Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat die werlt in III delen gedeelt is, ende in wat dele ende contreije die landen van Hollant, Zeelant ende Vrieslant gelegen sijn.
Dat V capittel.

Noe, als voerseit is, hadde III sonen in der arken, als Sem, Cham ende Japhet; ende van desen quamen LXXII nacien ende gheslachten. Ende dese hebben die gansse werlt beseten, elck als sijn vaderlick erve. Die werlt is gedeelt in drien percelen ende delen, als Asien, Affriken ende Europen. Asien is dat groetste⁴², wijtste ende breetste, ende is die een helft van der gansser werlt, ende begint an die noortside van der rivier Tanays ende an die suytside van der rivier Nylus, streckende opwarts tot int oeste. Ende dit deel heeft Sem, Noes outste soen beseten. Ende van hem sijn gecomen XXVII geslachten, die hem bi lancheden van tiden over al dit lant van⁴³ Asien verspreit ende gestroiet hebben, nadat si vermenichvoudichden in den volcke. Dat ander deel, Affriken, is dat rijckste, ende is dat⁴⁴ derden deel van der werlt⁴⁵, ende begint van der riviere Nylus, streckende westwert⁴⁶ in dat Atlantich meer bi Hercules Colonnen. Ende dit deel heeft Cham, Noes ander soen beseten. Ende van hem sijn gecomen XXX geslachten, die oec bi langen tijden uut menichvoudicheit hem int Affrijcsse lant verspreit ende gedeelt hebben. Ende also dese twe delen geleghen sijn op gheensijdt meers, ende verde van ons, ende ons oncondich sijn, daerom en wil ic niet veel daerof scriven, wanttet te lange vallen soude ende tot onser materie ende propoeste niet en dient.

42 aldus A; groeste B.

43 aldus A; vau B.

44 aldus A; dat ontbr. B.

45 aldus A; weerlt B.

46 aldus B. weestwert A.

[p. 4v]

Want als Jheronimus scrijft, soe sijn de geslachten van desen II sonen om veranderinge des volcs ende der namen, of doer striden ende andere ongevallen al geheel destrueert, vergaen ende tot niet gecomen, geliken dat lant van Clein Asien, daer vele landen ende provincien in ghelegen sijn ende Clein Asien plach te heten, dat wert nu genoemt Turkijen, overmits dattet die Turcken besitten ende ingenomen hebben; leest dat tractaetken dat paeus Pius die II gemaect heeft van desen dele van Asien: daer suldi besceits genoech in vinden. Dat derde deel Europen is dat machtichste van volck, ende begint van der rijviere Tanays, streckende westwert in die Spaensse zee, bi Hercules Colonnen. Ende dit deel heeft Japhet, Noes derde soen, beseten. Ende van hem sijn gecomen XV gheslachten, ende hebben hem mede verstroyt ende ghedeelt, nadat si wassende ende multiplicerende van volck groot werden. Ende dese II delen, als Affriken ende Europen, worden vaneen gesceiden mitten water, dat men heet Mare Mediterranen, dat is die Middel Zee, beghinnende vant lant van Syrien, daer dat Heilighe Lant inne leit, streckende westwert tot in die Grote Zee, die men Oceanus hiet, ende die gantsse werlt omcingelt hevet. Aldus is Asien ghelegen int oest; Affriken int suden; Europen int noorden. Ende alsoe ons dit derden deel, Europen, meest bekant is, ende dat meeste deel kersten ende der Heiliger Roomscher Kercken obedierende is, soe wil ic int cort recenseren ende overlopen die namen der landen ende provincien in Europen ghelegen, sonder enige descriptie ofte ghelegentheit, om der cortheits willen, want die paeus Pius die altesamen int lange narreert in sine Cosmographie van der bescrivinge van Europen. Welcker landen namen sijn dese: Die eerste provincie is ghenoemt Scithien, ghelegen in Asien; ende uut dit Scithien in Europen sijn die Hollanders uut ghesproten, dwelc heet men oec Sarmatien of Ruijssen. Ende in dese provincien leggen dese landen ende regioenen, te weten Alanien, Gothien, Satarchien, Neurien, Thissageten, Loristhenen, Dacien of Danien, Amasonien, Larodien, Massagethen, Scithetauren⁴⁷, Essidonien. Omtrent⁴⁸ der zee leggen dese regionen ende provincien: Hoech-Misien, dat men nu Servien noemt; Neder-Misien, dat men Bosnien oft Bulgarien hiet; Hongarien, Valachien, Trachien, Achayen, Boecien, Phrigien, Gethen, Macedonien, Calcedonien, Magnesien, Migdonien, Tessalien, Archadien, Argien, Laconien, Messenen, Sparten, Albanien, Illirien of Slaven, Dalmacien, Croatien, Grecien, dat men oec Helles of Atticen noemt; Peloponesus, dat men nu noemt Moreen; Acarnanien⁴⁹, Epyrus, Istrien, ende meer andere, welcker regionen ende provincien namen nu veel verandert sijn. Na desen, an die zuytside, coemt Italien, daer vele hertochdommen ende graefscappen in ghelegen zijn, alst conincrijk van Neapels oft Sicilien, Tussien, Calabren, Poelgen, Campanien, Romanien⁵⁰, Strurien, Tuscanien, Lomberdien, Meylanen, Savoyen, ende meer andere. Insulen ende eylanden daer omtrent sijn Sicilien, Sardinien, Corsiken, Majoricken, Minoricken, conincrijcken toebehorende den coninc van Spangen oft van Aragon; Corciren, Ebosen, ende meer andere. An die noortside van Europen leggen dese provincien, als Groot Germanien of Duyslant, daer dese landen ende regionen in leggen, te weten Russien, Pruchen, Gothien, Lijflant, Polen, Beemen, Carnien, Carnithien⁵¹, Stirien, Oestenrijck, Moravien, Slesien, Beyeren, Suaven, Duringen, Sassen, Hessen, Westphalen, Vrieslant⁵², ende meer andere hertoechdommen ende graefscappen, die alle onder enen naem van Hoech-Duyslant ende Laech-Duyslant⁵³ ghenoemt sijn. An die zuytside van Europen leggen dese provincien, ende sijn alle meest onder enen naem genoemt als Gallien of Walslant, ende wert gedeelt in drien delen, te weten datter is Gallia, Belgica, Celtica, ende Aquitanica. Belgica wert besloten mitten rivieren van der Seine, Rone, ende den Rijn an die noortside, ende strecket uuten oesten van dat ghebercht tot in die zee, ende heeft een deel van Duyslant mede in hem begrepen, als Switsen ende heel Hoech-Duyslant, daer vele hertoechdommen ende graef-

