Op- en ondergang van Mas Anjello, of Napelse beroerte
(1994)–Thomas Asselijn–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 77]
| |
Vierde bedryf
Caraffa. Matalone. Perrone.
caraffa
Perrone, nu waar 't tijt dien aanslagh uyt te voeren,
Om dees aartsvyandt, die niet doet dan 't volk beroeren,
1265[regelnummer]
En door zijn aanhang hem schier meester maakt van als,
Op 't alleronverzienst te vallen op den hals.
Men kan, door u gestijftGa naar margenoot+, daar veyligh toe geraaken,
Terwijl gy neffens hem in al 't bewindt der zaaken,
Hem strektGa naar margenoot+ in al zijn doen gelijk zijn regterhandt.
1270[regelnummer]
Al wie den Staat beschermdt, behoedt het vaderlandt
Voor innerlijke twist en heyloos muyterye.
Het recht des Adeldoms, de bandt der heerschappye,
Werdt door dien raazende als vertreden met de voet.
matalone
Zoo gy ons hulpaam zijt, gelijk gy kundt, zo doet
1275[regelnummer]
D'Aartshartogh zelfs, om u op 't heerlijkst te beloonen,
Aanbieden boven dit, noch sesmaal duyzendt kroonen,
Een keeten swaar van wigt met 's Koninks beeltenis.
Aanvaart dan dit geschenk, en voer het uyt...
perrone
Het is
Te zorgelijk, zich zelfs in dit gevaar te steeken,
1280[regelnummer]
Doch neem het egter aanGa naar margenoot+, maar 't alderminst teeken
't Geen hy bespeurdt, ontroerdtGa naar margenoot+ hem dadelijk zijn geest,
Zoo dat hy om en t'om ontzien werdt en gevreest.
Dies diend men onderling wel rijplijk t'overweegen,
Hoe dat men 't werk begindt.
caraffa
Den aanslagh is geleegen,
1285[regelnummer]
Dat gy dit noch voor elk een wijl bedektlijk houdt,
En hy, die u gelijk zijn hartevrindt vertrouwt
't Geheym van al zijn doen, zult buyten elks vermoeden
Gants vry zijn dat by u iet onheyls uyt zal broeden;Ga naar voetnoot1
| |
[pagina 78]
| |
Dies gaat hier vry op aan, op dat door uwe handt
1290[regelnummer]
Geveldt werdt met een slagh de snootste pest van 't landt.
Gy kundt dit heymelijk door lagen zoo besteeken,
Dat u geen werk zal zijn hem voort den hals te breeken.
Den hemel sterk u dan met dapperheyt en macht,
Tot 's Rijks behoudenis.
perrone
Ik heb een vond bedacht,
1295[regelnummer]
Die meerder heyls dan elk vermoed, zal konnen vordren.
matalone
Wel wat?
perrone
Dat 's al zijn macht te brengen in onordre,
Door dit beleyt. Ik zal ontrent de nieuwe vaardt
Zes duyzent ballingen, gewaapendt en te paardt,
Vergaadren doen byeen en dragen voorGa naar margenoot+ dat deeze
1300[regelnummer]
Ons nodigh zijn ten dienst, om buyten alle vreeze
Te zijn, en voeren voorts hem daadlijk te gemoet,
Dat tien te paardt meer zijn dan dartigh man te voet.
Derhalven nodighGa naar margenoot+ om dees middlen te gebruyken,
Om die van 't hof hier door hun wieken meer te fnuyken,
1305[regelnummer]
En macht te dempen, 't welk, indien hy 't neffens my
Dan toe staat ('t geen ik wil verhopen), zoo zult gy,
Terwijl wy beezigh zijn de stadt dus door te rijden,
U vaardigh houden, om de toegang van ter zijden
Te stuyten, en dan voorts met ieders regiment,
1310[regelnummer]
Te paardt bezetten doen 's Rijks Magazijn ontrent
De Kerke Sint AndreeGa naar margenoot+, om zoo dan met u allen,
Gesterkt met onze macht, hun t'effens t'overvallen,
En in verwarringe te brengen al zijn macht.
Voorts zal ik met de rest der ballingen te nacht
1315[regelnummer]
My voegen neffens hem en heym'lijk 't zoo besteekenGa naar margenoot+,
Als had ik iet met hem afzonderlijk te spreeken,
En troonen hem zoo wat ter zijden uyt het volk,
En voorts hem staande voets doorrijgen met dien dolk,
Gewet om door mijn handt hem d'hart-aâr af te stooten.
1320[regelnummer]
Op dit gerugt zult gy met d'andre Rijksgenooten
StraksGa naar margenoot+ overrompelen stadts Waapenhuys, en ik
Zal hun hier op als dan, tot meerder vrees en schrik,
| |
[pagina 79]
| |
Afvallen, en my voorts op uwe zijd begeven
En roepen doen door elk ‘lang moet den Koning leven
1325[regelnummer]
En sterve die den Staat beroeren’, en dan voort
Vermeestren in der yl de Capuaanse poortGa naar voetnoot2,
Om van de waterkant de pas hun af te snijden.
caraffa
Wat plaats bestemdt gy dan tot dit bedrijf?
perrone
Ter zijden
Het oude Klooster of ontrent de markt alwaar
1330[regelnummer]
Zy zich by troepen steets vervoegen by malkaâr,
Of aan de vest ontrent dien afgevallen tooren.
Het teeken dat zal zijn wanneer als gy zult hooren
't Aflossen van 't kanon, zoo spoeyt u derwaart aan.
Dit 's al mijn overlegh, en vindt gy dit geraân,
1335[regelnummer]
Wy zijn bereyt ten dienst des Rijks dit uyt te voeren.
