Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland. De tijdschriften verschenen in 1982

[p. 325]

Tirade

Opgericht in 1957

Redaktie: H.F. Cohen, Jacques Hamelink, Herman Verhaar, Gemma Nefkens (redaktiesecretaris)

Redaktiesecretariaat: Tirade, Herengracht 613, 1017 CE Amsterdam

Uitgever: G.A. van Oorschot's Uitgeversmaatschappij B.V., Herengracht, 613, 1017 CE Amsterdam

Jg. XXVI,	nrs. 272-273 - 282-283, 760 pp.
	nr. 276-277: mei-juni 1982 = Nescio nummer

I. Poëzie

BERGE, H.C. ten Het alleen gesloten lichaam (Texaanse elegieën IV), 278-279, pp. 396-402 ‘Hoge straffe wind vanuit de Rockies’

BERNLEF, J. Vijf gedichten, 272-273, pp. 64-68 Stervende kamerlinde: ‘De plant gaat dood’ p. 64 Gesprekken in een park: ‘Wachten met eten is 't ergst’ p. 65 Kerkhof in Beerta^1: ‘Tsitske en Jelle Boender, Gerard’ p. 66 Drijfhouten huis: ‘In zijn gevecht tegen de bierkaai’ p. 67 Zelfportret: ‘Helder als een skelet steekt’ p. 68

DEBROT, Cola Maiquetía^2, 272-273, p. 108 ‘In de straten van de hemel hebben wij ons verstand verloren’

DROES, Jos Zeven gedichten, 280-281, pp. 580-586 't Sehaal, de keag, de ans: ‘moeders van kleur: een schor’ p. 580 Pasen: ‘pasen - een nieuwe das gekocht,’ p. 581 In memoriam WR: ‘van jouw bestaan het onbeleefde’ p. 582 Edward Hopper: ‘op weg naar huis; grasgroen’ p. 583 Orpheus: ‘vlak onder het ijs’ p. 584 De wijdde AA: ‘hemelse winter, zo dun’ p. 585 Diner: ‘ik volg je wimpers als’ p. 586

EIJKELBOOM, J. Vier gedichten, 274-275, pp. 240-243 Meeuw: ‘Een onverzettelijke speelbal, rijdt de meeuw’ p. 240 Gillend verward: ‘Gillend verward de baggermolen’ p. 241

1 Opdracht: Voor Olga, voor Bernard

2 Met de Spaanse variant, uit de nalatenschap bezorgd door Estelle Debrot; het laatste wat hij schreef voor zijn dood op 2 dec. 1981

[p. 326]

Tot de steenhouwers (naar Robinson Jeffers): ‘Steenhouwers die de tijd met marmer bestrijdt,’ p. 242 Virtù contra furore prender à l'arme (Petrarca)^1: ‘Deugd is de woede die niet blind wil zijn,’ p. 243 Twee gedichten, 278-279, pp. 387-389 Camping, Frankrijk: ‘Voor het eerst dat ik sliep in een tent,’ p. 387 Afloop, pp. 388-389 1. ‘Op oude paden ligt het blad’ p. 398 3. ‘De opgezette man stond voor het raam,’ p. 389 Robert Lowell, Het Quaker-kerkhof op Nantucket. Vert.: J. Eijkelboom, 282-283, pp. 650-652

ELDEN, W. van [Vertaalde gedichten], 280-281, pp. 523-525 Eugene Lee-Hamilton, Luca Signorelli tot zijn zijn, p. 523 Vasco Nunez de Balbao tot de Stille Zuidzee, p. 524 Coventry Patmore, Magna est veritas, p. 525

GIELKENS, Jan & NAAIJKENS, Ton Ernst Meister, Negen gedichten. Vert.: J. Gielkens & T. Naaijkens, 274-275, pp. 221-229 ‘Er is’; ‘In de tijdkloof; ‘Lang of kort is de tijd’, p. 221; 222; 223 ‘Je sterft op’; ‘Die tekent muggen’; ‘Naar het einde kijken’, p. 224; 225; 226 ‘Ik overzie het nu’; ‘Het/geschrevene’; ‘Omdat ik niet weet’, p. 227; 228; 229

