|
| |
Marsyas, satyr.
Provocat & Phoebum: Phoebo superante pependit.
Caesa recesserunt à cute membra sua.
Ovid. Fastor. lib. vi.
MInerf, van hooger geest en yver aengedreven
Had nu de fluit, die zy eerst had geluit doen geven,
En uitgevonden, weggeworpen in den vliet.
Want alsze bygeval haer wangen zwellen ziet
In 't zuiver spiegelglas van 't water, met verbazen,
En haren schoonen mont vol plooien, onder 't blazen,
Weg zegtze, weg van hier gy fluit, mijn eigen vont,
En lust voorheen, zoo lang 't misbruik my niet misstont.
Maer 'k schatte u zoo veel niet dat ik om u mijn wezen
Dat maer een Trooische wulp heeft, tot zijn val, mispresen,
Mismaken zouw; en werpt die toornig in den stroom.
De Sater Marsyas, hier achter eenen boom
In 't bloeient waterlisch en biezen weggescholen,
Komt voort op haer vertrek gekropen uit zijn hoolen.
Hy ziet rontom, verbaest op 't ruisschen van een blat,
Uit vreeze of zy misschien die kostelijken schat
Weerhalen mochte, en hem van dat kleinoot berooven.
Nu durft hy zich verwaent een grooten naem belooven.
Nu zal hy zijn gezang, dat onbeschaeft geluit,
Vermengen met den klank van haer verworpen fluit.
| |
| |
Nu zal hyze alle, die niet voor zijn zangen zwegen,
Met zijne waerdigheit en konst verre overwegen,
Of overschreeuwen met zijn onbeschaemden toon,
En zetten op zijn hooft Apollo's lauwerkroon.
Van dees verwaentheit dus tot barstens opgeblazen,
En zwellende als een padde, of kikvorsch, die aen 't razen,
Nu in haer schor gekrijt de hoogste wellust vint,
En steekt twee blazen op vol damp en ydlen wint,
Laet hy zich overal op velt en driesprong hooren,
En leit met blijtschap bei zijn onbesneden ooren
Ten dans en reie op dat erbarmelijk muzijk.
Waer vintmen, zegt hy by zichzelven, mijns gelijk?
Wie zal by Marsyas niet wenschen te verkeeren?
Om uit mijn eigen mont zoo groot een konst te leeren,
Die niemant zich verstaet, als ik, als ik alleen.
En schoon ik maek die nu aen anderen gemeen;
Noch zal het my tot een doorluchte glorie strekken,
Dat ik de Meester ben in dat geheim t' ontdekken,
En d' overste, die heb den zangrei aengevoert.
My dunkt ik zie nu elk alree den mont gesnoert,
Die ooit vermetel my zouw durven tegenspreken,
En hun gestraft die na mijn zangkroon durven steken.
Ten minsten zal ik by mijn Saters hooggeacht,
En mijne Nymfen hier van allerlei geslacht,
Al wieme in 't licht durft staen, haest weten klein te maken,
Met bitter en vol nijt by elk hun konst te laken.
Zoo blijft de glorie als in eigendom verpant
Aen my, en hun die my navolgende op dien trant,
Zich onder mijn bannier in 't velt van eer begeven;
En weten, dat men maer moet willen, om te streven
Ten steilte van een konst, daer zoo veel lof aen kleeft.
Nae dat hy by zichzelfs dit vast beslooten heeft,
En zwoegt en rookt alree van onbesuisden yver,
Treet hy vol moets in 't velt, en spant zijn kaken styver
| |
| |
Dan oit, en blaest en zingt, dat al het lant in 't ront
Daer van gewaegt, en galmt hem nae. men ziet terstont
De Saters hem, met opgesteken ooren, naeken,
Zichzelfs verwondren, hem navolgen, teffens blaken
Van liefde; om me van hem te leeren zulk een konst,
En overal zijn drift involgen, om zijn gonst.
De Faunen, die zich in het Frigisch bosch onthouwen,
En d'ossedryvers daer rontom in die lantsdouwen,
Staen stom en gapen op zijn onbekent geschal.
De Nymfjes hooren 't by den steilen waterval,
Die door het kreupelbosch en ruigte heen komt stromen.
Maer meest van allen zijn de Saters ingenomen,
Zijn broeders, hem gelijk in drift en onverstant,
Maer niet in konst, waer van hy ver de kroon noch spant.
Men speelde nu om strijt, of 't wiert zoo uitgemeten:
Elk scheen op 't heerlijkst van den zanggeest hier bezeten,
Als was zy hem (noch in het speelen even blint)
Of aengeërft, of toegeblazen van den wint.
Men vont'er die de konst zich waenden aengebooren,
En andren die uit lust alleen hun quamen hooren,
Of uit gewoonte, en van hun eerzucht niet vervoert.
Maer nu een hooger toon in mijn gedicht geroert.
Nu Febus zangtriomf gezongen, en de pijnen
Des trotsen Saters, die alleen wouw meester schijnen.
De Boxvoet, by zijn dom gevolg in groten naem,
Verbeelt zich, tot de konst is hy alleen bequaem.
Hy daegt elk even stout om tegen hem te spelen.
En komt'er een; zijn konstgenootschap spart hun kelen
Al tevens open, schreeut hem voor verwinnaer uit,
En dat hy best verstaet de wetten van de fluit.
Dies waegt hy 't eindlijk om Apol zelfs uit te dagen.
Die kan niet langer dees vermetelheit verdragen,
En neemt de speelstrijt aen. de faem verbreit het voort.
Des komt het al by een wat garen zingen hoort.
| |
| |
De tijt is vast gestelt, het speelperk uitgekooren
In 't ronde, om best het spel en zang te konnen hooren.
