Sûnder garânsje
(1999)–Froukje Annema-Noordenbos–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 150]
| |
‘Eh ja, ik kin wol in skoftke mist wurde, it is net sa drok op 't heden.’ Om mem dus, wist Selma. ‘Wêr bliuwt mem?’ ‘Mem hat fannacht net sa bêst sliept dat dy bliuwt noch even lizzen, oant se nei Ljouwert moat. Ik gean mei, dat kin no moai. Hoecht se de lêste wike net allinne.’ Selma seach him ûndersykjend oan. Woene se it foar har net wêze wat der fannacht bard wie? Tochten se dat sy neat heard hie? Mem wist oars wol dat sy, Selma, wekker lei. Wat moast se no? Meispylje, dat soe it bêste wêze, heit seach derút oft er net folle mear ferneare koe. It moast foar him ek slim west ha, dat razen wie suver net minsklik mear. Wêrom soe se sa raasd ha? Soe it de krisis wêze, sa't se wolris lêzen hie, it alderdjipste punt dat immen yn sa'n sitewaasje troch moast ear't er wer by de wâl opklatterje koe? Mem hie dêrnei yn alle gefallen gûld, hiel lang en gûle koe se oars net mear. Dat soe de reaksje wêze en dat wie goed. Godtank dat de jonges op 'e oare kant sliepten. Se hie der fan 'e moarn nei pinfiske, mar gjinien fan beiden hie wat heard. Freark seach nei har. ‘Hoechst noch net fuort?’ ‘Oer fiif minuten. Kin 'k noch wat dwaan?’ ‘Ik leau it net. It liket hjir sa wol aardich kreas, tocht ik net? En ôfwaskje doch ik aanst wol, dat ha 'k dan dochs mar moai even leard.’ Hy glimke sa tryst dat it Selma begrutte. ‘En kofjesette, kin 'k no ek. Hat it dochs noch ergens goed foar west, wat do?’ Even gong Selma nei him ta en lei de hân op syn earm. ‘Wat in ellinde net heit?’ ‘Wy komme der wol troch fanke. Ik ha no mei mem alle moed.’ ‘Nei... eh fannacht?’ weage se te sizzen. ‘Do hast it dus heard?’ Selma knikte. ‘Jim hoege sokke dingen foar my net achter te hâlden, heit, ik bin gjin lyts bern mear.’ Freark rûn nei it rút en sei mei de rêch nei har ta: ‘Dizze nacht hat de ommekear brocht, tink ik. Wy ha wer prate | |
[pagina 151]
| |
kinnen, Selma. Ik doar no wer te hoopjen.’ Hy stie dêr noch doe't Selma foar it rút lâns fytste. Se stuts de hân op. Earme man. Se fergeat der even har eigen soargen troch. Wat hie er in geduld mei mem, al hoe dwers en ferkeard dy soms ek wie. Se hiene praat fannacht, miskien wie der no wat losbrutsen yn mem. Miskien waard se no harsels wer wat. Minsken dy't it net sels meimakken, koene har net yntinke wat it wurd kanker teweechbrocht. En dan har eigen ellinde noch, dêr't nimmen thús wat fan wist. Automatysk gong in hân nei de bûse fan har jas. Se fielde him dúdlik, de dikke brief, dêr't se de hiele jûn en heale nacht mei dwaande west hie. De lêste brief oan Herman. De lêste kâns dat it goed komme soe. Wa sei har dat it frommes net bluft hie? Alles sels betocht om har by Herman wei te krijen? Bêst mooglik dat Herman fan neat wist. Ja mar, dan hie er dochs al lang ris skreaun? Hoefolle brieven hie sy wol net stjoerd nei dat wykein? Yn alle gefallen trije, nei meardere adressen dêr't er hinne moast en noait antwurd krigen. Mooglik dat ièn him net berikt hie, mar alle trije net, dat bestie net. Hy hie it te drok, dat koe ja, mar se soe ek al bliid wêze mei in hiel koart briefke, in aansicht-kaart yn in slúf byneed. Hoefolle fergese lopen hie se no al net nei Renny makke? As er dizze brief krige dan moàst er wol antwurdzje, dat koe net oars. Alles en alles hie se him skreaun oer dat mins, dy Ineke. Alle gemiene dingen dy't se sein hie fan him. Wurden dy't se him yn 'e mûle joech, dy't hy noait ienkear sizze kinnen hie. Hjir soe er op reagearje en wol sa gau mooglik. Miskien belle er har wol by Renny. Se hie it nûmer opjûn en de tiden dat se dêr te berikken wie. Miskien wie er no wol sa razend op dat minske dat er daliks thús kaam en de skieding oanfrege. Dan wie de wei frij. Dan koene se nei har thús, hoewol, dêr hiene se op 't heden wol wat oars oan 'e holle. Wat siet it libben ek alderfer-skuorrendst yngewikkeld ynelkoar. | |