47 aldus AC; Scithauren B.

48 Omtren AB.

49 aldus AC; Acarnien B.

50 aldus A; Ramanien B.

51 aldus A; Canithien B.

52 aldus A; Vrislant B.

53 aldus A; Laec-Duislant B.

[p. 5r]

scappen in gelegen sijn: Gulick, Cleef, Gelre, Brabant, Vlanderen, Henegouwen, Namen, Lutsenburch, Bourgondien, Limburch, Hollant ende Zeelant. Oec sijn daerinne gelegen vele bisdommen, als Coellen, Mens, Trier, Ludick, Utrecht, Covelens, Straesburch, Basel, Constans, Camerick, Terrvaen, Ruaen, Riemen, ende meer ander, die ic laet om der cortheits willen. Dat ander deel van Gallien, ghenoemt Celtica, begint van der riviere der Seijne tot die riviere van der Lore, ende van den rivier Matrone totter Ronen toe, ende eindet in die Middelzee ende an dat ghebercht van Savoijen, in denwelcken dat vele scone provincien, hertoechdommen, graefscappen ende bisdommen inne ghelegen sijn, die ic hier laet te scriven om der kortheits willen. Dat derde deel van Gallien, genoemt Aquitanica, begint van der riviere van den Lore totten bergen Pijreneen, die Walslant of Gallien sceiden van Spangen. In desen sijn oec vele heerlicke landen, provincien, hertoechdommen, graefscappen ende bisdommen. Dese II leste mit een deel van Belgica, sijn subject ende onderdanich den coninc van Francrijck. Die van desen volcomen verstant hebben wil, die overlese die cronike die Robertus Gaguinus gemaect heeft van den conincrijcke van Francrijck. Na desen volgt dat conincrijck van Spangen, daer vele conincrijcken, hertoechdommen ende graefscappen inne gelegen sijn als Castillien, Aragon, Navarren, Portegaele, Galissien, Sijvilgen ende Granaten. Spangen begint van die bergen Pijreneen int oest, hebbende an allen siden die zee belegen. Noch sijn in⁵⁴ Europen andere conincrijcken, als Denemercken, Noerwegen, Sweden, Engelant, Scotlant, Hijerlant. Dits nu ons ghenoech gheseijt van den derden dele des werlts, Europen, daer die landen van Hollant, Zeelant ende Vrieslant inne ghelegen sijn, mit Francrijck ende Engelant, daer die Hollanders ende Zeelanders horen oerspronck of hebben, ende daer wi onse fondament ende cronike op gheset ende ordeneert hebben, als int vervolg bliken sal. Welcke twee voerseide conincrijcken principalick horen beginsel ende anvang ghecomen ende genomen sijn uut die destructie van Troyen, die ic hier int corte verhalen wil om tot onser materien te comen, want men dieselve historie int lange wel bescreven vindt.

54 aldus A; en B.