HAMELINK, Jacques Jorge Manrique, Strofen bij de dood van zijn vader. Een selectie uit de Coplas por la muerte de su padre. Vert.^2: J. Hamelink, 272-273, pp. 21-35 Vijf gedichten, 280-281, pp. 544-548 Geste de chant: ‘Jij bent schriftelijk,’ p. 544 Een roos een roos: ‘In de pereboomgaard noemt men,’ p. 545 Parc régional des volcans d'Auvergne: ‘Nachten onder nul. Overdag’ p. 546 Gabriela Mistral: ‘In de kus, niet in de lip’ p. 547 Mol: ‘Om de mol is het stil.’ p. 548 Vier gedichten, 282-283, pp. 687-691 Bloeiend magnoliaboompje: ‘Krom tussen de kale heesters leek’ p. 687 Onder de eik: ‘Onder de eik met de namen’ p. 688 Twee onder een wilg in september: ‘Wolkenloze nazomer, nog heet’ pp. 689-690 Octoberzondag aan de rand van de nieuwbouw: ‘De tweede bloei is de mooiste, maar moeilijk.’ p. 691

HOORE, Cees van Drie gedichten, 274-275, pp. 183-185 Onrust: ‘Wind zorgt voor onrust in de heggen.’ p. 183 Dierenpark Wassenaar: ‘Krachtig, zijn armen naar iets uitgestrekt,’ p. 184 Zwerver: ‘Ooit floot op landwegen de zomer er op los’ p. 185

1 Bij de ets ‘Combat’ van Roger Chailloux, 1959

2 Aantekening [over de auteur], p. 36

[p. 327]

Zes gedichten, 282-283, pp. 692-697 Hotel Lansersee: ‘Het feest speelde zich elders af’ p. 692 The Dusit Thani Hotel: ‘De hitte wordt al minder. 's Nachts’ p. 693 Mei: ‘Onverwacht en vreemd uitbundig is’ p. 694 Rek: ‘Onhandig erfstuk, meegezeuld van huis’ p. 695 Draadloos: ‘Het zeurde voort over’ p. 696 Verguld: ‘Trillers, loopjes, de verrukkelijkste’ p. 697

JONG, Theo de Zes gedichten, 282-283, pp. 720-725 Stilte na de storm: ‘Er is van de bomen niets over’ p. 720 Winter: ‘Zon schittert in de met rijp’ p. 621 Op zolder: ‘Lege ochtend, wakker worden’ p. 622 Ongedeeld: ‘Vroeg in de morgen kwetteren eksters’ p. 723 Kinderen in de tuin: ‘Ze spelen bars en bazig’ p. 724 Eastbourne, zomer '76: ‘De zee ziet ziek van zoveel zomer, grauw’ p. 725

JOORIS, Roland Akker, 272-273, pp. 94-96 1. ‘Over de eenzaamheid’ p. 94 2. ‘Louter’ p. 95 3. ‘Dit is wat stilte’ p. 96 Donk, 278-279, pp. 449-450 1. ‘in wat we’ pp. 449-450 2. ‘wat het water’ p. 450

KOENEGRACHT, Frank Drie gedichten, 274-275, pp. 180-182 ...: ‘Mijn moeder kwam de trap af’ p. 180 Wimper epigram: ‘Hij is zo gevoelig’ p. 181 De gasvlag: ‘Ik open de vergadering’ p. 182

KOK, Eric De vloed, 282-283, pp. 726-728 1. ‘koeien dromen op te drassig’ p. 726 2. ‘schepen wachten achter lage’ p. 727 3. ‘loopt het water het eerste’ p. 728

KOPLAND, Rutger Commentaren, 272-273, pp. 59-63 1. ‘Het al zo vaak hebben gezegd,’ p. 59 2. ‘Of dat geblaf van een hond in de verte,’ p. 60 3. ‘Een vuur in de avond, het smeult’ p. 61 4. ‘Al die pogingen om te blijven’ p. 62 5. ‘Het is als een hand die zich ooit’ p. 63

