wi hier alleen verclaren die sake56 des oerloechs, opdat men tot een ewige memorie weten mach, datter dicwils, bisonder onder den edelen, van een clein vonxken een groet vier coemt, ende wat quaet datter uut overspel ghecomen is. Int rijck van Dardanien regneerde een coninck, gheheten Tros, die welcke fondeerde ende stichte die stadt van Troyen. Dese liet een soen achter, ghenoemt Ylus, die in der stadt Troyen tymmerde een schoen ende hoech pallaes, dat hi na hemselven noemde Ylion. Deze Ylus hadde een soen, geheten Laomedon, die voert enen soen hadde, genoemt Priamus, ende hadde hem als een overste cappetein ende stadthouder ghesent int lant van Phrygien, ghelegen57 an Dardanien. Op dese tijt regneerde int lant van Achaijen, dat men nu Moreen heet, een coninck ghenoemt Eson, ende was seer out van dagen, ende hadde enen broeder gheheten Peleas, die trijck van sijns broeders wegen amministreerde ende berechte. Nu hadde dese Eson enen soen, gheheten Jason, ende was een clouck man; voer denwelken Peleas, sijn oem, seer beducht was dat hi hem vant rijck verstoten ende verdriven mochte, ende visierde enen raet, ende sandt hem mitten vromen Hercules ende meer ander edelen

int eylant van Colchos dat men nu Rodes hiet omme dat Gulden Vlies te conquesteren58 ende mits dien lof prijs ende eer te bejaghen, dwelck hi oeck volbrochte. Als Jason mitten sinen quamen ghevaren int lant van Dardanien omtrent die stadt van Troyen, om hemluden te verlustighen van den langen reyse. Dit vernemende die coninc Laomedon van Dardanien of van Troyen, sandt sine legaten totten Grieken dat si van stonden an uut sijn lant trecken souden of hi woud se mit ghewapender handt ende mit cracht daeruut slaen. Ende die Grieken togen terstont hoer zeilen op ende sijn gevaren int eylant van Colchos, ende doer industrie, cloucheit ende wijsheit des conincs Oethes dochter genoemt Medea, heeft Jason dat Gulden Vlies conquesteert ende ghewonnen, ende sijn mit groter victorien ende zeghe weder in Grieken gekeert. Hercules ende Jason, mitten anderen Grieken gedenckende die injurie die coninc Laomedon hemluden bewesen ende gedaen hadde, ende had se mit groter scande ende scoffiericheden uut sijne lande expuleert ende verdreven, ende sijn mit groter macht ghetogen ende hebben die stadt van Troyen gewonnen, destrueert, ende vernielt, verslaende den coninck Laomedon, ende namen sijn dochter gheheten Esiona gevanghen, ende gaven se enen edelen coninck te manne om sine vromicheits willen, ghenoemt Thelamon, coninck van Saleminen. Ende die Grieken keerden weder mit groter seghe ende victorien elxs in hoer landen. Die coninck Priamus vernemende dat sijn vader van den Grieken verslagen, sijn suster Esiona ghevanghen, ende die stadt van Troyen ghedestrueert ende vernielt was, heeft hi die stadt weder doen repareren ende vertymmeren in alsoe groter scoenheit, hoecheit ende starcheit, dat sijns ghelijcs nije gesien en was. Die stadt volmaect wesende, heeft die coninck Priamus uutghesonnen sine naeste magen ende getrouwen59 vrient ghenoemt Anthenor, out van jaren ende wijs van rade totten Grieken, begerende hem weder te willen seinden sine suster Esiona; hi soude daer mede alle oude injurien ende scaden, die hem ghedaen waren verduldelick dragen ende vergheten. Mer die Griecken verstieten mit indignacien den bode ende wouden op sine commissie gheen60 antwoert geven; waerom dat hem coninck Priamus bereit heeft mitten sinen een oerloch an te nemen tegen den Grieken, ende heeft sijnen outsten soen, ghenoemt Hector, die alre cloechste ende vroemste man doe ter tijt levende, een hooftman ende cappetein gemaect van alle dat heer ende volck van wapenen. Hiertoe heeft den coninc oec informeert ende ghebrocht sijn ander soen, geheten Paris oft Alexander, seggende aldus: 'Mijn heer vader ende coninck, u sal believen te weten, dat