Ik heb alree een tal van borgery en boeren
Met list bedektelijk gekreegen op mijn handt;
Dies zoo men nu met my eendrachtigh samen spant,
Daar is geen vrees om hem de voet nu dwars te zetten,
1340[regelnummer]
En hem op 't onverzienst hier door den kop te pletten.
Elk is gedagtigh op 't gestelde uur en tijt.
matalone
En gy dat gy getrouw volhart en moedigh zijt. bin.
Anjello. Barandino. Genovino. Arapaia. Math. d'Amalfi.
anjello
Dat gaa zoo 't wil, ik wil niet dat men een verschone,
Hy zy ook wie hy zy.
barandino
Het huys van Matalone
1345[regelnummer]
Is nu geheel, door ons, ten gronde toe geslegt.
Doch hy, als zijnde op zijn voordeel afgeregt,
Heeft zich, in plaats van ons met magt te wederstreven,
| |
[pagina 80]
| |
Met veele goedren hem zoo voorts ter vlugt begeven
Naar BeneventoGa naar voetnoot3; wy, dit ziende, rukten voort
1350[regelnummer]
Hem naa, doch hy alree de Capuaanse poort
Met zijn karros, en dat te viervoet, uytgereeden,
Was 't ons onmooglijk hem t'herhaalenGa naar margenoot+. Dit 's de reeden
Dat hy 't ontkomen is, maar zijne broeder, dat
Die zigh noch heim'lijk houdt verborgen hier in Stadt,
1355[regelnummer]
Is zeeker en gewis; men doe vry alle hoeken
Van Kerken, Kloosteren wel neerst'lijk onderzoeken,
TerwijlGa naar margenoot+ men zeeker weet, dat hy zich daar onthoudt;
En op dat dit verraat mogt zeeker zijn geboudt,
Zoo heeft Perrone, als gesterkt van deze huyzen,
1360[regelnummer]
De waterleydinge en onder-aartse buyzen
Der Stadt vergiftigt, zoo, jaa zoo, dat het bedroeft
Te zien is staande voets te sterven die het proeft,
Het welk erbarmlijk is 't gekerm daar van te hoorenGa naar margenoot+.
anjello
Ik barst van spijtGa naar margenoot+ en zwel van euvlen moet en toren,
1365[regelnummer]
Te zien van dezen schelm zoo goddeloozen daad.
Maar zacht ... daar komt hy zelfs, een ieder die gelaatGa naar margenoot+
Zich nu als van 't geheym in 't minste niet te weeten,
Om noch te hooren hoe dat hy zich zal vermeetenGa naar margenoot+.
Perrone. Anjello. Genovino. Arapaia. Math. d'Amalfi. Barandino.
perrone
Heer Mas Anjello, 't gaat noch alles wel, wy zijn
1370[regelnummer]
Dien hoek nu bovenGa naar margenoot+. Maar noch is 'er iet, dunkt mijn,
't Geen spoedigh, in der yl, wel diende waargenomen.
anjello
Wel wat?
perrone
Een middel om des vyants magt te tomen.
anjello
Wat middel?
| |
[pagina 81]
| |
perrone
Dat is dit: naar ik bereek'nen kan
De ballingen zijn sterk naar gissing duyzent man,
1375[regelnummer]
En om door deze magt iet heylzaams uyt te werken,
Zal 't nodigh zijn, dat wy op 't spoedigst hun versterken
Met meer getal; en voorts heb ik een vondt bedagt
Die vry wat vor'dren zal, want dees aanstaande nagt
Zoo heeft men voor om ons door laagen te bezetten,
1380[regelnummer]
Zy rukken vast by een de benden en kornettenGa naar margenoot+,
En al het paardevolk, om zoo op ene stont
't Schip, dat nu boven drijft, te boren in de gront.
En op dat dese buy ons niet en zoude krenken,
Zoo heb ik by my zelfs dit leggen overdenken,
1385[regelnummer]
En vast gestelt 't geen uw ook lief zal zijn en waardt,
Dat 's al de ballingen gelijkerhandt te paardt
Te waapenen, om zoo de Stadt dan deur te rijden,
Om ons zoo van hun list en lagen te bevrijden.
Want dit staat vast, en elk die keurdt dit oordeel goedt,
1390[regelnummer]
Dat thien te paardt meer zijn dan dartigh man te voet.
En stemt gy 't neffens myGa naar margenoot+, men doe terstondt bevordre,
Dat alles werdt verrigt op u bevel en ordre,
Om zoo den vyandt zelfs zijn voordeel af te zien.
'k Heb al zijn magt geheel wel neerstigh doen bespiên.
1395[regelnummer]
Derhalven nodigh op zijn toelegh wel te passen,
Eer dat men schielik ons mogt komen te verrassen.
Dit voorstel dan vereyst noch uytstel noch beraat.
anjello
De ballingen te paardt? Dat 's af, dat keur ik quaadt.
En dat gewaapendt? Neen, dat waar naar ik 't bereeken
1400[regelnummer]
Als zelfs een mes gewet om ons in 't hart te steeken.
Dien voorslagh is gevest gants op een quaden grondt.
perrone
Dien voorslach waar ons nut, indien gy 't zoo verstont.
anjello
Zy waar ons nut, indien men schelmen mogt vertrouwe.
perrone
Hoe, schelmen?
| |
[pagina 82]
| |
anjello
Schelmen, die bedekt ons laagen brouwe.
perrone
1405[regelnummer]
Wel hoe! Wat 's dat gezeydt, dit klinkt mijn vremt in 't oor.
genovino
Wel hoe, Perrone, hoe komt u dit dus vremdt voor?
perrone
Dus vremdt? Ik staa verzet, wat wil men hier by zeggen?
anjello
Zijt gy belust om u dit nader uyt te leggen?
perrone
Zoo doen ik, en te meer, om dat ik teffens haat
1410[regelnummer]
Dien die u vyandt zijn of yyandt van den Staat.