Men stelt de voorwaerde in van 't ongelijk geding;
Dat die de zege wint, den overwonneling
Mach straffen na begeerte. elk wacht nu met verlangen
Wie d' eerkrans zal in dit vermaert geschil ontfangen.
Zy kiezen wederzyts de rechters van den stryt.
Apol uit zijn gevolg, die, zonder zucht of nyt,
Onzydig, hem die 't wint den lauwer zullen geven,
Alsamen konstenaers in die muzyk bedreven.
De Boxvoet had gelijk getal van zijn gebroet.
Dus quamenze aengetreên. den Sater scheen de moet
't Ontzinken, want met zach hem om het hooft verbleeken
Tot aen zijn horens toe. nu zou hy 't laten steken
Indien hy kon. maer t' is besloten, en moet voort.
Men vlyt zich neder op zijn plaetze, elk zwygt en hoort.
In 't midden hangt de krans om 's winnaers hooft te kroonen,
Als Marsyas met schorre en ongelijke toonen,
Begon te blazen en te bulken, dat het kreet,
De gruwende ooren quetste, en door het harte sneet.
Men ziet hem op de fluit zomtyts de vingers roeren;
Terwyl hy zingt de straf der Lyciaensche boeren
En hoeze door Latone in vorsschen zijn verkeert,
Om datze de Godin, hoe ernstich zy begeert,
Een hant vol water, noch met schelden zelfs, ontzeggen;
Maer hy weet noch zijn stem noch klanken te beleggen,
Hy hapert reis op reis, en breekt met veel geschals
En wiltzang zonder konst, zijn vorsschezang den hals.
Hier op begint Apol, tot yders vergenoegen,
Zijn lieffelijke stem by zijne konst te voegen;
Hy lokt de zielen, als verlieft, ten ooren uit,
Terwyl zy danssen, op zijne goddelik geluit.
Hy zingt hoe Niobe gestraft wert door zyn schichten,
Toen zy vermetel voor geen godheit wilde zwichten,
| |
| |
En al haer huis tot aen den gront toe uitgeroeit,
En door zijn eedle wraek haer hovaerdy besnoeit.
Rampsaelge Marsyas begint nu reets te beven,
Te poplen, want Apol de Zangkroon wort gegeven.
Hy buigt nu vruchteloos zijn horens neêr in 't stof,
Kermt om genade, en geeft hem zijn verdienden lof.
Apollo grijpt hem aen, die krijsschende en verlegen
Uit doodelijken angst, om hulp ziet t'allerwegen.
Hy grijnst vergeefsch, en spalkt twee blikken op vol gloet
En vier, en schreit, en zweet uit doodschrik, stremment bloet
En etter. altemael de Saters aen het huilen,
Gaen zich uit schaemte en vrees, voor d'eige straf verschuilen.
Hy wort met touwen vast gevleugelt aen en boom,
En levendig gevilt. terwijl hy in dien schroom
Afgrijslijk schreeut. helaes wie kan dees pijn verdragen!
Vervloekte hoogmoet gy bescheert my deze plagen.
Ik moet mijn lastering en schelden, zonder maet,
Uitwisschen met mijn bloet. hoe scheurtge in dezen staet
My van mijn zelven af! 't beroutme. och staek dit snijden!
De fluit is my niet waert zoo veel om haer te lijden.
Maer Febus luistert niet: en vilt van ondren op,
En haelt de ruige huit hem over zijnen kop
En ooren heenen, dat gewricht en ribben kraken.
De spieren volgen nae. hy schijnt met root scharlaken
Van top tot teen geverft. het bloet guist van zijn leên.
Men ziet de zenuwen en aders doorgesneên,
En 't zwoegende ingewant zich krimpen en bewegen.
Hy balkt luitskeels. tot hy van flauwte neêrgezegen,
De kracht verliest, en sterft een pijnnelijke doot.
Die andren toe leert zien, om niemant meer zoo snoot
Te schenden, en alleen de vlag te willen voeren,
En aerde en hemel tot zijn dwaesheit te beroeren.
De Saters schreiden om zijn gruwzaem ongeval,
En vulden bosschen en gebergt met rougeschal.
| |
| |
Voornamelijk Liceet, die vreesde me gebonden
Te worden, want hy had een Vorstenbruit geschonden
Voorheen, hoe zeer zy kermde, en deerelijk verkracht.
En Forbas, die van hem altijt was groot geacht,
En best naer hem geleek. het bloet, in 't zant gedropen,
Was in een boezem weer beneên byeen geloopen,
En daer met anderen vergadert en vergroot,
Quam eindlik bruisschen uit des aertrijks diepen schoot,
En vloeit door Frygien, als een der klaerste beken
Me Marsya genoemt, en laeft die vruchtbre streken,
En laet een zegen nae waer datze henen stroomt:
Want die gestrenge straf zijn lastren heeft betoomt.
Maer noch zijn veel te klein, hoe groot en ruim, zijn plassen,
Om zijne smetten van verwaentheit af te wasschen.
In magnâ civitate hoc quoque genus invenitur, qui meliores obtrectare malint, quam imitari: & quorum similitudinem desperent, eorundem affectent simultatem: Scilicet uti qui suo nomine obscuri sunt, meo innotescant. L. Apul. Florid. lib. 1.
dat is.
In een groote stad wort ook zulk een ruigte van menschen gevonden, die veel liever, ervarender dan zy, willen lasteren als navolgen: en zoeken in hun eer te beledigen, die gene, die zy wanhopen gelijk te worden. Op dat zy, die duister en onbekent zijn door hun eigen naem, door mijne vermaert zouden worden. Apuleus, in zijne bloemtjes, het eerste deel.
|
|
Auteursrechtvrij