doen ic onlanx leden was uut jagen ghegaen int bosch Yda, heeft die god Mercurius mi geopenbaert ende voer ogen gebrocht III scoene vrouwen, als Juno, Pallas oft Minerva, ende Venus61, hebbende twist onderling, wie van hem drien die scoenste ware. Ende hebben mi geconstitueert ende geset tot een juge ende rechter, om desen ghescele neder te leggen, begerende den scoensten van hem drien den gulden appel, die si mi daertoe gaven, in den scoot van den scoenste te leggen. Ende siet, ick heb se in Venus scoot geleit, ghemerct dat si die scoenste in minen ogen was; waerom si mi weder tot dancberheit belovet heeft een wijf in Grieken te geven, welcker nije scoonre62 gesien en is opter aerden. Aldus laet ons varen, doende ons scepen ende gereescap om tot onser meningen te comen.' Hiertegens waren Elenus, des conincs joncste soen, ende Cassandra sijn dochter, seggende uut ingheeftinge ende63 insprekinge der goden: 'Waert bi also, dat Parijs, hoer broeder, een wijf name uut Grieken, so soude mitsdien die Grieken comen ende destrueren die stadt van Troyen, ende souden den coninck mit allen sinen sonen ende burgeren verslaen ende verdriven.' Priamus, die vader, dit niet achtende, ghing mit sijn opset ende mit sijns soens begeerten voert, ende bereide veel scepen64, daer Paris ende Anthenor mit veel edele vrome mannen

van Troyen inghegaen sijn ende sijn gecomen int eylant van Cytharea, een eylant der Cycladen, daer hi van den coninck Menelaus vriendelick ontfangen wert. Helena, coninck Menelaus wijf, aensiende die scoenheit, facundie, vromicheit ende liberaelheit van Parijs, wert mit sijnre liefden ontsteken, als dat si haer over ghegeven heeft in den handen van Parijs, ende heeft se mit hem tot Troyen ghevoert, mit groter blijscap ende vrolicheit. Dit gesciet wesende heeft coninc Priamus van Troyen appellacie interponeert, recht oft daeromme gesciet ware, dat hi also te bat Esiona sijn suster soude van den Grieken recupereren ende weder vercrigen. Menelaus, Helenen man, coninck van Sparten, ende Agamennon, coninc van Mycenen, sijn broeder, dit horende, hebbens hem sere beclaecht onder den Grieken van den excesse datter ghesciet was, also datter sonder merren vergadert sijn die alre edelste ende65 vroemste der Grieken, te weten Achilles, Pirrus sijn soen, Patroclus66, Vlixes, Ayar, Nestor, mit veel ander, hebbende haer scepen al bereit, int getal van XII C. Mer want die Grieken antwoert ontfangen hadden van den afgod Apollo, dat si eerst int thiende jaer Troyen souden destrueren67, soe hebben si dicwils sproncreisen ende scarmutsingen gedaen ende gehadt int lant van Phrygien ende Dardanien, daer Troyen in gelegen was, rovende ende brandende ende den luden die buten der steden woenachtich waren grote scade, hinder ende68 moyenisse angedaen; ende sijn mitten roof weder te huys getogen. Hierentusschen heeft coninc Agamennon, Menelaus' broeder, legaten ghesonnen an den coninc Priamus, om te weten of hi sijn broeders wijf Helene weder thuys senden woude; indien hi dat dede, si souden69 van den oerloge ophouden. Coninc Priamus heeft den Griesschen legaten gheantwoert ende exponeert die grote injurie, laster ende ongelijck, die hem Jason ende Hercules, die Grieken, te voren gedaen hadden, als sijn vader verslagen, die stadt Troyen verbrant ende destrueert, sijn suster Esiona ontvoert70; also dattet hem na sijnre hoechgeboren edelheit niet en stonde langer te liden. Mer hi ontseide se, ende was also bedocht dat hi geen paijs noch vrede mitten Grieken maken en woude, mer wilde die fortune ende avontuer van den oerloge verwachten. Waeromme dat an beiden siden groot, machtich volck vergadert is. Ende die Grieken sijn mit alle hoer macht voer die stadt van Troyen gecomen, ende hebben die swaerlicken ende crachtelicken belegen. Ende hebben vele striden ende scermutsingen71 tegen