Waar in ik noch volhardtGa naar margenoot+ en in 't beleyt der zaaken
Hebt gy het zelfs bespeurdt. Nu my verdagt te maaken,
En van zoo vuylen daadt te werden dus betigt
En is geen eerlijk doen. Ik heb my in mijn pligt
1415[regelnummer]
En eer en eedt en trouw behoorelijk gequeeten.
anjello
Zoo lang gy eereloos die trouwloos had vergeeten.
perrone
Dus leyt men vast den gront tot mijn verderf en smaat.
anjello
En gy den eersten steen van dit vervloekt verraat.
perrone
Dat 's nooyt in al mijn doen bespeurdt, veel min gebleeken.
anjello
Als nuGa naar margenoot+.
perrone
Dat is gezeyt.
| |
[pagina 83]
| |
genovino
1420[regelnummer]
Wy hebben blijk en teeken.
perrone
Verdigt en valschelijk met logens zaam gesmeet.
d'amalfi
d'Am. Verrader, loochent gy, 't geen ieder beeter weet?
perrone
Mijn doen heeft nooyt gestrekt dan u en 't volk ten besten.
anjello
Hoe lange toch? Tot dat gy wierdt een schelm ten lesten.
perrone
1425[regelnummer]
Men duydt dit zoo men wil, ik ken my zelven vry.
anjello
Van eer en eedt en trouw, niet van verradery.
perrone
'k Heb u als hooft bevrijdt voor lagen zelfs van buyten.
anjello
Door lagen zogt gy ons verderf als 't hooft der guyten.
perrone
Door my en mijn beleyt hebt gy 't zo ver gebragt.
anjello
1430[regelnummer]
Door een veragten hoop en schuym van boevejagt.
perrone
'k Vervloek die uur, toen gy my tot dien handel porde.
anjello
Vervloek te regt het uur, toen gy een schellem worde.
perrone
Gy schelt, gaa rondtGa naar margenoot+, en zeg waar meê men my beklat.
| |
[pagina 84]
| |
genovino
Waar meê? Dat is gezeyt, verrader, vraagt gy dat?
perrone
1435[regelnummer]
Ik vraag 't, op dat ik mijn beschuldigers magh weeten.
d'amalfi
Die ziet gy hier en vraagt de rest aan u geweeten.
perrone
Dat kent zich vry, dies ziet vry toe wat dat gy drijft.
anjello
Wat zoo, braveert ons noch, maar nu wy u gestijft
En zoo hartnekkigh zien van dit te wederzeggen,
1440[regelnummer]
Zoo zal men u het vuur wel haast wat nader leggen.
Het schelmstuk leyt te klaar, dies tergt gy ons gedult.
perrone
Dat leyt by u als 't wil, ik ken my zonder schuldt.
arapaia
Indien dit bladtGa naar voetnoot4 u niet van dit verraat betigten.
anjello
Hoe, schrikt gy voor dat blat? Wat zult gy nu verdigten
1445[regelnummer]
Meinedige en pest van 't volk en van den Staat?
'k Verfoey u goddelooze en overhelse daadt.
Daar gy zoo heylighlijk by dier gestaafde eeden
My swoerdt om neffens my des volks geregtigheeden
Te vordren, en daar by als dat gy heyligh zoudt
1450[regelnummer]
Handthaven al mijn doen. Nu door meineedigh goudt
Zich van het padt van eer te laaten dus vervoeren?
Om door ons ondergang den Staat weêr te beroeren,
En 't volk te brengen weêr in d'oude slaverny
Is een vervloekte vondt. DaarGa naar margenoot+ 't met de heerschappy
1455[regelnummer]
Door ons beleyt alree zoo verre is gekomen,
Dat wy den Adel zien gedwongen in te tomen
Hun kragten voormaals voort gedreven door geweldt,
| |
[pagina 85]
| |
En 't volk als weder in hun ouden stant hersteldt:
Een werk, zoo heylzaam, dat Godts heyl'gen 't zelve looven.
1460[regelnummer]
En ons op 't smaad'lijkst hier van weder te berooven,
Is zoo vervloekten daadt als immer is bedagt.
genovino
Waar is de man nu die zijn pligt zoo heeft betragt,
en flus zoo stoftenGa naar margenoot+ en ons alle dorst braveeren?
perrone
Wie hadt gedagt dat ooyt een zaak zoo kon verkeeren.
1465[regelnummer]
Die schelmen hebben my te goddeloos verraân.
Zoo gy my 't leeven schenkt, 'k zal u ten dienst weêr staan,
En u den handel stip en al 't geheym ontvouwen.
anjello
Men moet geen schelm een tweede schelmstuk toe vertrouwen,
Maar gaat gy rondtGa naar margenoot+, gelijk de gantsche zaak nu leyt,
1470[regelnummer]
Zoo steldt de rest dan weêr in onze reed'lijkheyt,
En wagt een uytkomst naar 't beloop en eynd der zaaken.
perrone
Wy hadden voor om ons dan meester te gaan maaken
Van Sint Laurens en voorts in dees aanstaande nacht
Met hulp der ballingen, gestijft met hunne magt,
1475[regelnummer]
Om zoo gesterkt en wel gemoedigt met ons allen
's Rijks magezijn en u al teffens t'overvallen,
Om zoo Stadts waapenen te krijgen in bedwang.
En waar ons dit gelukt, zoo was u ondergang,
En u verderf geheel alree gewis geschaapen.