[pagina 152]
| |
It koe ek oars. Miskien liet er har noch wol in wykein oerkomme. Se woe it sels wol betelje as it moast. As er belle stapte se daliks op it fleantúch. Flak by kantoar die se de brief op 'e bus. Dêr gong er, fan dizze brief soe álles ôfhingje. Óp syn gaust soe se mei fjouwer dagen antwurd ha kinne, as er belle mei twa. Se suchte djip. It wurk woe mar min dy dei. Se makke flaters, fergeat dingen en joech Rineke soms in antwurd dat nergens op sloech. ‘Feestje hân justerjûn?’ ynformearre dy al ris. ‘Wat seist? Eh, nee, mar 't wol hjoed net.’ ‘Ha wy allegear wolris. Giet it minder mei jim mem?’ Rineke wist wat der by harren thús oan 'e hân wie. ‘Dat gong it, mar ik tink dat se no it slimste hast hân hat. Fan 'e wike giet se foar it lêst te bestrieljen.’ De lift kaam fan boppen sûzjen en liet Meerstra út. Selma seach him op har ta kommen. It sarkastyske glimke om syn mûle liet har daliks alle stikels opsette. Dêr hiest him wer dy ûnheilsprofeet. De strik wie wer om te gûlen. Wat soe er wolle? Hy rûn Rineke foarby en bleau foar Selma stean: ‘Mynhear Redeman soe de twadde wike fan desimber werom wêze, as ik it goed ûntholden ha?’ Selma knikte, stie op skerp. Wat woe dy fint mei Herman? ‘Wy ha berjocht hân dat dat net trochgiet.’ Hy wachte benijd har reaksje ôf. It slagge har neutraal te reagearjen mei: ‘O.’ Herman kaam letter? Noch langer wachtsje? Unmooglik! ‘Mynhear Redeman hat fia de grutte baas witte litten dat er syn fakânsje der oan fêstknopet. Om priveereden. Hy bliuwt no oant en mei de krystdagen yn Skandinavië en is op 30 desimber wer op 'e saak.’ ‘Ik sil it notearje,’ sei Selma koel. 30 Desimber pas! Meerstra bûgde him fertroulik nei har oer en lústere, wylst er mei in skean each nei Rineke seach dy't yn 'e hoeke by it kopiearapparaat dwaande wie: ‘Ik tocht dat it foar dy nuttich wie te witten wat dy priveereden is: | |
[pagina 153]
| |
Syn frou. Sy giet dêr ek hinne fertelde se my juster. Se hie it oer “in twadde houliksreis”, och it is no ienkear sa'n romantysk stel.’ Se seach him oan, soe dat fine rotglimke mei in skerpe beitel fan syn mûle ôf stekke wolle. Hy liigde it! Hy wie der op út om har te kwetsen, om wátfoar reden dan ek. Twadde houliksreis! Herman mei dy Ineke, dêr't er sa gau mooglik by wei woe? Herman dy't hár nei Sweden komme liet, de plannen dy't se makke hiene foar de takomst, it petear mei heit en mem, syn skieding? It bestie net! Dat mins blufte wèr, besocht har kapot te krijen en dizze flapdrol wurke dêr mei alle plezier oan mei. It soe harren net slagje! Mei in pear dagen hie Herman har brief en dan soe de wierheid oan it ljocht komme. ‘Gjin reaksje?’ frege er spottend. ‘Foar jo oer net, nee.’ ‘Ik ha myn plicht dien.’ ‘Mei in soad plezier tink!’ ‘De wierheid hat no ienkear in skel lûd, fanke.’ ‘De wierheid! Mei in pear dagen wit ik de échte wierheid en dan prate wy wolris wer, mynhear Meerstra. Sis dat mar tsjin dy moaie nicht fan jo. Dy wierheid koe foar har noch wolris hurd oankomme. En no ha 'k leaver dat jo my net langer fan it wurk hâlde.’ ‘Sa't mefrou wol,’ mei in slach yn 'e rêch sette er wer op 'e lift ta. Selma seach him nei. Dy glûpert! Leagens, oars net! Se gong demonstratyf mei de rêch nei de lift stean. Hufter! Hy en syn nicht, jonge jonge wat in partoer. Mar wat soene se raar op 'e noas sjen as Herman strak fanwegen kaam. De wierheid hat in skel lûd ja, dêr soene se achter komme!