malcanderen gehadt, in welcken striden die vrome Hector, Priamus' soen, verslagen heeft den coningen Patroclum ende Mennon, ende veel andere capeteinen der Grieken, also dat si onderling twe winteren bestande maecten, om een ygelick sijn edelen eerlick te begraven ende thuys te voeren, want den Grieken ende Troyanen vele edele heren, coningen ende vorsten uut vremde landen te dienste ende hulpe gecomen waren, die men, nadat si verslagen waren, weder in hoer eijgen landen, mit grooten costen, eeren ende pompen moste brengen ende begraven. Na twe jaren sijn si weder te velde gecomen; ende Hector van Troyen, die vrome prins, heeft verslagen X die meeste heren ende capeteinen der Grieken, ende an dander side heeft Achilles verslagen IIII grote heren van Troyen, want si vochten ende streden XXX dagen lang seer strengelick ende vromelick. Hierna maecten si weder III jaer lang bestandt, ende dat uut wesende, sijn si weder te stride vergadert; ende daer wert ontellick volck an beiden siden verslagen. Ende hoewel dat Hector van sijn wijf, Andromacha genoemt, vermaent was doer een visioen, dat si des nachts ghesien hadde, dat hi dien dach binnen der stadt van Troyen soude bliven, ende niet te stride gaen, woude hi sijn lijf behouden; nochtans voer hem nemende dattet enen edelen man niet en betaemt een wijfs droem te achten, is vromelick uuter stadt ghereden, ende heeft vele van den Grieken ende van den besten verslagen. Dit merckende Achilles heeften verspijt ende gemerct dat Hector sinen scilt op sinen rugge geworpen had om enen edelen man, die hi gevangen had, sekerlic te leiden, ende heeften

verradelick ende onversienlick mit eenre lancie in sinen borst doot ghesteken ende doerronnen. Na Hectors doot ende begravinge isser weder een jaer lange bestant ghemaect; ende siet, int jaerghetijde van Hector is Achilles mede binnen Troyen ter feest ghecomen, niet ansiende dat Hector sijn viant geweest ende van hem verslagen was; mer voer hem nemende dat men den begravinge der doden ende bisonder der edelre vromer cappeteinen hoort eer ende gedachtenis te bewisen. Achilles staende bi den lijke op Hectors graf, sloech sijn ogen op coninc Priamus' joncste dochter, genoemt Polixena. Ende begeerde se uut groter liefden tot sinen gechten wive. Ende Priamus, die vader, ende Heccuba, die moeder, gaven hier consent toe, mit sekere condicien. Alsoe dat Achilles, overmits dese voerwaerden, hemselven van den stride ontoech, persuuaderende ende onderwisende mit vele redenen den cappeteynen der Grieken, sijn medegesellen, dattet seer oneerlick, onwyslick was, dat men om een wijfs willen die meer dan eens ontvoert was, heel Europen, ende bina Asien soude perturberen ende in roere houden. Waeromme die princen ende capeteinen der Grieken admitterden ende gehengeden, dat Achilles Polixenam, des conincs dochter te wive nemen soude, ende in der stadt gaen mit sijn Mirmidonen ende ondersaten, op datter72 mits sulcken huwelick, pays ende vrede comen mochte tusschen73 den Troyanen ende den Grieken. Hiertegen waren coninck Menelaus ende Calcas, priester van Troyen, die int beginsel overgelopen was totten Grieken. Mitten corsten: Achilles na der ordinancie van Heccuba der coninghinne, is mit Archilocho, Nestors soen, alleen in Apolles tempel gecomen, om aldaer, sonder enich rumoer, Polixenam te trouwen. Mer tis anders gevallen. O, dwase ende sotte liefde! Hoe verduysterstu dat vestant der wiser vromer mannen! O, Achilles, vrome ridder! En denctste niet dattu Polyxenes broederen, als Hector, Deyphebus, ende Troylus, verradelick ende onversienlick verslaghen hebste? Ende als hi in den tempel gecomen was om dit te volbrengen, is Parijs mit een deel gewapende doer een heimelicke plaetse in den tempel ghecomen, ende hebben den vromen Achilles mit Archilocho verslagen. Die Grieken dit vernemende, waren seer