1480[regelnummer]
Dat gy de ballingen gereet ziet elk ter waapen,
Is niet ten dienst van u, veel min om uwe zaak
Te vordren, maar alleen een middel om tot wraak
Te komen, 't welk ik zelfs ('k bekent) zoo heb besteeken,
Als zijnde een wegh om u daar door den hals te breeken,
1485[regelnummer]
Op dat den Adeldom door my en dit beleyt
Mogt werden weêr herstelt in hunne agtbaarheydt.
En om 't geheym u noch veel klaarder te vertoonen,
Zoo heeft Karaffe en zijn broeder Matalone,
Om uyt te voeren dit vervloekt en hels verraadt,
1490[regelnummer]
Te zaam gebrouwen noch een schrikkelijker daadt,
Waar van ik zelf noch gruw, om niet alleen tot slaven
| |
[pagina 86]
| |
Het volk te brengen weêr, maar door het ondergraven
Van zeek're MijnGa naar margenoot+Ga naar voetnoot5 en dat ter plaatze daar gy staat
En daaglijks met het volk en elk te raade gaat,
1495[regelnummer]
Om u, beneffens noch meer andre duyzent zielen,
Op 't aller-onverzienst al teffens te vernielen.
En hier toe was bestemt zoo juyst nu dezen dach,
Dat binnen Napels zou geschieden zulken slagh,
Die zelf den naagebuur zou sidd'ren doen en schrikken.
1500[regelnummer]
Wanneer zy 't blixemen en dat vervaarlijk blikken,
Gelijk een Aetna, zouden zien dien brandt en gloedt.
En wildt gy meer bewijs of klarigheyt, men doedt
De markt van stonden aan wel neerst'lijk onderzoeken,
Al waar gy (dat ik zelfs dit heyloos stuk vervloeke,
1505[regelnummer]
En tot den afgrondt doem) al vaardigh vinden zult
Veel tonnen neffens een, al t'zamen opgevult
Met bussepoeder, om, ten schrik van alle dingen,
De markt en u en 't volk doen in de lugt te springen.
Dit 's maar alleen by my en niemandt meer bekendt.
anjello
1510[regelnummer]
O godtvergeeten daad, dat hun de donder schendt,
En treffe, die ons al dit leet en onheyl brouwen!
Nu vaar maar voort om ons de waarheyt voorts t'ontvouwen,
Op dat wy toegang zien tot een gerechte wraak.
perrone
Niets is my meer bewust dan slegs noch eene zaak.
anjello
Wel wat?
perrone
1515[regelnummer]
Dat 's dit, het geen ik vorders zal verhaalen:
De waterleydinge en buyzen en kanaalen,
Die onder deze Stadt zijn gins en weêr verspreyt,
Die heb ik en zijn al door my en mijn beleyt
Vergiftigt en geheel de wateren bedorven,
1520[regelnummer]
Zoo dat wie 't heeft geproeft en daar vanGa naar margenoot+ zijn gestorven,
Daar ben ik oorzaak van en hier meê hebt gy 't al.
| |
[pagina 87]
| |
anjello
Vaar voort en heelt ons niet en weygert gy 't, men zal
't Door andre midd'len u zien uyt den hals te krijgen.
perrone
Al wat men niet en weet dat is geboôn te swijgen.
anjello
1525[regelnummer]
Men laat het daar niet by, men brengt hem voort van hier,
Op dat men nader ('t zy door pijnbank, of door vier)
Hem zoekt de waarheyt af te parssen of te dwingen.
Perrone binnen.
Pacevino met gevolgh, en eenige hoofden van ballingen en andere op spiessen.
pacevino
Noch gaat het al naar wens, terwijl u gunstelingen
Braveeren naar 't hun lust, gants zonder tegenstant.
1530[regelnummer]
De huyzen, goederen, geplondert en gebrandt,
Die hebben zulken schrik den vyandt aangedreven,
Dat elk zijns weegs zich heeft hier door ter vlugt begeven,
En voorts de rest die nu noch weerstant derven biên,
Zijn t'een'maal afgemat, zoo dat het staat te zien,
1535[regelnummer]
Een eindt van al hun doen en tyranny te pleegen,
En op dat onze komst verzelt magh zijn met zeegen,
Zoo brengen wy u hier, tot heyl van 't algemeen,
Te voorschijn teekenen, tot straffe van die geen,
Die uwen ondergang en ons verderf beloofden.
1540[regelnummer]
Hier ziet gy nu een deel der afgekapte hoofden
Van ballingen by ons noch dezen dach geveldt.
En deze, dien gy hier op spiessen ziet gestelt,
Zijn schelmen, waardigh hun op deze wijs te loonen.
Dit is een dienaar van den hartogh Matalone,
1545[regelnummer]
Die zich met groote buyt en schatten had belaân,
En ons in 't plondren van zijn hof dorst tegen staan.
En dit 's een pachter, 't schuym van duyvels eygendommen,
Die nu van jaar tot jaar zoo hoogh was op geklommen,
Dat hy trotseeren dorst de grootsten van het Rijk.
1550[regelnummer]
En dit 's een bakker, hem in eygenschap gelijk,
Dees hadt het broodt (gelijk hy voormaals plach te pleegen)
Een vierde van een pondt min dan het hoort te weegen,
| |
[pagina 88]
| |
Verkogt. En dit 's dien schelm, die voor den tweeden dach,
U dreygde met een steen en my trof met een slach.
1555[regelnummer]
En d'andre rest, die gy hier voort ziet by malkander,
De minsten is een schelm of zijnen medestander,
En alle met een vuyl en zelfde klat besmet.
anjello
Hoe staat den stant des volks?
pacevino
Die houden noch bezet
Het nieuwe slotGa naar margenoot+, waar in d'Aartshartogh werdt beslooten.