KUSTERS, Wiel Leguaan, 272-273, p. 93 ‘Een ouwe zak, de leguaan.’ Vier gedichten, 280-281, pp. 560-561 Imstenrade januari: ‘Sneeuw? of as? Zeg mij’ p. 560 Flamingo-effect: ‘De flamingo heeft een steel’ p. 561 Nummer: ‘Onder dit nummer woedt de chaos.’ p. 561 Kolk: ‘Hij beet zijn eigen staart, zo trouw’ p. 561

[p. 328]

LEEFLANG, Ed Zes gedichten, 278-279, pp. 390-395 Toon: ‘Die vastbesloten toon kan mij zo hinderen’ p. 390 De kleine: ‘De kleine vogels zullen ons niet echt verlaten,’ p. 391 Amstelland: ‘De stad houdt maar niet op met wonen’ p. 392 De Amsterdamse School: ‘Schemer door Witsen voortgeschilderd’ p. 393 De drieteenstrandloper: ‘De zee kan het niet helpen’ p. 394 Bij het weggaan: ‘Onhandig bij de uitgang’ p. 395

MESTEROM, Harry Vier gedichten, 280-281, pp. 603-606 Tuin van bewaring: ‘Alles wat eens veraf leek’ p. 603 Web: ‘Zo kwetsbaar als je bent’ p. 604 Wat: ‘Wat je tussen je vingers voelt’ p. 605 Beautycase: ‘Koester je doodsangst’ p. 606

SANDERS, Cees Het verbeelde huis^1, 282-283, pp. 653-655 ‘Trots op zijn metselwerk en kozijnen’

TELLEGEN, Toon Een zomerhuis in Rusland, 278-279, pp. 487-495 Een zomerhuis: ‘Glazowo in augustus, tussen de berkebomen’ p. 487 In Rusland: ‘De aard van veenbessen en longenkruid’ p. 488 Zijn Rusland: ‘Niet van porselein ben jij en al lang gebroken,’ p. 489 Een bruid: ‘Zij staat op de trappen voor een kerk.’ p. 490 Een oudoom: ‘Hij heeft gewoond in een insect’ p. 491 Een ver familielid: ‘De tijd stond stil en de klok stond stil’ p. 492 Een grootvader: ‘Oud en moe geworden na een lange dag’ p. 493 Een kleinkind: ‘De geur van jasmijn,’ p. 494 En een roos: ‘Er bloeide een roos in een sloot,’ p. 495

VLIET, Eddy van Vijf gedichten, 278-279, pp. 444-448 ‘Zonbeschenen. Het woord stond te lezen op zijn gezicht.’ p. 444 ‘Een tuin met de Loire er doorheen,’ p. 445 ‘Van bij de aanvang begonnen ze te janken.’ p. 446 ‘De buik van Ubu Roi die wij opblazen zouden.’ p. 447 ‘“Samen tegen de wind”:’ p. 448

ZITMAN, Jan Vijf gedichten, 278-279, pp. 435-443 Het gesprek: ‘Hij houdt de deur al voor mij open,’ p. 435 Clovelly (Nort Devon): ‘Men bouwde een trap naar de zee.’ pp. 436-437 Noctambuul: ‘Dezelfde wandeling, 's nachts weer gemaakt,’ pp. 438-439 Media vita: ‘Het niet gebeurde laat me niet meer los’ pp. 440-441 Later^2: ‘Later. Ik ren juichend’ pp. 442-443

1 Opdracht: Voor M.-J. Heeren

2 Geïnspireerd door een gedicht van Harold Pinter

II. Proza

KROL, Gerrit Niet meer dan een prototype, 280-281, pp. 526-543

[p. 329]

ROELSE, Piet Het stikwonder, 278-279, pp. 403-411

VERSTEGEN, Judicus De voetnoot^1, 274-275, pp. 230-239

1 Gedateerd: Amsterdam, 29-30 sept. '81

IV. Kritische bijdragen

BARTOSIK, Michel Wat zegt meer licht als er nog licht is. Over Gerrit Kouwenaars ‘In het wit’, 282-283, pp. 656-686 Over de reeks gedichten In het wit uit Kouwenaars Volledig volmaakte oneetbare perzik (1978)