Twa dagen letter siet se de jûns by Renny op in telefoantsje te wachtsjen. Hy soè jûn belje, dêr wie se op 'e iene of oare wize wis fan. Doe't Renny har mem dan ek rôp: ‘Selma, telefoan foar dy,’ sprong se oerein en sei | |
[pagina 154]
| |
tsjin Renny: ‘Sjochst no wol? Ik wist it.’ Mei twa treden tagelyk roffele se de trep del. De telefoan hong yn 'e gong, dat se koe frij prate. ‘Herman???’ Se drukte de hoarn stiif tsjin it ear, as soe er sa tichterby wêze. ‘Dach Selma.’ Dy stim, in waarme weach fleach har troch de lea. ‘Dach skat, hoe is 't mei dy? Wat hast my lang wachtsje litten. Wie der wat? Hast dochs net siik west wol? Herman, sis no wat!’ In bleau in tel stil. Doe hearde se syn lûd wer: ‘Nee, siik net Selma mar...’ ‘Wat no mar? Wêrom dochst sa frjemd?’ ‘Sjoch Selma, ik wit net rjocht hoe't ik der mei oan komme moat, mar dat ik dy net weromskreau hie syn reden.’ It blide gefoel dat se hie belune, makke plak foar in ûnrêstich gefoel. ‘Wat bedoelst? Watfoar reden?’ Hy kichte even. ‘Der binne dingen bard, Selma, ik... eh, no ja, dingen lykje no oars as doe... Ineke en ik... no ja...’ ‘Draai der net om hinne!’ De ûnrêst feroare yn eangst. ‘Ik belje dy Selma, om te sizzen... dat eh, dat it better is dat wy elkoar net wer sjogge. It... eh... it moat út wêze tusken ús... it kin net Selma.’ De wurden troffen har as fleach se mei de holle troch in rút. Ferstuivere stie se mei de hoarn yn 'e hân, wist gjin wurd út te bringen. As fan fierren hearde se him roppen: ‘Selma... bist dêr noch, sìs dan wat... Selma!’ ‘... it moat út wêze tusken ús’..., dat sei er, hy, dy't har wiken en wiken achternei rûn, dy't har nei Sweden helle, mei har sliepte, takomstplannen makke... dy't... ‘Selma, sis no wat...’ ‘Selma, sis no wat? Selma sil dy ièn ding noch sizze: Do bist de gemienste smearlap dy't op dizze ierde omrint!’ Doe smiet se de hoarn op 'e heak. | |
[pagina 155]
| |
Se sliepte net dy nacht, lei mei it ljocht op oeren foar har út te stoarjen, doe't de triennen op wiene. Sà wiene manlju dus. Dat sy har sà bedonderje litten hie! Tsjin 'e moarntiid skarrele se oerein, socht út in laad it kettinkje en in foto. Doe skreau se oan ‘dy frou’:
Hjirby it gouden kettinkje dat jo man my jûn hat. Mooglik kin er it nochris brûke, der wurkje mear jonge famkes op 'e saak en guon binne noch naiver as ik wie en grif ek stom genôch om har troch de moaie beloften fan keardels lykas dy fan jo misbrûke te litten. Ik hie ek noch in foto foar jo. Dy is op 17 novimber fan dit jier makke yn 'e dieretún fan Stockholm. Sa't jo sjogge steane jo man en ik dêr op. Freegje him mar ris hoe't dat kin! En doch him foaral de groetnis. Ik winskje jim in lokkige twadde houliksreis.
Selma.
De oare deis frege se har ûntslach oan... |
|