toornich opten Troyanen, ende namen Achilles soen, genoemt Pirrus oft Neptholemus, tot een cappeteyne. Dese Pirrus dede grote wraeck over sijn vaders doot, verslaende vele Troyanen, ende bisonder den coninginne van den Amasonen, die mit M maechden ende vrouwen te paerde den Troyanen te hulpe gecomen waren, om wiens doot die Troyanen seer droevich waren, ende sloten haer poorten toe, ende en hadden ghenen moet meer te striden. Doen quamen Anchises, mit Eneas sijn soen, ende Anthenor mit Polidamas sijn soen, totten coninc Priamus, ende baden hem dat hi paijs ende soene mitten Grieken maken wilde. Dwelc Priamus seer ovel nam, ende beval sinen natuerlicken soen, geheten Amphimachus, dat hi desen tween74, als Eneas ende Anthenor, heimelicke lagen legghen soude ende verslaen se. Waerom dat dese twee conspiratie ende meuterie gemaect hebben mitten Grieken om die stadt te verraden ende leveren op condicien ende voerwaerden voer hem ende horen nacomelingen. Ende siet, doe Eneas, Priamus' swager, die sijn dochter te wive hadde, geheten Creusa, ende Anthenor dit vertoefden, quaemen II cappeteinen al heimelic75 binnen Troyen, als Vlixes ende Diomedes, tot desen II, vernemende die sake des vertoevens. Doe sprac Anthenor: 'Ghi sult weten in der waerheit, doen coninck Ylus die stadt van Troyen tymmerde, ende daerinne een tempel hadde doen maken totten dake toe in die eer van der godinne Pallas oft Minerva; ende siet, by dat hoge altaer is duer godlijcke misterie uuten hemel een houten beelt gecomen, ende heeft hemselven an den muyr gevesticht, dat ment mit ghenen handen oft instrumenten daervan nemen of breken mach, dan het laet hem allene handelen ende verdragen van den handen der priesteren, die in den tempel dienen; ende men can niet geweten van wat hout dit beelt gemaect ende figureert is.

Den virtuit ende cracht van dit beelde heeft Pallas die godinne ons bedudet, seggende, dat alsoe lange dit beelde binnen der muren van Troyen bewaert wort, ende niet uutgedragen, soe sullen die coningen van Troyen die stadt ewelick besitten ende hem niet ofghewonnen werden. Ende dit beelt wert na der goddinnen Pallas ghenoemt76 Palladium. Ende dit is die sake waeromme wi onse beloften niet gehouden en hebben, mer wi sullen den priester Thoas, diet bewaert, mit veel gouts tempteren, dat hijt ons leveren wil.' Dwelck alsoe gesciet is. Ende Vlixes ende Diomedes namen dit beelt mit hem uuter stadt, ende terstont daerna wert enen beveynsden paijs gemaect, als77 dat die Grieken78 een groot paert van metale, daer M man79 in verborgen lagen, in die stadt brochten, om in den tempel te setten. Ende alst nacht was, ghingen dese uut, ende die Grieken quamen van buten doer dit gadt van der muren, daer dat paert doer ghebrocht was. Ende aldus wert die stadt verradelick ghewonnen ende destrueert, ende sloegen den coninck Priamus mit sijn wijf ter doot. Die Grieken lagen voer Troyen X jaer, VI maenden, VII dagen; ende Troyen was ghetymmert bi den tijden dat Ayoth rechter was van den Jueden, ende was in der derden etaet des werlts, voerdat Romen getymmert worde IIII C ende XXX jaer. Ende Troyen stont80 C ende LXXXV jaer. Ende daer bleven van den Grieken verslagen voer Troyen VIII81 C ende LXX M man82, ende van den Troyanen totdat83 die stadt verraden worde84, VI C ende LXXVI M man85; ende als si ghewonnen worde II C ende LXXVI M. Uut deser excellente ende famose destructie van Troyen hebben die Grieken voertan hoer jaren ende datum van dien supputeert ende ghescreven, tot des groten Alexanders tijden toe, die tconincrijcke van Grieken onder hem brochte. Die meerder ende beter verstant van deser historie van Troyen hebben wil, mach lesen die historie ende tboeck dat daervan gheprintet is in Duischer talen, waerom dat si hier int cort overghelopen is, om tot onser86 materien te comen.


Vorige Volgende