BOKSHOORN, Frederik Het sceptisch tekort, of waarom de utopie van de scherts naar de ernst verhuisde, 280-281, pp. 562-579 ‘De Europese literatuur, en zij alleen, is een aantal boeken rijk met een onverwoestbare reputatie, hoewel niemand precies weet wat de inhoud van die boeken vormt’ (p. 563): Erasmus, Lof der zotheid; Thomas More, Utopia; Rabelais, Gargantua en Pantagruel; J. Swift, Gulliver's travels; ‘al die auteurs doen aan een soort science-fiction’ (p. 564)... ‘en voelden zichzelf als wedergeboren in Lucianus van Samosata’ (p. 567); ‘maar wat voor de humanisten een intellectueel spel was geweest... [werd] tot een soort ideologie omgeduid’ (p. 573), omdat men de functie van de retoriek niet meer begreep

COHEN, H.F. Leven met de Sowjet-Unie? 272-273, pp. 5-20 ‘de vraag of vreedzaam samenleven met een grootmacht van dit nieuwe type [nl. een grootmacht die geen vrijwillige machtsbeperking kent] op den duur tot de mogelijkheden behoort, doet zich nu aan ons voor in een situatie waarin die grootmacht voor het eerst een militair evenwicht heeft verworven’ (p. 13); met een uitweiding over de crisis in Polen (pp. 6-9) Gesignaleerd, 272-273, pp. 126-127 Reactie op Herman Verhaar, Het gelijk van de fotograaf (XXV, 1981, 271 = W.F. Hermansnummer, pp. 701-721) en zijn weergave van Cohens visie op Manadarijnen op zwavelzuur Schumpeters visie, 274-275, pp. 244-252 N.a.v. Arnold Heertje (ed.), Schumpeter's vision. Capitalism, socialism and democracy after 40 years Terugtimmeren, 278-279, pp. 476-486 Reactie op Charles B. Timmer, Hoe te leven met de Sowjet-Unie? (pp. 463-475) Notities over de vredesbeweging, 280-281, pp. 549-559

CONINCK, Herman de De speeldoosjes van Wilfred Smit, 282-283, pp. 698-719 Over diens Verzamelde gedichten

[p. 330]

DUBOIS, Pierre H. Over de uitgave van de Verzamelde werken [van Belle van Zuylen / Madame de Charrière], 278-279, pp. 427-434

DUBOIS, Simone Belle op Zuylen, 278-279, pp. 412-426 - Met ill. Lezing t.g.v. de presentatie van het schilderij dat Theo Bitter maakte van het slot Zuylen in het kader van het project Pennen en Penselen, gehouden tijdens de Boekenweek te Utrecht op 31.3.81

FLOTHUIS, Marius Muziek tijdens de Nazi-overheersing, 282-283, pp. 745-750 Fred K. Prieberg, Musik im NS-Staat

GOEDEGEBUURE, Jaap Rectificatie, 272-273, p. 128 Bij zijn artikel Het herkennen van intenties (Over de kritische en wetenschappelijke standpunten van H.A. Gomperts), Tirade, 1981, 270, pp. 545-557)

GOMPERTS, H.A. De tumor van het bewustzijn. Gedachten over ik-gevoel, taalvermogen, vrije wil, schaamte en godsdienst, 272-273, pp. 69-92; 274-275, pp. 152-173

HAMELINK, Jacques Register III. [Beschouwingen en uitspraken], 274-275, pp. 174-179 Niet door de tuin en niet over de asfaltweg, 278-279, pp. 378-386 Niet uitgesproken dankwoord bij de uitreiking van de Busken Huetprijs voor de bekroning van ‘Garendraadje’, in het Stedelijk Museum op 14 mei 1982 Over zijn ‘poëtische ideologie’, i.v.m. het bekroonde Garendraadje

HOONING, Th.J. Crick's Orwell, 272-273, pp. 109-125 Bernard Crick, George Orwell. A life