1560[regelnummer]
't Gekerm het geen men hoordt van zijne huysgenooten,
Getuygt ons hoe dat hy zich zelfs daar vindt benardt.
En 't geen hem 't meeste drukt in 't lijden van die smart
Is dat wy nu alree zoo verre zijn gekomen
Dat hem de passen zijn van alle kant benomen,
1565[regelnummer]
Zoo dat 'er uyt noch in, by dage of by nacht,
't Zy hoe bedektelijk, kan werden ingebracht
Tot 's levens middlen toe of 't geen mach naam bekleeden,
Of iet 't geen strekken mach tot hun behoeftigheden,
Daar af werdt hun door ons de toegang afgesneên.
1570[regelnummer]
Dan zijn Eerweerdigheyt wert toegestaan alleen,
Als volgens u bevel, daar af en toe te treeden,
Doch zonder sleep of stoet, noch ook gevolgh, waar meeden,
Tot dees tijt toe, door ons hun alles werdt ontzeyt.
anjello
Dat elk volhardt dan in gelijke dapperheyt.
1575[regelnummer]
Nu rest alleen noch dit (om vorders ons te wreeken)
T'ontdekken waar dat zich Caraffa heeft versteeken.
alle binnen.
Arcos. Aartshartogin.
arcos
Myn lief bezaadigt u en matigt u gemoedt.
Ik heb d'Aartsbisschop daar ter venster uyt te voet
En yverigh door 't volk zien komen herwaarts treeden.
1580[regelnummer]
Hy brengt gewis iet goedts, dies steldt u toch te vreeden,
Tot dat men kennis heeft hoe alles by hem leydt.
| |
[pagina 89]
| |
Filomarino Aartsbisschop van Napels. Arcos. Aartshartogin.
arcos
Zyt wellekom mijn Heer.
aartshartogin
En uw Eerweerdigheydt
Die zy gegroet, van wien dat wy iet heylzaams wagten,
Om ons in dezen noodt een weynigh te verzagten,
1585[regelnummer]
Die vast van dach tot dach noch toeneemt en niet af.
filomarino
Het volk (zoo ver is 't) dat op dreygement noch straf
Noch reden past, staan reed, naar ik heb horen mom'plen,
Om u al teffens hier te komen overromp'len,
Want al de macht bestaat alleen in hun geweldt.
1590[regelnummer]
EnGa naar margenoot+ om gelijk voor heen te werden weêr hersteldt,
Dat is vergeefs, veel min hun magt te wederstreven.
Geen naderGa naar margenoot+ middel dan vernoeging hun te geven,
En toe te staan geheel volkomen hunnen eysch.
arcos
Zoo uw Eerweerdigheyt zich voor de laatste reysGa naar margenoot+
1595[regelnummer]
Op ons verzoek hem noch eens wilde derwaarts voegen
Om 't volk uyt onze naam in alles te vernoegen,
Hy zou ons eeuwiglijk verpligten door die bandt.
Wy staan van alles afGa naar margenoot+ en stellen 't in uw handt,
Mijn Heer, en wat gy doet, dat keuren wy op heeden
1600[regelnummer]
Voor goet. En om te zien ons toegeneegentheden
Tot zoo een heylzaam werk en 't vord'ren van dien pays,
Zoo wagt ik morgen u met lief in mijn Paleys,
Verzelschapt met het hooft des volks en zijne Raaden,
Aan wien werdt toegezeyt dat noch verderf noch schade
1605[regelnummer]
Noch iet aanstootelijks zal werden aan gedaan.
filomarino
Wy zullen ons hier op gaan spoeden derwaarts aan,
Op hoop met goede vrugt weêr tijdelijk te keeren.
aartshartogin
Den hemel geef dat gy hier in moogt triomferen.
alle binnen.
| |
[pagina 90]
| |
Anjello. Barandino. Math. d'Amalfi. Arapaia.
Van binnen werdt gevogten.
anjello
Zoo spitsbroêrs, aarzel niet; men moet om zich te wreeken
Stant houden, 't gaat noch wel.
barandino
1610[regelnummer]
Dien schelm heeft zich versteeken,
Naar 't zeggen van de spie, in 't Klooster hier ontrent
Van Sint FrançoysGa naar voetnoot6.
d'amalfi
't Is tijt zich ieder derwaarts wendt,
Op dat hy levend mach geraaken in ons handen.
Ook zegt men dat aldaar veel goedren door 't verbranden
1615[regelnummer]
Der huyzen heymlijk zijn bedektlijk in gebragt,
En dat Caraffa zelfs noch dees aanstaande nagt
Veel kostlijkheeden heeft daar binnen laten voeren.
anjello
't Zal best zijn zelfs dit nest eens wakker om te roeren.
Kom, gaan wy, ieder stel zich schrap, dat gaat u voor.
Binnen, en weder uyt.
anjello
1620[regelnummer]
Hier is 't. Klop aan, noch eens. Wel is hier geen gehoor?
P. Laurens van binnen.
Wie daar?
anjello
Al vrindt.
p. laurens
Wel hoe! Wat komt gy hier toch maaken?
Het gantsche Klooster zit met bidden, vasten, waaken
| |
[pagina 91]
| |
Geduurigh nacht en dach godtvruchtigh in 't gebedt
Op hoop het arme volk mocht eenmaal zijn geredt
1625[regelnummer]
En 't Rijk hersteldt in zoo een stant gelijk voor dezen.
anjello
Dat gy godtvrugtigh schijnt, tuygt u gelaat en weezen,
Maar onze komst is op een andren grondt geboudt:
Wy weten dat gy hier ter sluyk geherbergt houdt
Caraffa, pest van 't Rijk, door zeeker blijk en teeken,
1630[regelnummer]
En dat hy zich alhier in 't Klooster houdt versteeken.