KUSTERS, Wiel Entree (1), 278-279, pp. 496-504 De bomen van [Charles] Beltjens, pp. 496-497 N.a.v. een bezoek aan zijn tuin te Sittard Jacob Hiegentlich: Het vochtige park (1935), pp. 497-501 Over de zelfmoord in twee verhalen uit die bundel, ter attentie van Jeroen Brouwers Jan Hanlo: overweging en conclusie, pp. 502-504 Over diens gedicht Conclusie met impliciete gegevens (1951), een vervolg op Overweging met lyrische component (1947) Entree (2), 280-281, pp. 607-616 Iets over [Georg] Trakl, pp. 607-610 Over een jeugdfoto en over diens dood Nogmaals Hiegentlich, pp. 610-616 Vergelijking van Hiegentlichs postuum gepubliceerde roman Met de stroom mee (1946) met Klaus Manns Mephisto. Roman einer Karriere Entree (3), 282-283, pp. 729-736 Onderpand van vaderschap, pp. 729-732 Vergelijking van het gedicht ‘Wat brengen? wat met lichte hand’ uit Verzameld Werk I (1951) van J.H. Leopold met het gedicht Wat zal ik voor je kopen, zoon? van Jan Hanlo

[p. 331]

Lucebert: Gesloten heelal, pp. 732-736 Over Luceberts gedicht en het verhaal Die Bergwerke zu Falun van E.T.A. Hoffmann Notitie in Struga, Macedonië, augustus '82, p. 736 Over zijn gedicht Klimvis (Uit: Hoofden)

LAUXTERMANN, P.H.H. Denk ik aan Duitsland..., 274-275, pp. 186-206 N.a.v. David Calleo, The German problem reconsidered Compromis of synthese?, 282-283, pp. 634-649 C.I. Dessauer, De droom der rede. Het mensbeeld in de sociale wetenschappen. Een poging tot criminosofie Notitie bij een machtswisseling, 282-283, pp. 737-744 Nl. in de Bondsrepubliek Duitsland waar op 1 oktober 1982 Helmut Schmidt als bondskanselier vervangen werd door Helmut Kohl

MEIJER, Josine W.L. ‘God is de liefde’, 274-275, pp. 207-220 Over haar kennismaking met Gerard van het Reve en zijn medewerking aan Tirade; over zijn religieuze preoccupatie en godsbegrip, zijn horoscoop, hun correspondentie, waarvan Reves brieven het boek vormen Brieven aan Josine M.

SPOOR, Ronald Evelyn Blackett's korte ontmoeting met de Nederlandse letteren^1, 280-281, pp. 617-622 Verslag van de speurtocht, met het oog op eventuele briefwisseling, naar Evelyn Blackett met wie E. du Perron een kortstondige relatie had; mededeling van een brief d.d. 29.8.1929 (Den Haag, K.B) van E. Blackett aan Marsman en van haar Engelse vertaling van diens gedichten Berlijn, Bazel, Amsterdam, Weimar, Delft uit Verzen (1923) met de Franse tekst uit het Belgische avantgarde tijdschrift Variétés (april 1929) (pp. 623-628)

SWART-SNUYFF, E. Brief aan A.H. Gomperts^1, 280-281, pp. 629-632 - in facs. Brief d.d. A'dam 21/6 '52 over J.H.F. Grönloh, alias Nescio

TIMMER, Charles B. Russische notities, 272-273, pp. 137-158 1. Over de kwetsbaarheid van het vertaalde gedicht, pp. 37-44 N.a.v. Anna Achmátova, In andermans handen, in de vertaling van Hans Boland, met ter vergelijking de vertalingen van Jeanne Liedmeier en Kees Verheul 2. Spelen met woordspelingen, pp. 44-57 Voorbeelden van woordspelingen in Russische teksten en het vertalen ervan Poolse dagboeknotities 1950-1952, 274-275, pp. 130-150 Met Nawoord in 1982, pp. 150-151 Russische notities, 278-279, pp. 451-475 1. Drie gedichten van Osip Mandelsjtam, pp. 451-463 Over het onbetrouwbare van samizdat-afschriften van gedichten en de noodzaak van historische en linguistische argumentatie om tot een plausibele tekst te komen, met o.a. twee anti-Stalin-gedichten ter illustratie 2. Hoe te leven met de Sowjet-Unie?, pp. 463-474 Reactie op H.F. Cohens artikel Leven met de Sowjet-Unie? (nr. 272-273, pp. 5-20)

1 In de rubriek: Dokumenten

1 In de rubriek: Dokumenten

[p. 332]