Dies wildt gy u verderf voorkomen en geweldt,
Zoo maakt dat gy hem ons hier straks ter handen steldt.
Of niet, zooGa naar margenoot+ heb ik aan dit gansche volk bevolen
Dit Klooster in der yl te zetten voort in koolen.
1635[regelnummer]
Dies geldt hier geen beraân noch samlen, kiest van twee:
U heyl of u bederf.
p. laurens
Een dubbel hartewee
Treft ons, terwijl wy zien u moedigh aangespannen,
Om dees gewyde plaats...
anjello
Een herbergh van tyrannen,
Een schuylhoek die voor 't hooft der schelmen open staat.
Nu vaar slegs voort.
p. laurens
Hou stant!
anjello
1640[regelnummer]
U bidden komt te laat.
p. laurens
Hou stant, dat bid ik u, ay laat u toch beweegen,
Verschoont de broederschap, die niet dan heyl en zeegen
Afbidden voor den stant des volks, voor 't hoog autaar.
anjello
Zoo steldt g'uw om een schelm dan alle in gevaar?
| |
[pagina 92]
| |
p. laurens
1645[regelnummer]
Misdoen w'uyt swakheyt iet, men hou ons dat te goede,
Verschoon ons toch, dat niet, door al te hevigh woede,
Dees plaats te reukloos werdt met menschebloedt besprengt.
anjello
Gy zijt verschoont zoo gy dien schelm te voorschijn brengt,
Of niet, zoo moogt gy wel dees uur en stont vervloeken.
1650[regelnummer]
Treê toe dan; best is 't dat wy 't zelver eens doorzoeken.
alle binnen.
P. Laurens. Caraffa, in geest'lijk gewaat, door een venster uyt gelaten.
p. laurens
Myn Heer, verberg u toch, gy zijt in doots gevaar!
Men zoekt u om en t'om en werden zy gewaar
Dat wy u, in dit kleet, dus hebben hier versteeken,
Wy zijn om hals, want elk zal zich op 't felste wreeken
1655[regelnummer]
En zijne handen aan dees arme broeders slaan,
Dies zijn wy neffens u ook om ons zelfs begaan.
Doch 't alderraadzaamst is u spoedigh te begeven
Naar BeneventoGa naar margenoot+ om daar veyligh noch te leeven
Om zoo t'ontkomen al hun wreetheydt en geweldt.
1660[regelnummer]
Men heeft door dreygen ons veel onheyl voorgespeldt,
Indien zy speurden, dat wy hadden u verborgen.
caraffa
Ik dank de vaders voor hun vaderlijke zorgen.
Het eenigst dat my drukt, dat is het meest van al
Dat u, om mijnent wil, iet onheyls treffen zal.
1665[regelnummer]
Voor my, 'k ben levens zat en t'eynde van mijn dagen,
En is het volk belust om mijne doodt, de lagen
Van hun verwoestingen en zal ik niet ontvliên.
p. laurens
Zy zullen, hoop ik, noch u achtbaarheyt ontzien.
Vertrek mijn Heer, ik hoor gerugt, met deezen zeegen:
1670[regelnummer]
De heyl'ge Maagt die zy met u op al uw weegen.
binnen.
| |
[pagina 93]
| |
Barandino. Anjello. Math. d'Amalfi. Arapaia.
barandino
Her uyt verraders, die door uw vervloekte vonden,
Ons hebt misleyt, her uyt, her uyt, gy bloode honden,
En meedestanders van dien godtvergeeten hoop!
p. laurens
Erbarm u toch, laat los.
barandino
Nu geeft hy beeter koop.
Dit is dien schelm die ons noch daad'lijk dorst braveeren
1675[regelnummer]
En schelden dat wy vast d'anzienelijkste heeren
En pragt des Adeldoms dus hielpen aan een kant.
anjello
Wat zegt gy, is dat waar?
p. laurens
't Was enkel misverstant,
Verschoont ons dat vergrijp.
anjello
't Is wel te regt vergreepen,
1680[regelnummer]
Wanneer een schelmstuk mist, geveynsde en doorsleepen
Verrader als gy zijt.
barandino
Die stout en onbedagt
Ons dorst trotseeren en in dees voorleede nacht,
Om zijn meineedigheyt en schelmery te toonen,
De goed'ren, beyde van Caraffe en Matalone,
1685[regelnummer]
Versteeken hebt en dien vermaarden schelm van 't Rijk
Zijn vryheyt gaf.
anjello
Voort, voort, men bintze te gelijk
Wel vast, en steltze flux [by] d'andere gevangen.
| |
[pagina 94]
| |
barandino
Wat wilt gy dat m 'er doet?
anjello
Gy zult 'er drie van hangen.
En dezen, die ons heeft van al ons wit berooft,
1690[regelnummer]
Dien wil ik dat gy zult rabraaken en het hooft
Zult gy by d'andre rest van hunne metgezellen
Op 't midden van de markt voor elk ten toon doen stellen.
En als dit alles is volbragt in zoo een stant,
Zoo steekt het Klooster voort rontom in ligte brandt,
1695[regelnummer]
Op dat het elk tot schrik en ons tot wraak gedye.
Anjello. Filomarino Aartsbisschop van Napels. Arapaia. Barandino. Math. d'Amalfi.
anjello
Den hemel spaar de Vorst.
filomarino
Dat die zijn heerschappye,
En Rijk behoede voor het stortten van meer bloets.
anjello
Wat brengt d'Aartsvader ons?
filomarino
Mijn zoon, ik breng iet goets,
Iet heylzaams. Maar my deerdt dat ik heb hooren momplen
1700[regelnummer]
Als of gy beezich waart dit Klooster t'overromplen.
Ik bid u toch, verschoont deeze arme broederschap
Om hun onnoozelheytGa naar margenoot+.
anjello
't Bedrogh schuylt in de kap.
Om hun onnoozelheyt? Dat heeft men flusGa naar margenoot+ bevonden,
Met wat geveynsden schijn en vuyl vervloekte vonden
1705[regelnummer]
Men ons al t'zamen heeft bedrogen en misleyt.
Men had hun, op ons woordt, eendragtlijk toegezeyt
Als dat men hun Kapel en Klooster zou verschonen,
Maar zy, om deze deugt met valsheyt te belonen,
| |
[pagina 95]
| |
Die hebben onder een gebrouwen zulken zaak,
1710[regelnummer]
Die ons al t'zamen port tot een geregte wraak,
Om ons op 't alderfelst aan dezen hoop te wreeken.
filomarino
Hoe dat?
anjello
CaraffaGa naar margenoot+, die zich heimlijk hadt versteeken
In dit vertrek en voorts in dees voorleden nacht
Veel kostlijkheden daar ter sluyk had in gebragt
1715[regelnummer]
En voort om onze magt te trotsen en te toomen,
Zoo hebben zy dien schelm zijn vryheyt doen bekoomen,
Een zaak (dat zweer ik) die hun eeuwigh rouwen zal.
filomarino
Vergeeft hun deeze reys, dat bidt ik u. De val,Ga naar voetnoot7
En dit verwoesten zal slegs meer verwarring maaken.
1720[regelnummer]
Het is alree zoo ver tot vordring van uw zaaken
Gebracht dat men u zal vernoegen op u eys.
D'Aartshartogh zelfs verwagt u morgen in 't Paleys
Om u, als hooft des volks, daar mondeling te spreeken.
En twyfelt men hier aan, hier ziet gy blijk en teeken
1725[regelnummer]
Door dezen brief, aan my zoo straks ter handt gesteldt,
Waar in dat duydelijk en klaarlijk werdt gemeldt
Als dat hy wil het volk zy t'enemaal ontslaagen
Van alle schattingen en lasten lang gedraagen
En hun van tijt tot rijt onwettigh op geleyt.
1730[regelnummer]
Ook werdt van hem aan u op trouwe toegezeyt
Het Rijk in zoo een stant t'herstellen als te vooren;
Erkent uwGa naar margenoot+, als het hooft des volks by hun verkooren,
Voor een uytsteekent lith van 't Rijk en van den Staat;
En staat ook toe dat in 't beschrijven van den Raadt,
1735[regelnummer]
Die van de zijd' des volks een zelfd' getal bekleede
Als van de Ridderschap en Eedelen, waar meede
Het alles is gebragt weêr op zijn ouden voet.
En keurdt tot dees tijt toe u doen in als voor goedt,
| |
[pagina 96]
| |
Zal u gezach en staat door tytlen doen vermeeren,
1740[regelnummer]
Om, neffens hem, het Rijk eendrachtlijk te regeeren.
Hier op verwagt hy u om mondeling aldaar
Te sluyten dit verdrach. Ik zelfs, als middelaar,
Zal, neffens enigen van u voornaamste raden,
My voegen derwaarts aan, op dat verderf en schaaden
1745[regelnummer]
En dit verwoesten toch eens neemen mach een endt.
Dies bid ik u, verschoont (om d'eer van InocentGa naar voetnoot8,
Dat overheyligh hooft en eer der Christen scharen)
Dien oude en eed'len Heer om zijne grijze haaren
En hogen ouderdom, 't is dien vermaarden man...
anjello
1750[regelnummer]
't Is dien vermaarden schelm, bloedtdorstigen tyran,
Die ons, indien hy slegs maar boven quam te drijven,
Op 't alderfelste zou vervolgen en ontlijven,
Wiens schelmeryen zijn gekomen aan den dach.
Dies om de weerdigheyt van u en u gezach,
1755[regelnummer]
Aan wien wy schuldigh zijn eerbiedigheyt te toonen,
Die reppe niet een woordt voor 't huys der Matalonen,
Of anders loopt hy zelfs by 't volk ligt lijfsgevaar.
En staat de zaak aan u, en leyt het nu zoo klaar,
En dat het niet en is op 't minst te wederspreeken,
1760[regelnummer]
Zoo zuldt gy by het volk ook zien zodanigh teeken,
Dat hun niet liever is dan 't vordren van de pays
En om ons, neffens u, te voegen naar 't Paleys,
Dat staan wy toe, indien het kan ten besten vordren.
Dies wagten wy alleen naar d'uur en stont en ordren
1765[regelnummer]
Om uyt te voeren zoo een lief en heylzaam werk.
filomarino
Hiertoe zoo hebben wy de Carmelite kerkGa naar voetnoot9
Vervaardigt, daar alree by duyzenden van zielen
Op dit gerugt alleen van vreugdt zich derwaarts krielen
Om morgen dan aldaar, dan alderblijtsten dach,
1770[regelnummer]
U t'overleveren de punten van 't verdrach
En voorregten des volks in 't byzijn van hun allen.
Hier toe verlaat ik my.
| |
[pagina 97]
| |
anjello
Wy laten 't ons gevallen.
Filomarino binnen.
Anjello. Barandino. Math. d'Amalfi. Arapaia. Pacevino, met de hoofden van Caraffa, Perrone, en andre, alle op spiessen gestelt.
pacevino
Zoo kroont den hemel noch ten eynde onze zaak,
Nu deezen Aartstyran door een geregte wraak
1775[regelnummer]
En voorbeschikking heeft op 't laatst zijn deel gekreegen.