Russische notities, 280-281, pp. 587-602 1. Een dozijn woorden te veel, pp. 587-592 Over het veelvuldig publiceren van literaire archivalia in Rusland en de ‘knoeimethodes’ hierbij gebruikt 2. De literaire kunstgreep van Suzanna-in-het-bad, pp. 592-602 Over de weerzin van de Russische schrijver tegen het sexuele realisme, wat bij dissidenten en ballingen niet het geval is; met voorbeelden van beide

VERGEER, Charles Arthur van Schendel en Simon Vestdijk^1, 282-283, pp. 751-760 Mededeling van de briefwisseling tussen Van Schendel en Vestdijk over Vestdijks roman Rumeiland (pp. 752-756) Met een aanvulling van Max Nord: Vestdijks pelgrimstocht naar Van Schendel (pp. 757-759) - herinneringen aan bezoeken van Van Schendel, inz. aan zijn bezoek samen met Vestdijk

VERHAAR, Herman Aan de lezer, 272-273, pp. 2-4 Tirade blijft verder verschijnen, maar als tweemaandelijks tijdschrift, en met een vernieuwde redactie Van passie en impregnatie, Cornélie en Madeleine, Couperus en Zola, 280-281, pp. 506-522 Vergelijking van Emile Zola's Thérèse Raquin (1867) en Madeleine Férat (1868) met Louis Couperus Langs lijnen van geleidelijkheid (1900); over Eline Vere tgo. het naturalisme

VERMEULEN, Frank Behoefte aan klapjes^2, 274-275, pp. 253-256 N.a.v. Maarten 't Hart, Het taalsnobisme van Gomperts (NRC/Handelsblad, CS van 4 febr. 1982): kritiek op H.A. Gomperts' afscheidscollege te Leiden: Wij tolken

VERSTEGEN, Judicus Mozarts ‘Idomeneo’, breuk in een leven en kiemcel, 272-273, pp. 97-107 ‘“Idemeneo” werd wat het is geworden omdat Mozart zich bevrijdde: van de klassieke vorm, van zijn broodheer in Salzburg [de aartsbisschop], van zijn liefde voor Aloisa Weber, van zijn vader’ (p. 98)

1 In de rubriek: Documenten

2 In de rubriek: Gesignaleerd

Bijzonder nummer

Nescio
(nr. 276-277, pp. 257-376) - Met facs., prtn.
Samenstelling: Lieneke Frerichs

Nescio in 1900: ‘Ik ben blij en ben er trotsch op te weten, dat ik niets weet’, pp. 259-269 Over de debatingclub GOHV, opgericht door leerlingen van de Openbare Handelsschool te Amsterdam, onder wie J.H.F Grönloh, de latere Nescio; van de voordrachten die hij er als 17-18 jarige hield bestaan korte notities, halve en ook enkele complete lezingen

[p. 333]

Uitgave van voordrachten voor GOHV, pp. 271-306 1. Eerste voordracht van 17 februari 1900 over ‘praterij’ en ‘redenarij’, pp. 271-277 2. Een verzameling ‘Ideeën’, pp. 278-281 3. Voordracht van 9 mei 1900: ‘Leden van GOHV, ik vertrouw in u’, pp. 281-283 4. Voordracht van 13 mei 1900: ‘Ik zocht een doel, ik vond 't niet’, pp. 283-289 5. Voordracht in het teken van de moord op koning Umberto I van Italië, pp. 289-291 6. Voordracht geschreven op 13 aug. 1900 over zijn ‘kolonisatie-ideaal’ pp. 292-296 7. Afscheidrede voor GOHV, van 23 maart 1901, pp. 297-304 Noten, pp. 305-307 Inventaris GOHV, pp. 309-311

Nescio's natuurdagboek 1951, pp. 313-314 ‘Tien jaar lang, van februari 1946 tot eind december 1955, heeft Grönloh aantekening gehouden van de tochten die hij maakte’; de notities waren niet voor publikatie bestemd en ‘kunnen dus niet beschouwd worden als volwaardig literair werk van Nescio’

Uitgave van: Een eetbaar Muiderslot, pp. 315-376 Tekst over het jaar 1951: ‘het dagboek spreekt op elke bladzijde de glorie uit van het Nederlandse landschap... het is ook een pleidooi voor landschapsbescherming’