Al wie den Staat beschermt, neemt toe in heyl en zeegen
En groeyt vast daaglijks aan in eere en gezach.
Nooyt vierde Napels ooyt een heerelijker dach
Dan nu, terwijl zy ziet het hooft der Rijkstyrannen
1780[regelnummer]
Verdelgt, en neffens dien, het heyloos zamenspannen
Vernietigt, om het volk te brengen tot een val.
anjello
Den hemel die zy dank en eere boven al.
Staa ruym, waar is het hooft? Men breng het hier wat nader.
Is dit dien ouden schelm? Dien bloethondt, dien verrader
1785[regelnummer]
Des vaderlants, en 't volk, gemest met sweet, en bloedt?
Is dit dien grijzen kop? Men trapt het met de voet
Hy trapt het hooft van Caraffa met voeten.
Die 't volk, voor deze, plagh dus op het hart te treden
En uyt te mergelen door hun onmenschlijkheden.
Hoe komt het in de kapGa naar margenoot+? Wat reedenen zijn dat?
pacevino
1790[regelnummer]
Hy is by ons aldus in dit gewaadt gevat.
anjello
Waar is die man, die hem dus moedigh aan dorst randen?
pacevino
Die nadert vast, het volk dat draagt hem op de handen.
Het is een slagters zoon, die vaardigh en gereedt
Het met zijn slagtmes dus hem van de romp afsneedt.
| |
[pagina 98]
| |
Genovino. Rey van Napolitanen.
Dragende een jongen met een bebloedt slagtmes op hun handen.
rey
1795[regelnummer]
Den hemel spaar de Vorst, dat die zijn Rijk vermeere,
En sterven, die het volk door tyranny regeere.
Slaa doodt die honden, weg met dat verduyveldt zaat.
Slaa doodt, slaa doot, die zelf de hel en afgront haat.
genovino
Wy brengen u alhier dus in triomf voor oogen
1800[regelnummer]
Een heldt, doch ongezien, maar dapper van vermoogen,
Die moedigh heeft bestaan te vellen met zijn handt
Die pest, dien Rijkstyran van 't volk en 't vaderlant.
Een daat wel waardigh om op 't heerlijkst te beloonen.
anjello
Hem zy hier voor vereerdt in goudt thienduyzent kroonen,
1805[regelnummer]
Het welk ik wil hem werdt terstont ter handt gesteldt.
Men koopt geen bloedt dan met gereede munt en geldt.
Beloningen van eer zijn treffelijke zaaken,
Vaar zoo maar voort, mijn zoon, ik zal u ridder maaken,
Indien gy slegs volhart in zulke moedigheyt.
1810[regelnummer]
Gy hebt voor d'eerste proef een goede gront geleyt,
Zoo staat noch endelijk van u iet goedts te wagten.
Wat hoofden hebt gy daar?
pacevino
Twee heylooze geslagte;
Dit is Perrone en dit 's Kraffo, te gelijk
Aartsvyanden en bey verraders van het Rijk.
1815[regelnummer]
De rest die gy voort ziet, niet waardigh om te tellen,
Zijn dienaars van den Staat en hunne metgezellen,
Al t'zamen omgebragt door een geregte wraak.
anjello
Dat elk nu vlijtigh zy in 't vordren van zijn zaak.
Caraffas hooft en romp zult gy met blijde zangen,
1820[regelnummer]
Al juygendt op de markt straks aan een galgh doen hangen,
Die in der yl hier toe zal werden opgeregt.
Ook wil ik dat dien brief, alreede nu gehegt
| |
[pagina 99]
| |
Aan dit vervloekte hooft, een wijl daar aan zal blijve,
En dat men daar noch by met groote lettren schrijve:
1825[regelnummer]
Dit is Caraffa, die in dwinglandy hiel stant,
Tyran, verrader, pest van 't volk en 't Vaderlant.
Men laat hem dan een wyl met deeze tytlen prijken,
Tot dat de ravens zich op 't laatst door 't aas verrijken.
Dit 's 't gene dat ik wil; voorts d'andre rest zult gy,
1830[regelnummer]
Een ieder naar zijn staat, doen stellen op een ry,
Op dat wy dan gerust ons mogen derwaarts keeren.
pacevino
Waar heen?
anjello
D'Aartsbisschop heeft aan ons op zijn begeeren
Verzogt (naar allesGa naar margenoot+ is voltrokken naar den eysch)
Om neffens hem en uw te treeden naar 't Paleys
1835[regelnummer]
Des Onderkonings om 't verdrach aldaar te hooren.
Dat alle Kloostren dan en kerken, hooge kooren,
Nu blaaken yverigh geduurigh dach en nacht,
Terwijl de zaak by ons zoo verre is gebragt,
Dat wy vrymoedelijk ons zullen derwaarts geven.
1840[regelnummer]
Maar gy mijn volk, pas op, indien wy achter bleeven,
Of dat men ons aldaar vermoorden, zoo zoudt gy
Op 't aldersmaad'lijkst weêr in d'oude slaverny
Vervallen, 't is dan goedt een waakent oogh te houwe.
Maar wy, als steunend op d'Aartsbisschops woort en trouwe,
1845[regelnummer]
En zijn voor dit gevaar in 't minste niet bedugt.
rey
Wy volgen u mijn heer en 't alderminst gerugt
't Geen ons te voorschijn komt of brengt in quaat vermoeden,
Zoo zullen wy op 't felst, gelijk als leeuwen woeden,
En roeyen alles uyt, jaa wie iet derft bestaan
1850[regelnummer]
Te denken tegens u, die zal door ons vergaan,
En op het alderwreetst van ons gehandeldt werden.
anjello
Wy gaan hier dan op aan, elk blijft hier by volherden.
Alle binnen.
|
|